Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6778 Esas 2022/9443 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Acıpayam 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul, kısmen reddine dair verilen karara karşı davalı ve feri müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın temyizen incelenmesi, davalı ve feri müdahil Kurum vekili tarafından istenilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesindeki beyanında özetle, davacının, 15/04/2013-15/11/2015 tarihleri arasında davalı kooperatifte kesintisiz ve sürekli olarak Alaattin Mahallesi bölgesinde çivarcı olarak çalıştığını, davalı kooperatif yöneticilerin müvekkiline sigortalı olarak çalışacağını söylemiş ise de bu yükümlülüklerini yerine getirmediklerini, sigorta primlerinin yatırılmadığını belirterek müvekkilinin 15/04/2013-15/11/2015 tarihleri arasında davalı kooperatifte çalıştığının tespitine dair; karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının iddialarının doğru olmadığını, davacının davalı kooperatifte 06/06/2013 tarihinde civarcı olarak işe başladığını, bu hususun defterde mevcut olup tutanak altına alındığını, ancak o zamanki kooperatif yönetimi tarafından davacı için işverence kuruma verilmesi gereken belgelerin verilmediğini, davacının 30/12/2013 tarihli istifa ve alacak durumun bildirir yazılı dilekçe verdiğini, davacının 06/06/2013-30/10/2013 tarihleri arasında çalıştığını, bu tarihler dışında asla çalışmadığını belirterek davanın reddi gerekliliğini savunmuştur.
Fer-i müdahil SGK vekili cevap dilekçesindeki beyanında özetle, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile; davacının, ... Kooperatifi ünvanlı davalı işyerinde 15/04/2013-30/10/2013; 15/04/2014-30/09/2014; 15/04/2015-30/09/2015 tarihleri arasında kesintisiz ve sürekli olarak aylık net 1.000,00 TL ücret üzerinden hizmet akdi ile çalıştığının, bu tarihler arasında SGK'ya bildirilmeyen toplam 525 gün hizmeti bulunduğunun ve bu hizmet süresine ait primlerin davalı işveren tarafından ödenmesi gerektiğinin tespitine, fazlaya dair talebin reddine, dair karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, dosya kapsamı, mevcut delil durumu çerçevesinde yapılan inceleme sonucu ilk derece mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, davalı ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurusunun , Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine; dair karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili; istinaf istemi ile aynı doğrultuda kararın bozulmasını talep etmiştir.
Fer-i müdahil SGK vekili temyiz dilekçesindeki beyanında özetle, eksik inceleme ve araştırma ile; gerekçesiz hükmün bozulmasını taelp etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Eldeki davada, Mahkemece verilen hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olup, davalının savunmasında geçen elektrik idaresinden kooperatife enerji verilip verilmediği; hangi süreler zarfında verildiği; dava konusu dönem olan 2013 – 2015 tarih aralığında elektrik enerjisi verilen süreler ilgili kurumdan istenilerek; davacının iddia ettiği çalışma süresi ve dönemi somut olarak belirlenmeli; öte yandan sulama dönemi araştırması kapsamında, ekilen mahsul, bitkiye göre de araştırma yapılarak; iş bu dönemler ve bu kapsamda davacının çalıştığının iddia edildiği dönemler tereddütsüz olarak belirlenmek suretiyle; elde edilecek sonuca göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve fer-i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak; İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak; temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 20.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.