Danıştay 9. Daire 2019/6736 Esas 2022/1442 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/6736
Karar No : 2022/1442

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnşaat Turizm Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan … kayıt nolu "Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün Hizmet Binası İnşaatı İşi"ne ilişkin ihale uhdesinde kalan davacı şirketin ihale kapsamında ödediği sözleşme damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali ile ödenen tutarın iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesi … gün ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün yaptığı "Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün Hizmet Binası İnşaatı İşi" sözleşmesine ait … tarih ve … nolu tahakkuk fişi ile ödenen damga vergisinin, anılan ihale kararına yapılan itirazlar ve açılan davalar neticesinde Kamu İhale Kurulu'nun … tarih ve …sayılı kararı ile ihalenin iptal edilerek … Elektrik İnş. A.Ş.-… Mim. Müt. San. Tic.-… Grup Enerji Ltd. Şti. İş ortaklığına verildiği, anılan iş ortaklığıyla sözleşme imzalanması nedeniyle … kayıt nolu ihale kapsamında ödenen sözleşme damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme başvurusunun reddi üzerine şikayet yoluyla Gelir İdaresi Başkanlığı'na yapılan başvurunun … tarih ve … sayılı reddine yönelik işleminin iptali ve ödenen 245.835,36-TL damga vergisinin iadesi istemiyle dava açıldığı; damga vergisinde vergiyi doğuran olayın 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan kağıtların yazılıp imzalanması ya da imza yerine geçen bir işaret konulması anında meydana geldiği, ancak, ihale kararı ve sözleşme gibi hüküm ifade etmesi için, ilgili makamın onayı ya da yetkili kuruma vaki itirazın sonuçlandırılmasının zorunlu olduğu işlemlere ilişkin kağıtlarda, vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi, bu işlemlere ilişkin itirazın, sözü edilen makamlarca karara bağlanması; diğer bir anlatımla, kağıda bağlanan hukuki durumun tekemmül etmesi halinde mümkün olduğu, olayda, Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nce alınan ihale kararının hüküm ifade edebilmesi için, Kamu İhale Kuruluna vaki itiraz başvurusunun sonuçlandırılması gerekmekte olup, sözü edilen Makamca iptal edilen ihale kararının ve bu karara istinaden, ihale uhdesinde kalmayan davacı şirket ile Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü arasında imzalanan sözleşme hukuken hüküm ifade etmediğinden; bir başka ifadeyle 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1'inci maddesi kapsamında değerlendirilebilecek nitelikte bir belgeden söz edilemeyeceğinden, damga vergisi açısından da, vergiyi doğuran olayın meydana geldiğinin kabulüne olanak bulunmadığı, bu nedenle yersiz ödenen sözleşme damga vergisinin iadesi istemiyle düzeltme şikayet yoluyla yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından haksız yere alınan vergi nedeniyle yoksun kalınan tutarın, davacı şirkete iadesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Damga vergisinde vergiyi doğuran olayın, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan kağıtların yazılıp imzalanması ya da imza yerine geçen bir işaret konulması anında meydana geldiği dikkate alındığında, davaya konu olayda, sözleşmenin imzalanması anında damga vergisini doğuran olay gerçekleştiği, sözleşmenin daha sonradan iptal edilmesinin; içerdiği hükümlerin iptal edilinceye kadarki hukuki durumunu kusurlandırmayacağından ve taraflar, bu sözleşme hükümleri sayesinde hak ileri sürerek ispatlayabileceklerinden vergiyi doğuran olay üzerinde etkisi olmadığı, iptal edilmiş sözleşmenin, taraflarına hukuki ve maddi yarar sağlayıp sağlamayacağı ve tevsik edici mahiyetinin kalıp kalmadığı gibi yönlerden hukuken yorumlanmasına muhtaç olan olayda, vergilendirme işlemine karşı süresinde açılacak idari davada incelenebilecek iddiaların, Vergi Usul Kanununun 122. ve 124. maddelerinde vergi hataları için öngörülen idari başvuru yolu izlenerek tesis ettirilen işleme karşı açılan idari davada incelenmesine olanak bulunmadığından, bu husus gözardı edilerek, işin vergilendirme hatası kapsamında görülmesi suretiyle verilen mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının kaldırılmasına, esastan incelenen davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Kamu İhale Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile ihalenin iptal edilerek … Elektrik İnş. A.Ş.-… Mim. Müt. San. Tic.