Danıştay 9. Daire 2020/2961 Esas 2022/1286 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/2961
Karar No : 2022/1286


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Kargo Nak. Otom. Tem. Ve Gıda San. Tic. Paz. Ltd. Şti. Profil İnş. Nak. Mak. Mad. Hiz. Taah. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "36 aylık Malzeme Dahil Temizlik Hizmeti Alımı İşi" ne ilişkin ihale ve sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle hükümden yararlanılamayan kısma tekabül eden sözleşme damga vergisi ile ihale damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ...tarih ve ...sayılı işlemin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... Vergi Mahkemesi' ...gün ve E:..., K:...sayılı kararıyla, damga vergisinde vergiyi doğuran olayın, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tabloda yer alan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan kağıtların yazılıp imzalanması ya da imza yerine geçen bir işaret konulması anında meydana geldiği, 19/12/2014 tarihinde Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi tarafından açık ihale usulü ile yapılan ...ihale kayıt numaralı “Merkezimizin ihtiyacına 2015-2017 yılları (36 Aylık) Malzeme Dahil Temizlik Hizmeti Alımı" işine ilişkin olarak davacı tarafından 119.142,51-TL sözleşme damga vergisi ve 181.959,31-TL ihale karar pulunun ödendiği, Kamu İhale Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı kararı ile ihalenin iptal edildiği, bunun üzerine Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü tarafından ihalenin gerçekleşen kısmı için davacı adına hak ediş raporu düzenlendiği, ihale kararının hüküm ifade edebilmesi için ihale kararına karşı tüm başvuru yollarının tüketilmesi zorunlu olup, ihaleye ilişkin olarak düzenlenen kağıtlarda vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ise kağıda bağlanan hukuki durumun tekemmül etmesi halinde mümkün olduğu, ihale kararı ve bu ihale kararına istinaden düzenlenen sözleşmenin hüküm ifade edebilmesi için, Kamu İhale Kurulu'na vaki itiraz başvurusunun sonuçlandırılması ve bu karara karşı yargı yoluna gidilmiş ise mahkemece bir karar verilmiş olması gerekmekte olup, ihalenin mahkeme kararı ile iptal edilmesi durumunda, ihale kararının ve bu karara istinaden ihale uhdesinde kalan mükellef ile ihale yetkilisi arasında imzalanan sözleşmenin tekemmül ettiğinden söz etme imkanı bulunmadığı, olayda, davacı şirket tarafından üstlenilen ihaleye ilişkin Kamu İhale Kurulu kararı hakkında .... İdare Mahkemesi'nce ...tarih ve ...E. sayılı yürütmeyi durdurma kararı verildiği, anılan karar üzerine Kamu İhale Kurulu'nca ihalenin iptaline karar verildiği, bu sebeple ihalenin hükümsüz kalan kısımlarına tekabül eden damga vergileri yönünden vergiyi doğuran olayın gerçekleşmediği anlaşıldığından, iade istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Dava dosyasının incelenmesinden, Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin Malzeme Dahil Temizlik Hizmeti Alımı ihalesi sonucunda tahsil edilen damga vergisinden, ihalenin iptal edilmesi sonrası ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ve ihale karar pulu tutarının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali ve tahsil edilen tutarın iadesi istenilmekte olup, uyuşmazlığın çözümünün; davacının uhdesinde kalan ihale sonucunda 20/03/2015 tarihinde sözleşmenin imzalanması üzerine damga vergisi açısından vergiyi doğuran olaya ilişkin hukuki durumun tekemmül edip etmediği, sözleşmenin imzalanması ile birlikte ihale kararının hükmünden yararlanılıp yararlanılmadığı, ihalenin iptali ile birlikte Kanunda sınırlı olarak sayılan damga vergisinin ret ve iadesini gerektiren durumların gerçekleşip gerçekleşmediği gibi hususların hukuki irdelemesinin yapılmasına bağlı olduğu, bunun ortaya konulabilmesinin ise 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun ilgili maddelerinde yer alan hükümlerin değerlendirilmesine ve yorumlanmasına bağlı olduğu, davacı iddiaları ve bu iddialar çerçevesinde ortaya çıkan uyuşmazlığın, herhangi bir kuşku ya da hukuki tartışmaya meydan bırakmayacak şekilde nitelendirilebilecek açık bir vergi hatası kapsamında olmayıp, hukuki bir ihtilaf niteliğinde olduğundan diğer bir ifadeyle, ihtilafın çözümü maddi olayların ve mevzuatın değerlendirilmesi ve yorumunu gerektirmesi nedeniyle, uyuşmazlığın, düzeltme ve şikayet kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Kamu İhale Kurulu' nun 01.07.2015 tarihli kararı ile ihalenin iptal edildiği ve yapılan sözleşmenin geçersiz kılındığı, ihale kararının hüküm ifade edebilmesi için tüm başvuru yollarının tüketilmesinin zorunlu