Danıştay 6. Daire 2021/3718 Esas 2022/4395 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/3718
Karar No : 2022/4395

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Yapı Denetim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … sayılı parsel üzerindeki … YİBF numaralı yapının, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (d) ve (ı) fıkralarında öngörülen esaslara uygun olarak denetlenmediğinden bahisle, aynı Kanun'un 8. maddesi uyarınca yapı denetim şirketine 1 (bir) yıl yeni iş almaktan men cezası verilmesine, şirketin kurucu ortağı (inşaat mühendisi, kontrol elemanı) olan …'in de yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için Bakanlıkça kayıtlarının tutulmasına ilişkin 18/03/2017 tarih ve 30011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan … tarih ve … sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Oluru ile tesis edilerek işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dava konusu işlemin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurularının … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla kabulü, mahkeme kararının kaldırılması, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesi üzerine, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin (d) ve (ı) bentlerine aykırı fiillere yönelik olarak aynı Kanunun 8. maddesinde idari para cezası müeyyidesi öngörüldüğü, davacı şirkete bir yıl süre ile yeni iş almaktan men cezası verilmesine ve şirketin kurucu ortağı …'in yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almamasına ve başka bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmamasına yönelik tesis dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Temyize konu kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … sayılı parsel üzerindeki … YİBF numaralı yapının, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (d) ve (ı) fıkralarında öngörülen esaslara uygun olarak denetlenmediğinden bahisle, aynı Kanun'un 8. maddesi uyarınca yapı denetim şirketine 1 (bir) yıl yeni iş almaktan men cezası verilmesine, şirketin kurucu ortağı (inşaat mühendisi, kontrol elemanı) olan …'in de yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için Bakanlıkça kayıtlarının tutulmasına ilişkin 18/03/2017 tarih ve 30011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan … tarih ve … sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine iptali istemiyle 23/03/2017 tarihli dilekçeyle dava açılmıştır.
09/04/2017 tarihli ve 30033 sayılı Resmi Gazete’de “18/03/2017 tarihli ve 30011 sayılı Resmi Gazete’de yer alan … Yapı Denetim Ltd. Şti. ile ilgili ilanda sehven yazılan "… İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … parsel üzerindeki … YİBF nolu yapıyı 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin (d) ve (ı) fıkralarında öngörülen esaslara göre denetlemediği anlaşılan…" ifadesinin çıkarılarak yerine "İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … parsel üzerindeki … YİBF nolu yapıyı … sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin (c) fıkrasında öngörülen esaslara göre denetlemediği anlaşılan…" ifadesinin eklenmesi yönünde Genel Müdürlük Makamının … tarihli ve … sayılı Olur’u ile uygun görülmüştür.” şeklinde ilana yer verilerek, dava konusu … tarih ve … sayılı işlemde düzeltme yapıldığı anlaşılmaktadır.
Kararın; … Yapı Denetim Ltd. Şti.'ye 4708 sayılı Kanun'un 8. maddesi uyarınca 1 (bir) yıl yeni iş almaktan men cezası verilmesine ilişkin kısmının incelenmesinden;
İLGİLİ MEVZUAT:
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinde;..."Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: a)Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek,...c)Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek,...d) Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak...g) Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek...ı) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak..." hükmü yer almaktadır.
23/04/2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 32. maddesi ile değişik dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8. maddesinde, "Yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre, aşağıdaki idari yaptırımlar uygulanır.
a) Denetim personelinin görevi başında bulunmaması veya yapı denetim kuruluşunun denetim personeline görevi ile ilgili yazılı olarak bilgi vermediğinin anlaşılması,
b) Mevzuatın öngördüğü evrakın tanziminde eksiklik veya kusur bulunması,
c) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (b) veya (f) bendinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi, hâllerinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %10’u kadar idari para cezası,
ç) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilememesi kaydı ile, 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu olan yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %20’si kadar idari para cezası verilir.
d) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (d) veya (e) veya (h) veya (ı) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %30’u kadar idari para cezası verilir.
Yapı denetim kuruluşlarına denetim sorumluluğunu üstlendiği bir işe yönelik yapılacak tespitler doğrultusunda yukarıdaki bentlerde belirtilen idari müeyyidelerden birden fazla cezanın verilmesinin gerekmesi hâlinde o işe ait yapı denetim hizmet sözleşmesinin en fazla %50’si kadar idari para cezası verilir.
e) Aşağıda belirtilen;
1) Denetim hizmetinin bu Kanunda yazılı asgari hizmet bedelinden düşük bir bedel ile üstlenildiğinin tespit edilmesi,
2) Yapı sahibinden veya vekilinden, yapı denetim hesabına yatırılmaksızın yapı denetimi hizmet bedeli alındığının tespit edilmesi, hâllerinde, üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %3’ü kadar idari para cezası verilir.
f) 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükmüne aykırı hareket edilmesi hâlinde üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %2’si kadar idari para cezası verilir.
g) Aşağıda belirtilen;
1) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilemesi hâlinde 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi,
2) 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının birinci cümlesi hükmüne aykırı hareket edilmesi,
3) Yapı denetim kuruluşuna son bir yıl içinde üç defa idari para cezası uygulanması, hâllerinde, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilip öğrenilmesinden veya son idari para cezasının tebliğinden itibaren İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilir.
