MAHKEMESİ : ...ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki ... ... davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, duruşmalı olarak incelenmesi davacı ... vekili tarafından istenilmekle; daha önceden belirlenen, 23.01.2018 tarihli duruşma günü için yapılan tebligat üzerine; temyiz eden davacılar vekili Av.... geldi. Davalılar adına gelen olmadı. Açık duruşmaya başlandı ve hazır bulunan vekilin sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için saat 14.00"e bırakılması uygun görüldüğünden, belli saatte dosyadaki bütün kağıtlar okunarak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlenip, gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacılar; ... bırakan babaları ... Tekin"in 31/05/2009 tarihinde vefat ettiğini, davacılar ile davalıları ...çı olarak bıraktığını, muris..."in 22/02/2000 tarihinde ... 10. Noterliğinde düzenleme şeklinde 4958 yevmiye sayısıyla resmi vasiyet hazırladığını, bu vasiyetnameye göre ... İli, ... İlçesi, ... köyünde bulunan 559 parsel numaralı 3 hektar 6820 m² 32 dm² yüzölçümlü tarla vasfındaki taşınmazdaki bil cümle hak ve hissesinin tamamını ...çı davalı kızı ..."e ölümünden sonra verilmesini vasiyet ettiğini, ... yapıldığı tarihte murisin 82 yaşında olduğunu, yaşı ve hastalığı nedeniyle ölüme bağlı tasarruf yapma ehliyetine sahip olmadığını, murisin yine ... 7. Noterliği"ne verdiği el yazısı ile yazılmış vasiyetnamesinde ... İli ... İlçesi ... köyündeki 46 parsel numaralı 3196 m² yüzölçümlü ... yeri ve evi ile 560 parsel numaralı 5003 m² yüzölçümlü ... istasyonunu ...çı oğlu ..."e kendisi öldükten sonra verilmesini vasiyet ettiğini, ... düzenlendiği 13/12/1995 tarihinde vasiyetçi..."in 77 yaşında olduğunu, murisin yaşı ve hastalığı nedeniyle ölüme bağlı tasarruf yapacak ehliyette olmadığını, her iki ... şekil yönünden de uygun olmadığını ileri sürerek vasiyetnamelerin iptalini, olmadığı takdirde tasarrufun davacıların saklı paylarını aşan oranda tenkise tabi tutulmasına karar verilmesini talep ve dava etmişlerdir.
Davalı ...; vasiyetçinin tam teşekküllü hastane raporuna göre tasarruf ehliyetine sahip olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.
Davalı ...; davaya konu vasiyetnamelerin iptali gerektirecek her hangi bir şekil noksanlığı olmadığını, yasal şartlara uyularak ve gerekli rapor alınarak geçerli vasiyetnamelerin tanzim edildiğini, davacının dava dilekçesinde hem ... iptalini, hem de tenkis talebinde bulunduğunu, bu taleplerin ayrı ayrı dava konusu olabileceğini ve birlikte istenemeyeceğini savunarak davanın reddini dilemiştir.
Davacılar vekili; 27.08.2009 tarihli dilekçesi ile, davacı ... Karaca yönünden davadan feragat ettiklerini, davacı ... adına davaya devam edeceklerini beyan etmiştir.
Davacı ... vekili; 10.11.2014 tarihli dilekçesi ile, davalı ..."e karşı açmış oldukları davadan feragat ettiklerini, diğer davalı ... aleyhine açtıkları davayı devam ettireceklerini belirtmiştir.
Mahkemece;adli tıp kurumu raporuna göre vasiyetçinin vasiyetnameleri düzenlediği tarihlerde akli melekelerinin yerinde olduğu, vasiyetnamelerin geçerli olduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-) Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
Davacılar; ... bırakanlarının vasiyetnamelerin düzenlendiği tarihte fiil ehliyetinin bulunmadığı, vasiyetnamelerin yasanın aradığı şekil şartlarını taşımadığı gerekçesiyle vasiyetnamelerin iptalini, bu talepleri kabul edilmediği takdirde ihlal edilen saklı payları oranında tasarrufların tenkisine karar verilmesini talep etmişlerdir.