olduğu, ihaleye ilişkin olarak düzenlenen kağıtlarda vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi için kağıda bağlanan hukuki durumun tekemmül etmesi gerektiği, ihalenin kararının iptal edilmesi halinde ihale kararının ve imzalanan sözleşmenin tekemmül ettiğinden söz etme imkanı bulunmadığından damga vergisinin de iadesi gerektiği iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "36 aylık Malzeme Dahil Temizlik Hizmeti Alımı İşi" ne ilişkin ihale ve sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle hükümden yararlanılamayan kısma tekabül eden sözleşme damga vergisi ile ihale damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ...tarih ve ...sayılı işlemin iptali istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 19'uncu maddesinin 1'inci fıkrasında, vergi alacağının, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğacağı; 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1'inci maddesinin 2'nci fıkrasında, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade edeceği; aynı Kanunun 3'üncü maddesinin birinci fıkrasında ise, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu kurallarına yer verilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun'un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu ve anılan tabloda, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarından damga vergisi alınacağı düzenlemesi yer almakta iken söz konusu hükme 15/07/2016 tarih ve 6728 Kanunun 28 maddesi ile eklenen parantez içi cümle ile Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisinin ret ve iade olunacağı, sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisinin ret ve iade edilmeyeceği hükmü eklenerek 09/08/2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta; Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından 19/12/2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan "36 aylık Malzeme Dahil Temizlik Hizmeti Alımı" ihalesine ilişkin olarak yapılan itirazen şikâyet başvurusunun reddine ilişkin Kamu İhale Kurulu kararının Ankara 11. İdare Mahkemesi kararı ile iptal edildiği ve Kamu İhale Kurulunun 01/07/2015 tarih ve 2015/MK-284 nolu kararı ile düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, mahkeme kararının temyiz incelemesi sonucunda Danıştay 13. Dairesinin 07/06/2016 tarih ve E:2016/544; K:2016/2226 sayılı kararıyla İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verildiği, Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü tarafından ihalenin gerçekleşen kısmı için davacı adına hak ediş raporu düzenlendiği anlaşılmıştır.
Davacının ihale ve sözleşme damga vergisine ilişkin ödeme yapıldığı tarihten itibaren 30 günlük dava açma süresi içerisinde, ihale kararı sözleşmenin hukuk aleminde varlığı ve ifası devam ederken davacı tarafından dava açılması beklenemeyeceği gibi, henüz ihalenin ve sözleşmenin ileri bir tarihte feshedileceğinin öngörülmesi mümkün olmadığından bu aşamada dava açma iradesinin ödeme tarihinden itibaren 30 günlük dava açma süresi içinde kullanılması hayatın olağan akışına ters düşmektedir. Sözleşme imzalanarak "damga vergisini doğuran olayın gerçekleştiği" tarihten sonra sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle oluşan yeni hukuki durum karşısında davacı tarafından idareye başvuru yapmaktan başka imkanının kalmadığının kabulü ve davacının iddialarının, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun düzeltme-şikayet hükümlerine kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Damga vergisinde, vergiyi doğuran olay, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yer alan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan kağıtların yazılıp imzalanması ya da imza yerine geçen bir işaret konulması anında meydana gelmektedir.
İhalenin yargı kararı ile iptal edildiği, bu tarihten itibaren ihale konusu işe ilişkin olarak hükmünden yararlanılmaya devam etme vasfını yitirdiği ve ihale konusu iş açısından feshedildiği tarihten itibaren damga vergisi konusu olmaktan çıktığı anlaşıldığından, hükmünden yararlanılmayan kısmına tekabül eden ihale ve sözleşme damga vergisinin vergilendirme hatası kapsamında değerlendirilmesi gerekirken, vergiyi doğuran olayın gerçekleşmediği anlaşıldığından, iade istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davayı kabul eden Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu; düzeltme şikayet hükümleri uyarınca yapılan başvurunun reddine dair işlemde açık bir vergi hatası bulunmadığı gerekçesiyle davalı istinaf başvurusunu kabul ederek davayı reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 07/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.