-… Grup Enerji Ltd. Şti. İş ortaklığına verilmesi nedeniyle tahsil edilen damga vergisinin hukuka aykırı olduğu, damga vergisinin tahsilini gerektiren vergiyi doğuran olayın gerçekleşmediği, ihalenin iptali nedeniyle damga vergisinin dayanağının da ortadan kalktığı iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan … kayıt nolu "Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün Hizmet Binası İnşaatı İşi"ne ilişkin ihale uhdesinde kalan davacı şirketin ihale kapsamında ödediği sözleşme damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali ile ödenen tutarın iadesi istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:213 sayılı Vergi Usul Kanununun 19'uncu maddesinin 1'inci fıkrasında, vergi alacağının, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğacağı; 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1'inci maddesinin 2'nci fıkrasında, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade edeceği; aynı Kanunun 3'üncü maddesinin birinci fıkrasında ise, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu kurallarına yer verilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun'un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu ve anılan tabloda, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarından damga vergisi alınacağı düzenlemesi yer almakta iken söz konusu hükme 15/07/2016 tarih ve 6728 Kanunun 28 maddesi ile eklenen parantez içi cümle ile Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisinin ret ve iade olunacağı, sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisinin ret ve iade edilmeyeceği hükmü eklenerek 09/08/2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta; sözleşme damga vergisini doğuran olay,Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile davacı şirket arasında 07/07/2017 tarihli sözleşmenin imzalanmasıdır. Kamu İhale Kurulu tarafından 12/04/2017 tarihli karar ile düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı "anılan kurul kararının iptaline" ilişkin kararının Danıştay 13. Dairesi'nin 19/09/2017 tarih ve E:2017/1834, K:2017/239 sayılı kararıyla onanması üzerine Kamu İhale Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile itirazen şikayet başvurusunun reddine karar verildiği, bu karar uyarınca da başka bir şirketle sözleşme imzalanarak davacı iş ortaklığının imzaladığı sözleşmenin feshine karar verilmesi nedeniyle, sözleşme damga vergisine ilişkin ödeme yapıldığı tarihten itibaren 30 günlük dava açma süresi içerisinde, sözleşmenin hukuk aleminde varlığı ve ifası devam ederken davacı tarafından dava açılması beklenemeyeceği gibi, henüz ihalenin ve sözleşmenin ileri bir tarihte feshedileceğinin öngörülmesi mümkün olmadığından bu aşamada dava açma iradesinin ödeme tarihinden itibaren 30 günlük dava açma süresi içinde kullanılması hayatın olağan akışına ters düşmektedir. Sözleşme imzalanarak "damga vergisini doğuran olayın gerçekleştiği" tarihten sonra sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle oluşan yeni hukuki durum karşısında davacı tarafından idareye başvuru yapmaktan başka imkanının kalmadığının kabulü ve davacının iddialarının, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun düzeltme-şikayet hükümlerine kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Uyuşmazlığın çözümü için, olaya uygulanacak mevzuatın açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Damga vergisinde, vergiyi doğuran olay, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yer alan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan kağıtların yazılıp imzalanması ya da imza yerine geçen bir işaret konulması anında meydana gelmektedir.
Vergi hukukunda, hukukun genel ilkelerinden olan geriye yürümezlik ilkesi uyarınca, vergilendirme işleminin sebep unsurunu oluşturan vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuatın uygulanması gerektiği kabul edilmektedir.
Olayda ihale karar tarihi 23/08/2016, sözleşme imzalanma tarihi 07/07/2017 olup, Damga Vergisi Kanunu'da 09/08/2016 tarihinde yürürlüğe giren 15/07/2016 tarih ve 6728 sayılı Kanunun 28. maddesi ile "4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez." yolunda düzenleme yapılmış ve damga vergisinin iadesi bakımından kısıtlama getirilmiştir. Söz konusu mevzuat değişikliğinin bu tarihten sonra alınan ihale kararı üzerine imzalanan sözleşmelere uygulanması gerekmektedir.
Anılan mevzuat hükümleri ile yapılan açıklamaların birlikte değerlendirilmesi sonucunda, düzeltme-şikayet başvurusuna ilişkin iddianın, vergilendirme hatası olarak değerlendirilmek suretiyle ihale kararı alınması ve sözleşmenin imzalanmasından sonra 09/08/2016'da yürürlüğe giren 15/07/2016 tarih ve 6728 sayılı Kanunun 28. maddesi ile yapılan düzenlemeye göre karar verilmesi gerekirken, davayı kabul eden Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu olayın vergi hatası kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle kabul ederek davayı reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 14/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.