Danıştay 6. Daire 2018/5165 Esas 2022/4266 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5165
Karar No : 2022/4266

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Odası(... Şubesi)
VEKİLİ : Av....
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI YANINDA MÜDAHİL : ... Vakfı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN ÖZETİ : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün mülkiyetinde bulunan Ankara İli, Çankaya İlçesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararında; 16.02.2007 onay tarihli 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında kentsel servis alanı kullanımında kalan taşınmazda taziye evi, mescit, Kur'an kursu, kütüphane, konferans salonu, aşevi vb. müştemilatları da içeren sosyal ve kültürel tesislerin yer alabileceğine dair plan notu getirilmesine ilişkin dava konusu imar planı değişikliklerinin üst ölçekli plan kararlarına aykırılık taşımadığı, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarına uygun olarak AOÇ alanı üzerinde konut, ticaret ve sanayi amaçlı yapılaşmaya gidilmediği, plan değişikliğinin ve yapılaşma koşullarının çevredeki fonksiyonlarla uyumlu olduğu, dava konusu plan değişikliklerine ilişkin Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının uygun görüşlerinin alındığı, davalı belediye ile davalı yanında müdahil Vakıf arasında imzalanan kira sözleşmesinde hem büyükşehir belediyesinin hem de Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün gözetim ve denetime ilişkin yetkilerinin korunduğu, taşınmazın AOÇ sınırına yaklaşık 1.400 metre mesafede, yoğun yapılaşmaların arasında, Konya Karayoluna sınır konumda bulunduğu, yapılan plan değişikliğinin şehrin sosyal ve kültürel hayatına bir katkı niteliğinde olması sebebiyle Atatürk Orman Çiftliği arazisinin kullanımına ilişkin kanuni sınırlamalara ve Mustafa Kemal Atatürk'ün mirasına aykırılık taşımadığı, dava konusu nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinin planlama hiyerarşisine, yakın çevredeki kullanımlara, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Atatürk Orman Çiftliğinin kuruluş amacı, Atatürk'ün vasiyeti ve arazilerin varlık nedeni ile bağdaşmayan kullanımlar getirmesi nedeniyle dava konusu imar planı değişikliklerinin hukuka aykırı olduğu, mahkeme kararına esas alınan bilirkişi raporunda da bu durumun tereddüt oluşturduğuna dair ifadelere yer verildiği halde bu hususlar açığa kavuşturulmadan eksik inceleme yapılarak karar verildiği, Atatürk Orman Çiftliğinin, halka rekreaktif ve açık yeşil alan olanakları sunulmasının yanı sıra özellikle tarımsal alanda sanayileşme sağlanması amacıyla kentsel tarım modelinin ilk örneği olarak kurulduğu, dolayısıyla kent açısından yeşil alan olma özelliğinin çok ötesinde olduğu, bu alanların Atatürk'ün mirası doğrultusunda korunup geliştirilmesi gerektiği, mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait olan taşınmazda, dava konusu plan kararları doğrultusunda yapılaşma tamamlandıktan ve kira sözleşmesi sona erdikten sonra, bu yapıların durumunun ne olacağının öngörülmediği, uyuşmazlık konusu alana ilişkin 12.01.2007 onay tarihli 1/25.000 ve 1/10.000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planlarının yargı kararı ile iptaline karar verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi üzerine alana ilişkin onaylanan 13.08.2010 onay tarihli 1/10.000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planının da yargı kararı ile iptaline karar verildiği, dolayısıyla dava konusu plan değişikliklerinin dayanağı olan üst ölçekli nazım imar planının bulunmadığı, ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün mülkiyetinde bulunan toplam 658 m2 büyüklüğündeki uyuşmazlık konusu taşınmaz konum olarak Atatürk Orman Çiftliği sınırına yaklaşık 1.400 metre mesafede yer almaktadır.
... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında kentsel servis alanı kullanımında kalan taşınmaz 12.08.2010 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ile "AOÇ alanı" kullanımına ayrılmış ve "bu alanda konut, ticaret ve sanayi amaçlı yapılaşma yapılamayacağına" dair plan notu getirilmiştir.