Tenkis davası, ... bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası karşılıksız kazandırmaların yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır.
Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul ... bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke ... bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu mal varlığı ile, (iadeye) denkleştirmeye (TMK. md. 669) ve tenkise tabi (TMK.md.514,565) olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. ... bırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin bir aylık geçim giderleri, terekenin yazımı, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra ...ın açıldığı tarihteki fiyatlara göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tesbiti gerekir. (TMK.md.507) ... bırakanın Türk Medeni Kanunu"nun 506. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve sübjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez.
Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflarda (ölüme bağlı tasarruflar veya Türk Medeni Kanunu"nun 565, maddesinin 1, 2 ve 3 fıkrasında gösterilenler) veya saklı payı ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılan diğerlerinde özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken Türk Medeni Kanunu"nun 570. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek, davalı saklı paylı ...çılardan ise aynı kanunun 561. maddesinde yer alan saklı paydan fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları, (en sonda da kamu yararına yapılan kazandırmaları) dikkate almak gerekir. Bu işlem sırasında dava edilmeyen kişi veya tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği ve birden çok kişiye yapılan teberru tenkise tabi olursa 563. maddede yer alan, alınanla orantılı sorumluluk kuralı gözetilmelidir.
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (sabit tenkis oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olmayacağı (TMK.md.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir.
Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. O zaman davalıdan tercihi sorulmak, sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, ...ın açıldığı gündeki değerleri, o günden karar gününe kadar geçen süre içindeki toptan eşya fiyat endeksleri ile, bu süre içinde oluşan nitelik ve imar değişikliği gibi fiyata etkili özel unsurlar ve hakkaniyet kuralları dikkate alınıp, değer hakim tarafından belirlenmeli ve davalıya fazla verilen bölümün değerinin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir.
Somut olayda; saklı paylarının karşılığını alamayan ...çılar, ... bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini dava edebilirler. (TMK.m. 560/1) Tasarruflar, tasarruf edilebilir kısım (tasarruf nisabı) dahilinde kalıyorsa, bu halde saklı payın zedelendiğinden söz edilemeyecektir. ... bırakan tarafından sağlararası veya ölüme bağlı tasarruflarla yapılan temliklerin "tasarruf edilebilir kısım" dahilinde kalıp kalmadığının tespiti, diğer bir ifade ile "tasarruf edilebilir kısım" ...ın açıldığı andaki değerinin bilinmesiyle anlaşılabilir.(TMK.M.507/1) ..., ... bırakanın ölümüyle açılır. ... bırakanın sağlığında yapmış olduğu kazandırmalar terekenin ölüm anındaki durumuna göre değerlendirilir. (TMK. M. 575) Şu halde, anılan yasal düzenlemeler gereğince, tasarruf edilebilir kısım saklı paya el atma olup olmadığı, terekenin bütün olarak ölüm tarihine göre tespit edilmesiyle mümkün olabilir.
Mahkemece, iptal isteği reddedildiğine göre; davacı vekilinin davalı ... yönünden davadan feragat beyanları da dikkate alınarak tenkis yönünden davacının iddiası incelenmek, tarafların bu konudaki tüm delilleri toplanmak, yukarıda açıklanan yönlerde inceleme ve araştırma yapılarak bilirkişi marifetiyle tasarruf nisabı ve saklı pay hesabı yaptırılarak sonucu uyarınca hüküm tesis edilmesi gerekirken, davacının tenkis talebi hakkında bir inceleme ve değerlendirme yapılmadan yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bendde açıklanan nedenlerle davacı ..."in sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bendde açıklanan nedenlerle hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince davacı ... yararına BOZULMASINA, 1.630 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davalı ..."den alınarak davacı ..."e verilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 23.01.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.