Danıştay 8. Daire 2018/6941 Esas 2022/2179 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6941
Karar No : 2022/2179

DAVACI : ...Derneği
VEKİLİ : Av. ...

DAVALI : ...Kurulu Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU :
09/08/2018 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan "Sağlık Alanında Lisans Tamamlama Başvuru ve Tercih İşlemleri" başlıklı duyurunun eki olan "Sağlık Önlisans Programlarının Tamamlayabilecekleri Lisans Programları- 2018" başlıklı listenin 11. satırında yer alan "Sağlık Memurluğu" ve "Sağlık Teknikerliği" ibarelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
İdarenin benzer nitelikte olan bir işlemine karşı açılan davada, .... İdare Mahkemesince işlemin dayanak Kanuna aykırı olduğu tespit edilerek işlemin uygulamayı göstermediği gerekçesiyle iptaline karar verildiği, yargı kararı uyarınca Kanuna uygun ve uygulamayı gösteren açıklıkta bir işlem yapmak yerine idarenin hukuka aykırılığı tekrar ettiği, 6283 sayılı Hemşirelik Kanunu'nda hemşirelik unvanının kimlere verileceğinin düzenlendiği, hemşirelikte lisans tamamlama programlarına 2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesi uyarınca sadece hemşirelik programları önlisans eğitimini almış kişilerin kaydedilmesi gerektiği, sağlık teknikerliğinin bir meslek olmadığı, birbirinden farklı meslekleri içinde barındıran bir üst çatı unvanı olduğu, davalı idarenin işlemi ile tüm bu sağlık teknikerlerine hemşirelik lisans tamamlama hakkının tanındığı, sağlık teknikerliği ve sağlık memurluğu bölümlerinin önlisans eğitiminin hemşirelik eğitimine denk olmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usul yönünden davacı derneğin davayı açmakta menfaatinin bulunmadığı, esas yönünden ise; Anayasa ve kanunların ilgili hükümleri doğrultusunda yükseköğretim kurumlarının programlarında eğitim almaya hak kazanan öğrencilerin seçilmesi ve kabul edilmesi ile ilgili esasları mevcut durum ve büyümenin sınırlarını tespit ederek belirleme görevinin Yükseköğretim Kuruluna verildiği, Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 21/01/1997 tarihli toplantısında; yükseköğretim kurumları bünyesinde yer alan Ebelik, Hemşirelik, Sağlık Memurluğu ve Sağlık Teknikerliği programlarına 1997-1998 öğretim yılına kadar önlisans düzeyinde öğrenci alınırken, söz konusu öğretim yılından itibaren önlisans düzeyinde öğrenci alımının durdurularak lisans seviyesinde öğrenci alınmasına karar verildiği, yükseköğretim kurumlarındaki Sağlık Teknikerliği (önlisans) programının adının Sağlık Memurluğu (önlisans) olarak değiştirildiği, yükseköğretim kurumları bünyesindeki Sağlık Teknikerliği (önlisans) programı ile Sağlık Memurluğu (önlisans) programında eşdeğer eğitim-öğretim programının uygulandığı, dava dilekçesinde bahsi geçen .... İdare Mahkemesinin ...tarihli ve E:..., K:...sayılı kararı uyarınca Ön Lisans Mezunlarının Sağlık Lisans Tamamlamalarına İlişkin Usul ve Esasların belirlendiği, dava konusu düzenlemenin 2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesine uygun olarak yürürlüğe giren usul ve esaslar çerçevesinde yapıldığı ileri sürülerek istemin ve davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; Türk Hemşireler Derneği tarafından, 09/08/2018 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan, "Sağlık Alanında Lisans Tamamlama Başvuru ve Tercih İşlemleri" başlıklı Duyuru'nun eki olan, "Sağlık Önlisans Programlarının Tamamlayabilecekleri Lisans Programları-2018" başlıklı listenin 11. satırında yer alan, "Sağlık Memurluğu" ve "Sağlık Teknikerliği" ibarelerinin iptali istemiyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına karşı açılmıştır.
Davalı idarenin usule yönelik itirazları yerinde bulunmayarak esasa geçilmiştir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na 19/11/2014 tarih ve 6569 sayılı yasanın 32 maddesi ile eklenen Geçici 69. maddede, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla sağlık alanında ön lisans diploması alanlardan ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılır. Bu eğitimler, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği alanlarda uzaktan eğitim yöntemleri ile verilebilir. Uygulama eğitimleri için Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu iş birliği yapar. Bu eğitimlerin usul ve esasları Yükseköğretim Kurulunca belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümde; ebelik ve hemşirelik programları dışındaki programlardan mezun olanlara, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılacağı öngörülmüştür.
Bu durumda; sağlık teknikerliği ve sağlık memurluğu programlarından mezun olanlara, hemşirelik alanında lisans tamamlama eğitimi yaptırılmasına ilişkin dava konusu ibarelerde üst hukuk normuna uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan; Yükseköğretim Kurulunca sağlık teknikerliği ve sağlık memurluğu ön lisans programları ile hemşirelik ön lisans programlarının eş değer olduğuna karar verilmiş ise de; Kanun'un açık hükmü nedeniyle, söz konusu programlardan mezun olanlara hemşirelik alanında lisans tamamlama eğitimi yaptırılmasına hukuken olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu ibarelerin iptali gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 30/03/2022 tarihinde, davacı vekili Av. ...'in ve davalı idare vekili Av. ...'nin geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan "Sağlık Alanında Lisans Tamamlama Başvuru ve Tercih İşlemleri" başlıklı duyuru, 2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarenin usule ilişkin itirazları yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 1. maddesinde "Bu kanunun amacı; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir.", geçici 69. maddesinde "(Ek: 19/11/2014-6569/32 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla sağlık alanında ön lisans diploması alanlardan ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılır. Bu eğitimler, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği alanlarda uzaktan eğitim yöntemleri ile verilebilir. Uygulama eğitimleri için Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu iş birliği yapar. Bu eğitimlerin usul ve esasları Yükseköğretim Kurulunca belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
6283 sayılı Hemşirelik Kanunu'nun 1. maddesinde "(Değişik: 25/4/2007-5634/1 md.) Türkiye’de üniversitelerin hemşirelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksek okullarından mezun olan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenler ile öğrenimlerini yurt dışında hemşirelik ile ilgili, Devlet tarafından tanınan bir okulda tamamlayarak denklikleri onaylanan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenlere Hemşire unvanı verilir.", geçici 2. maddesinde "(Ek: 25/4/2007-5634/7 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce hemşirelik ve hemşireliğe eşdeğer sağlık memurluğu programlarından mezun olanlar ile halen bu programlarda kayıtlı bulunan öğrencilerin kazanılmış hakları saklıdır. Hemşirelik eğitimine eşdeğer sağlık memurluğu programlarından mezun olanlar hemşire olarak çalışırlar. Hemşirelik eğitimine eşdeğer sağlık memurluğu programının adı, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hemşirelik programı olarak değiştirilir ve programlar birleştirilir. Bir defaya mahsus olmak üzere, ebelik diplomasına sahip olduğu halde bu Kanunun yayımı tarihinde en az üç yıldan beri yataklı tedavi kurumlarında fiilen hemşirelik görevi yaptığını resmi belge ile belgelendiren ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde talepte bulunanlar hemşirelik yetkisiyle görevlerine devam ederler. Üniversitelerin hemşirelik programlarında ülke ihtiyacını karşılayacak yeterli kontenjan oluşturulmak üzere 5 yıl süre ile sağlık meslek liselerinin hemşirelik ve hemşireliğe eşdeğer sağlık memurluğu programlarına öğrenci alınmasına devam olunur ve bu programlardan mezun olanlara hemşire unvanı verilir." hükmüne yer verilmiştir.

Hukuki Değerlendirme:
Hiyerarşik normlar sistemi olan hukuk düzeninde, alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta, daha sonra gelen kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri düzenleme yetkisini Anayasa'dan, yönetmelikler ise kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır.
İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir. Öğretide de türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin düzenleme yetkisinin, üst normlarla getirilen hükümleri kısıtlayacak bir şekilde kullanılamayacağı idare hukukunun en temel prensiplerindendir.
Mevzuat yapma tekniği açısından da, idarenin kanunla kendisine verilmiş olan görevleri idari metinlerle düzenlerken, bu görevlerin gerektirdiği teknik detayların belirlenmesi noktasında da takdir hakkına sahip olduğu, bu takdir hakkının kamu yararı ve kamu düzenine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
Uyuşmazlık konusu olay; 2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesi uyarınca hemşirelik lisans tamamlama programlarına başvurabilecek önlisans programlarının belirlenmesinden kaynaklanmaktadır.
2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesinin kanunlaşma süreci incelenecek olursa; ilgili maddenin Bakanlar Kurulu Taslağı olarak Meclise sevk edildiği halinde "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla sağlık bilimleri alanında önlisans diploması almış olanlara, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği ilişkili alanlarda, Sağlık Bakanlığında çalışanlara öncelik tanınarak lisans tamamlama eğitimi yaptırılır. Bu eğitimler, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği alanlarda uzaktan eğitim metotları ile verilebilir. Uygulama eğitimleri için Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu işbirliği yapar. Bu eğitimlerin usul ve esasları Yükseköğretim Kurulunca belirlenir." hükmünün yer aldığı, ilgili hüküm uyarınca sağlık alanında önlisans diploması alanlara verilecek lisans tamamlama eğitimleri için ilişkili lisans programlarını belirleme yetkisinin tümüyle Yükseköğretim Kuruluna verildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu Kanun tasarısının Mecliste Alt Komisyonda görüşüldüğü ve ilgili komisyonda değişiklikler yapıldığı görülmektedir. İlgili maddede yapılan değişikliğin gerekçesinde "33'üncü maddesi ile 2547 sayılı Kanun'a eklenmesi öngörülen geçici 68'inci maddede yapılan değişiklikle sağlık alanında önlisans diploması alanlara verilecek lisans tamamlama eğitimlerine ilişkin esaslar yeniden düzenlenmiştir. Şöyle ki; Tasarı metninde, sağlık alanında önlisans diploması alanlara verilecek lisans tamamlama eğitimleri için ilişkili lisans programlarını belirleme yetkisi tamamıyla Yükseköğretim Kuruluna verilmişken, bu eğitimlerin eşitliğe, hakkaniyete ve hizmet gereklerine uygun olarak yapılabilmesi için, ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılması yolunda düzenleme yapılmış ve böylece ilişkili programlara ilişkin belirlemenin sınırları çizilmiştir." ifadelerine yer verilerek, yapılan değişiklikle Bakanlar Kurulu tarafından sunulan taslakta Yükseköğretim Kuruluna verilen yetkinin sınırlandırıldığı anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda 2547 sayılı Kanun'a eklenen geçici 69. maddesinde ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılmasının açıkça belirtildiği, Kanun koyucunun ebelik ve hemşirelik bölümlerine hangi önlisans programlarının başvurabileceği konusunda Yükseköğretim Kuruluna belirleme yapma konusunda herhangi bir yetki vermediği görülmektedir.
Öte yandan 6283 sayılı Hemşirelik Kanunu'nun geçici 2. maddesinde ilgili kanun maddesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 02/05/2007'den önce hemşirelik ve hemşireliğe eşdeğer sağlık memurluğu programlarından mezun olanlar ile halen bu programlarda kayıtlı bulunan öğrencilerin kazanılmış haklarının saklı olduğunun düzenlendiği görüldüğünden, bu madde uyarınca kazanılmış hakkı bulunan sağlık memurlarının da hemşirelik lisans tamamlama programlarına başvurabileceği açıktır.
Tüm bu açıklamalar ışığında; 2547 sayılı Kanuna eklenen geçici 69. madde uyarınca hemşirelik lisans tamamlama programlarına hemşirelik önlisans programı mezunları ile 6283 sayılı Kanun'un geçici 2. maddesinde sayılanların başvurabileceği açık olup, Kanun'un çizdiği sınırları aşar bir şekilde tüm sağlık memurluğu ve sağlık teknikerliği önlisans mezunlarına bu hakkın verilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan "Sağlık Alanında Lisans Tamamlama Başvuru ve Tercih İşlemleri" başlıklı duyurunun eki olan "Sağlık Önlisans Programlarının Tamamlayabilecekleri Lisans Programları- 2018" başlıklı listenin 11. satırında yer alan "Sağlık Memurluğu" ve "Sağlık Teknikerliği" ibarelerinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için öngörülen ...TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 30/03/2022 tarihinde esasta oybirliği, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.

GEREKÇEDE KARŞI OY :

(X): Dava, 09/08/2018 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan "Sağlık Alanında Lisans Tamamlama Başvuru ve Tercih İşlemleri" başlıklı duyurunun eki olan "Sağlık Önlisans Programlarının Tamamlayabilecekleri Lisans Programları- 2018" başlıklı listenin 11. satırında yer alan "Sağlık Memurluğu" ve "Sağlık Teknikerliği" ibarelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 1. maddesinde "Bu kanunun amacı; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir.", geçici 69. maddesinde (Ek: 19/11/2014-6569/32 md.) "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla sağlık alanında önlisans diploması alanlardan ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılır. Bu eğitimler, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği alanlarda uzaktan eğitim yöntemleri ile verilebilir. Uygulama eğitimleri için Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu iş birliği yapar. Bu eğitimlerin usul ve esasları Yükseköğretim Kurulunca belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Uyuşmazlık konusu olay; 2547 sayılı Kanun'un geçici 69. maddesi uyarınca hemşirelik lisans tamamlama programlarına başvurabilecek önlisans programlarının belirlenmesinden kaynaklanmaktadır.
2547 sayılı Kanuna eklenen geçici 69. maddesinde ebelik ve hemşirelik programlarından mezun olanlara kendi alanlarında, diğerlerine ise Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği, ebelik ve hemşirelik programları dışındaki ilişkili alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılacağının düzenlendiği görüldüğünden, ilgili madde uyarınca hemşirelik ve ebelik alanlarında ilişkili lisans programlarını belirleme yetkisinin doğrudan Kanunla belirlendiği, bu konuda belirleme yapma yetkisinin Yükseköğretim Kuruluna verilmediği görülmektedir.
Bu durumda, 2547 sayılı Kanunun geçici 69. maddesi uyarınca hemşirelik alanında lisans tamamlama eğitiminin sadece hemşirelik önlisans programı mezunlarına tanındığı anlaşıldığından, Kanun'un belirlediği kapsamı aşar bir şekilde sağlık memurluğu ve sağlık teknikerliği önlisans mezunlarına da bu hakkın verilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı değerlendirmesiyle çoğunluk kararına gerekçe yönünden katılmıyorum.