Diğer taraftan, sosyal ve kültürel faaliyetlerde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan yapının kiracı tarafından yaptırılması amacıyla taşınmazın 15 yıllığına Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına kiralanmasına ilişkin Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü ile anılan belediye başkanlığı arasında 21.05.2015 tarihli kira sözleşmesi imzalanmıştır.
Bu sözleşme doğrultusunda, Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararı ile taşınmazın 10 yıl süreyle kiraya verilmesi işi ihalesinin kapalı zarf usulü ile 25.06.2015 tarihinde yapılmasına karar verilmiş, anılan tarihte yapılan ihale sonucunda, aynı belediye encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararı ile söz konusu iş ... Vakfına ihale edilmiş, bu doğrultuda taşınmazda sosyal ve kültürel tesis alanının=(mescit, taziye evi vb.) alt kiracı tarafından yaptırılması ve 10 yıl süreyle işletilmesine ilişkin bila tarihli alt kira sözleşmesi Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile anılan Vakıf yetkilileri arasında imzalanmıştır.
Anılan alt kira sözleşmesi doğrultusunda da taşınmaza ilişkin dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanarak, bu plan değişiklikleri ile "AOÇ alanında; taziye evi, mescit, Kur'an kursu, kütüphane, konferans salonu, aşevi vb. müştemilatları da içeren sosyal ve kültürel tesisler vb. diğer tesisler yer alabilecektir. Yapılaşma koşulları E:3.00, hmaks:serbest olacaktır." şeklinde plan notu getirilmiştir.
Bunun üzerine söz konusu nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 6.maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "Gösterim (lejand) teknikleri" başlıklı 10. maddesinde, her türlü mekansal planın, kendi kademesinin ve yapılış amacının gerektirdiği çizim ve gösterim tekniğine göre hazırlanacağı, planların Bakanlıkça belirlenen ve Ek-1 Gösterimler başlığı altında yer alan Ek-1a Ortak Gösterimler, Ek-1b Mekansal Strateji Planları Gösterimleri, Ek-1c Çevre Düzeni Planı Gösterimleri, Ek-1ç Nazım İmar Planı Gösterimleri, Ek-1d Uygulama İmar Planı Gösterimleri ve Ek-1e Detay Kataloğuna uygun olarak hazırlanacağı kuralına yer verilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin "Mekânsal kullanım tanımları ve esasları" başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde, kültürel tesis alanı; toplumun kültürel faaliyetlerine yönelik hizmet vermek üzere kütüphane, halk eğitim merkezi, sergi salonu, sanat galerisi, müze, konser, konferans, kongre salonları, sinema, tiyatro ve opera gibi fonksiyonların yer aldığı kamu veya özel mülkiyetteki alanlar şeklinde, aynı fıkranın (j) bendinde, sosyal tesis alanı; sosyal yaşamın niteliğini ve düzeyini artırmak amacı ile toplumun faydalanacağı kreş, kurs, yurt, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, yaşlı ve engelli bakımevi, rehabilitasyon merkezi, toplum merkezi, şefkat evleri gibi fonksiyonlarda hizmet vermek üzere ayrılan kamu veya özel mülkiyetteki alanlar şeklinde tanımlanmıştır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 14. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinde, ibadet yeri; ibadet etmek ve dini hizmetlerden faydalanmak amacıyla insanların toplandığı, dinî tesis ve külliyesinin, dini tesisin mimarisi ile uyumlu olmak koşuluyla dini tesise ait; lojman, kütüphane, aşevi, dinlenme salonu, yurt ve kurs yapısı ile gasilhane, şadırvan ve hela gibi müştemilatların, açık veya zemin altında kapalı otoparkın yapılabildiği alanlar şeklinde, meri Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 01/10/2017 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğğ) bendinde ise ibadet yeri; ibadet etmek ve dini hizmetlerden faydalanmak amacıyla insanların toplandığı tesisler ile bu tesislerin külliyesinin, dini tesisin mimarisiyle uyumlu olmak koşuluyla dini tesise ait; lojman, kütüphane, aşevi, dinlenme salonu, taziye yeri, yurt ve kurs yapısı, gasilhane, şadırvan ve tuvalet gibi müştemilatların, açık veya zemin altında kapalı otoparkın da yapılabildiği alanlar şeklinde tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda içeriği yazılı Yönetmelik maddelerinde yapılan tanımlar uyarınca, "Kur'an kursu, mescit, taziye evi" kullanımlarının ibadet alanı içerisinde, "konferans salonu" kullanımının kültürel tesis alanı içerisinde "kütüphane, aşevi" kullanımlarının ise planın yapılış amacına göre kültürel tesis, sosyal tesis veya ibadet alanı içerisinde yer alabilecek türden kullanımlar olduğu açıktır.
Uyuşmazlıkta, sosyal ve kültürel tesis yapılması amacıyla taşınmazın Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü tarafından 15 yıl süreyle Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına kiralandığı, devamında taşınmazda sosyal ve kültürel tesis alanı=(mescit, taziye evi vb.) yapılması ve işletilmesi amacıyla taşınmazın alt kira sözleşmesi ile davalı belediye tarafından 10 yıl süreyle ... Vakfına kiralandığı, anılan sözleşmeler doğrultusunda yapılan dava konusu imar planı değişiklikleri ile getirilen plan notunda, AOÇ alanı içinde "Kur'an kursu, mescit, taziye evi, kütüphane, aşevi, konferans salonu" gibi tadadi şekilde sayılan kullanımların yer alabileceğinin düzenlendiği görülmektedir.
Bu doğrultuda davalı belediye ile davalı yanında müdahil Vakıf arasında akdedilen alt kira sözleşmesinin "konu" başlıklı 1. maddesinde "mescit, taziye evi" gibi kullanımların sosyal ve kültürel tesis alanına eşdeğer kullanımlar olarak ifade edilmesi, ancak anılan tanımlar dikkate alındığında söz konusu kullanımların ibadet alanı içerisinde yer alabilecek türden kullanımlar olması karşısında; uyuşmazlık konusu taşınmazda, ana kira sözleşmesinde amaçlananın aksine sosyal ve kültürel tesis alanından ziyade ibadet alanı olarak yapılaşmanın amaçlandığı ve bu doğrultuda dava konusu imar planı değişikliklerinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin Ek-1 Gösterimler başlığı altında yer alan Ek-1ç nazım imar planı gösterimleri ve Ek-1d uygulama imar planı gösterimleri içerisinde "sosyal tesis alanı", "kültürel tesis alanı" ve "ibadet alanı" şeklinde ayrı ayrı gösterimlere yer verildiği ve anılan Yönetmelik ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde söz konusu işlevlerin ayrı ayrı tanımlandığı görülmektedir.
Bu durumda, sosyal tesis, kültürel tesis ve ibadet alanı işlevlerinin her birinin nazım ve uygulama imar planı ölçeğinde kendine ait lejantının bulunması ve farklı sosyal donatı ihtiyacını gidermeye yönelik işlevler olması karşısında, tek bir taşınmazda karma kullanıma yönelik planlamanın imar mevzuatına ve planlama tekniklerine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Aynı şekilde söz konusu işlevlerin nazım ve uygulama imar planı ölçeğinde somutlaştırılması ve taşınmazın hangi kullanımla gelişeceğinin kesin şekilde tespit edilebilir olması gerekmekte iken; dava konusu plan notu ile büyük kısmı ibadet alanı içinde yer alabilecek türden, kısmen de sosyal ve kültürel tesis alanı içinde yer alabilecek türden kullanımların karma şekilde sayılması suretiyle taşınmazın hangi işlevle gelişeceğinin belirsiz hale getirildiği ve tamamıyla yatırımcının tercihine bırakıldığı, bu durumun planlamanın amacına ve planların belirliliği ilkesine aykırılık oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan, dava sonucu verilen karar menfeatini etkileyebileceğinden, taşınmazın maliki olan Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne davanın ihbar edilmesinden sonra işin esası hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda yer verilen gerekçe ile davanın reddi yolundaki Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/04/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.