h) Yeni iş almaktan men yönünde verilen ilk cezanın ilan edilmesinden sonra, yeni iş almaktan men yönünde cezayı gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı ceza verilip ilan edilmesinden sonra üçüncü defa yeni iş almaktan men yönünde ceza vermeyi gerektiren bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı da ceza verilip ilan edilmesi hâlinde, son ilan tarihinden itibaren Merkez Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek faaliyetine son verilir ve teminatı irat kaydolunur.
Yapı denetim kuruluşunun, 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi hükmüne aykırı hareket eden veya yapı denetim kuruluşunda görevli iken laboratuvar kuruluşlarında da görev alan mimar ve mühendislerine İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce 5.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İdari para cezası, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilmesini müteakip yapı denetim kuruluşunun ve ilgililerin savunmaları alınarak verilir ve yazılı olarak tebliğ edilir.
İdari para cezasına karşı on beş gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. Bu süre içinde itiraz yoluna başvurulmaması hâlinde idari para cezası kesinleşir. İtirazlar, zaruret olmayan hâllerde evrak üzerinde incelenerek en kısa süre içinde karara bağlanır. İtiraz üzerine verilen mahkeme kararları kesindir.
Yeni iş almaktan men ve faaliyetine son verme cezalarına dair işlemler, Resmî Gazete’de ilan edilir.
Yeni iş almaktan men cezası, yapı denetim kuruluşunun denetimindeki diğer işlerin devamına mani değildir. Ancak, yapı denetim kuruluşuna yeni iş almaktan men cezası verilmesine esas olan yapım işinin devam edebilmesi için, yapı sahibi tarafından başka bir yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe, ilgili idare tarafından işin devamına izin verilmez. Faaliyete son verme cezası verilen hâllerde de, yapı denetim kuruluşunun denetimini üstlendiği yapıların devamına, yeni yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe ilgili idare tarafından izin verilmez.
Yeni iş almaktan men cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları, ceza süresi içinde; faaliyete son verme cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları ise, üç yıl süre içinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz..." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … sayılı parsel üzerindeki … YİBF numaralı yapının, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (d) ve (ı) fıkralarında öngörülen esaslara uygun olarak denetlenmediğinden bahisle, aynı Kanun'un 8. maddesi uyarınca yapı denetim şirketine 1 (bir) yıl yeni iş almaktan men cezası verilmesine ilişkin 18/03/2017 tarih ve 30011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan … tarih ve … sayılı işlemde; 09/04/2017 tarihli ve 30033 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 04/04/2017 tarihli ve 8055 sayılı işlemle “18/03/2017 tarihli ve 30011 sayılı Resmi Gazete’de yer alan … Yapı Denetim Ltd. Şti. ile ilgili ilanda sehven yazılan "… İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … parsel üzerindeki … YİBF nolu yapıyı 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin (d) ve (ı) fıkralarında öngörülen esaslara göre denetlemediği anlaşılan…" ifadesinin çıkarılarak yerine "İzmir İli, Buca İlçesi, … pafta, … ada, … parsel üzerindeki … YİBF nolu yapıyı 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin (c) fıkrasında öngörülen esaslara göre denetlemediği anlaşılan…" ifadesinin eklenmesi yönünde düzeltme yapıldığı; yapılan düzeltme işlemi ile davacıya 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8. maddesine göre ceza verilmesinin dayanağı olan ve yapı denetim kuruluşunun Kanun ile ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmemesine sebep olduğu belirtilen fiil ve hâllerde değişiklik yapıldığı, bu nedenle her iki işlemin birlikte incelenmek suretiyle karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, sadece 18/03/2017 tarih ve 30011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 13/03/2017 tarih ve 5906 sayılı işleme ilişkin inceleme yapılmak suretiyle verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Kararın, şirketin kurucu ortağı (inşaat mühendisi, kontrol elemanı) olan Esat Cem Çelik'in yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için Bakanlıkça kayıtlarının tutulmasına ilişkin kısmına gelince;
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3/c bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15. maddenin 1/b bendinde ise bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu kararın niteliğine göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
İptal davasının sübjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlali" doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Menfaatin kişisel ve meşru olması için hukuki bir durumdan ortaya çıkması gerekir. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince uyuşmazlığın niteliğine göre belirlenmektedir.
İdare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idari işlemlerin, ancak bu idari işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilişkisi kurulabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceği açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; … Yapı Denetim Ltd. Şti. tarafından, şirketin kurucu ortağı (inşaat mühendisi, kontrol elemanı) olan …'in yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için Bakanlıkça kayıtlarının tutulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle davanın açıldığı, anılan işlemin davacı şirketin hak ve menfaatlerini doğrudan doğruya etkilemediği, işlemin iptalini istemekte hukuken korunması gereken bir menfaatinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın bu kısmının ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolundaki kararda isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; davaya konu uyuşmazlığın incelenmesi ve sonuçlandırılmasının ancak husumetin doğru olarak tespit edilmesine bağlı olması nedeniyle, husumete yönelik eksiklik ya da yanlışlık içeren bir karar usul hükümlerine aykırılık taşıyacağından, dava konusu işlemin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü işlemi ile tesis edildiği anlaşıldığından, davanın yalnızca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı husumetiyle görülmesi gerekirken, temyize konu İzmir Valiliğinin de husumetiyle verilen İdare Mahkemesi kararının bu kısmında usul hükümlerine uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 07/04/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.



KARŞI OY (X):

… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın onanması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyoruz.