Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2022/561 Esas 2022/1393 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/561
Karar No : 2022/1393

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) :
1-...Çevre Derneği
...
87-...
VEKİLLERİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 30/09/2021 tarih ve E:2020/10166, K:2021/10374 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Manisa İli, Salihli İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ..., ..., ..., ...ve ...parsel sayılı taşınmazların … Biyogaz Enerji Santrali yapımı amacıyla tapuda Hazine adına tescil edilmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından acele kamulaştırılmasına ilişkin ...tarih ve ...sayılı Cumhurbaşkanı Kararının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 30/09/2021 tarih ve E:2020/10166, K:2021/10374 sayılı kararıyla;
Davacılardan Salihli Çevre Derneği yönünden;
Davacı Dernek tarafından, üyelerinin içinde yaşadıkları bölgede doğanın zarar göreceğinden etkilenmeleri sebebiyle dava açıldığı ifade edilmiş ise de, dernek tüzel kişiliğinin hak ve menfaatlerini ilgilendiren konularda iptal davası açabilecekleri kabul edilmekle birlikte, bu kapsamı aşan konularda, üyelerinin içindeki yaşadıkları bölgede doğanın zarar göreceği sebebi ile dava ehliyetinin mevcut olduğunun kabulüne hukuken olanak bulunmadığı,
Zira, sübjektif bir işlem olduğu tartışmasız olan ve mülkiyet bağı ile ilişkili bulunan kamulaştırma işlemine karşı dava açılabilmesi için kamulaştırmaya konu taşınmaz ile davacı arasında mülkiyet hukukuna dayalı bir menfaat ilişkisinin kurulması gerektiği,
Bu durumda, uyuşmazlığa konu işlem, doğrudan doğruya hak ve çıkarlarını etkilemediğinden davacı Derneğin dava konusu acele kamulaştırmaya ilişkin kararın iptalini istemekte hukuken korunması gereken bir menfaatinin bulunmadığı,
Davacı ...(TC NO: ...) yönünden;
Davacılardan ...'in UYAP ortamında yapılan incelemede 16/05/2021 tarihinde vefat ettiğinin anlaşıldığı,
Her ne kadar müteveffa davacı tarafından, belde sakini sıfatıyla kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülerek dava açılmış ise de, dava konusu edilen işlemin niteliği gereği subjektif bir işlem olması, müteveffa davacının ise uyuşmazlık konusu acele kamulaştırma işlemi yapılan taşınmazlarla mülkiyet bağı olmadığından dava konusu işlemle yasal ve güncel bir menfaat ilişkisinin bulunmaması birlikte değerlendirildiğinde, olayda davacının vefat etmesi nedeniyle terekeye devredilebilecek kişisel bir menfaat ihlalinin bulunmadığı, diğer bir ifadeyle, dava vefat eden davacı tarafından parsel maliki sıfatıyla açılmadığından, davayı takip hakkının mirasçılara geçtiğinin kabulüne olanak bulunmadığından anılan davacı yönünden de davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği,
...(TC NO: ...) dışındaki diğer davacılar yönünden;
Uyuşmazlık konusu acele kamulaştırma işleminin yapıldığı alanda taşınmaz maliki olduklarına dair herhangi bir bilgiye, acele kamulaştırma işleminin hangi açıdan menfaatlerini etkilendiğine yönelik bir beyana dava dilekçesinde yer verilmediği, dilekçe ekinde de herhangi bir tapu kaydının sunulmadığının görüldüğü,
Bu kapsamda, Dairelerinin 09/02/2021 ve 28/04/2021 tarih ve E:2020/10166 (sehven E:2020/4759 yazıldığı anlaşılmıştır) sayılı ara kararları ile, davacılardan acele kamulaştırma kararı alınan mezkur taşınmazlar ile mülkiyet ilişkisini gösteren (tapu senedi vs.) bilgi ve belgelerin istenildiği, anılan ara kararlar davacı vekiline tebliğ edilmesine rağmen ara kararında istenilen bilgi ve belgelerin dosyaya sunulmadığı,
Bu durumda, kamulaştırma ve buna bağlı kamu yararına ilişkin işlemlere karşı, mülkiyet hakkını ilgilendirmesi nedeniyle, tapuda kayıtlı malikler veya diğer hak sahipleri tarafından dava açılabileceği, kamulaştırma işleminin niteliği gereği malik olmayanların dava açma haklarının bulunmadığı açık olduğundan, davacıların dava konusu işlemle yasal ve güncel bir menfaat ilişkilerinin bulunmadığı, davanın açılması sırasında sahip olunması ve davanın görümü sürecinde de devam etmesi gereken menfaat bağının bulunmaması nedeniyle uyuşmazlık konusu taşınmazların maliki olmayan davacıların bu davayı açma ehliyetine sahip olmadıkları sonucuna varıldığı,
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19/06/2017 tarih ve E:2017/1278, K:2017/2607 sayılı kararının da bu yönde olduğu, gerekçeleriyle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, Anayasal hak ve yetkileri kapsamında yurttaşlık bilinci, çevre duyarlılığı ve koruma ihtiyacı ile nihayetinde kurulması planlanan tesisin hem yaşama hem doğaya vereceği zararı önleyebilmek adına dava açtıkları, bu sebebin davacı Derneğin kuruluş amacıyla da örtüştüğü, davacılardan dördünün beş adet parselin maliki oldukları, dava konusu işlemin sağlıklı çevrede yaşam hakkına aykırı olduğu, tapu kayıtları sunulmadığından ret gerekçesi oluşturmanın ise usul ve Kanun'a aykırı olduğu, Dairenin bu kayıtları re'sen temin etmesi gerektiği, aksi yönde gösterilen yaklaşımın hukuki dinlenilme ve adil yargılanma haklarının ihlali niteliğinde olduğu, bu nedenlerle Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Müteveffa davacı ... yönünden temyiz isteminin incelenmeksizin reddi; diğer davacılar yönünden ise temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davacıların yürütmenin durdurulması istemleri hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Müteveffa davacı ...(TC NO: ...) adına yapılan temyiz isteminin incelenmesinden;
Temyize konu Daire kararında anılan davacıyla ilgili, "davacının vefat etmesi nedeniyle terekeye devredilebilecek kişisel bir menfaat ihlalinin bulunmadığı, diğer bir ifadeyle, dava vefat eden davacı tarafından parsel maliki sıfatıyla açılmadığından, davayı takip hakkının mirasçılara geçtiğinin kabulüne olanak bulunmadığı..." yönündeki gerekçelerle, tüm davacılar adına temyiz başvurusunda bulunan Av. ... ile müteveffa davacı arasındaki vekalet ilişkisinin vefat tarihi itibarıyla sona erdiği hususu göz önünde bulundurulduğunda, müteveffa davacı ...(TC NO: ...) adına yapılan temyiz isteminin esasının incelenme olanağı bulunmamaktadır.
Diğer davacıların temyiz istemlerinin incelenmesine gelince;
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması",
sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Müteveffa davacı ...(TC NO: ...) adına yapılan temyiz isteminin İNCELENMEKSİZİN REDDİNE;
2. Diğer davacıların temyiz istemlerinin ise REDDİNE;
3. Davanın yukarıda özetlenen gerekçelerle ehliyet yönünden reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 30/09/2021 tarih ve E:2020/10166, K:2021/10374 sayılı kararının ONANMASINA,
4. Kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının istemleri hâlinde davacılara iadesine,
5. Kesin olarak, 14/04/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.