Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9622 Esas 2022/6859 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : ... İş Mahkemesi



Dava, iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. yönünden davanın reddine, diğer davalılar yönünden davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davacılar vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacılar vekili ile davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi ve davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. vekili tarafından duruşma talep edilmesi üzerine dosya incelenerek temyiz isteklerinin süresinde olduğu, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 22/06/2021 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmiş, duruşma günü duruşmalı temyiz eden davalı ...Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. adına Av. ... ile davacılar adlarına Av. ... geldiler. Diğer davalılar adlarına gelen olmadı. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek aynı günde dosyanın mahalline geri çevrilmesine karar verilmişti. Dosyanın Dairemize tekrar gönderilmesinden sonra Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacılar asıl ve birleşen dava dosyasının dava dilekçelerinde eş Hacer için 3.000,00 TL maddi, 80.000,00 TL manevi, çocuk ...için 3.000,00 TL maddi, 50.000,00 TL manevi, çocuklar ... ve ...için 50.000,00’er TL manevi tazminat talep ettikten sonra, maddi tazminat istemlerini yalnızca asıl dava dosyasının davalısı ...Nak. Mah. İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti. ile birleşen dosya davalısı ...yönünden ıslah ederek eşin maddi tazminat istemini 97.708,84 TL’ye, çocuk Berat’ın maddi tazminat istemini 30.928,43 TL’ye arttırmışlardır.
II-CEVAP
Davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. ve davalı ... davaya cevaplarında özetle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuşlardır.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince asıl dava dosyasının davalısı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. yönünden davanın reddine, diğer davalılar yönünden maddi tazminat istemlerinin kabulüne, eş lehine 40.000,00 TL, çocuk ...lehine 20.000,00 TL, diğer davacı çocuklar lehine ise 15.000,00’er TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İlk derece mahkemesince verilen karara karşı davacılar vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, bölge adliye mahkemesince davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş.’nin de hüküm altına alınan tazminatlardan sorumlu tutulması gerektiğinden bahisle kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş.’nin maddi tazminatlar yönünden sorumluluğu 3.000,00’er TL ile sınırlı olmak üzere maddi tazminat istemlerinin kabulüne, eş lehine 40.000,00 TL, çocuk ...lehine 20.000,00 TL, diğer davacı çocuklar lehine ise 15.000,00’er TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle manevi tazminatların az olduğunu, kararın bozulması durumunda asgari ücret değişikliklerinden faydalanmak istediklerini,
Davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde özetle, asıl işveren olmadıklarını, davacıların istinaf harçlarını süresinde yatırmadıklarını ileri sürmüşlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre; temyiz eden tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine,
Dosya kapsamından, 05/06/2014 tarihinde meydana gelen iş kazası neticesinde davacılar murisinin vefat ettiği, kazanın meydana gelişinde müteveffa sigortalının %20, davalı ...’un %10, davalı ... Nak. Mah. İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti.‘nin ise %70 oranında kusurlu oldukları, davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş.’nin sunta, ahşap plaka vs. üretimi ile iştigal ettiği, dava dışı Orman Genel Müdürlüğü Serik Orman İşletme Müdürlüğü’nün kesip istifleyip satışa hazır hale getirdiği 11.058 ster Lif-Yonga odunu ile talaş odununu davalı ...şirketine sattığı, davalı ...şirketinin de bu odunların orman sahası içerisinden araçlara yüklenerek kendi fabrikasına taşınması işini bir nakliyat şirketi olan davalı ... şirketine verdiği, birleşen dosyanın davalısı ...un, davalı ... şirketinin ortağı ve iki müdüründen biri olduğu, müteveffa sigortalının davalı ... şirketinin işçisi olduğu ve orman emvalini kamyonlara istifleyen beden işçisi olarak çalıştığı, davalı şirketler arasında yazılı bir sözleşme olmadığı, davalı ...’un SGK denetmenine verdiği ifadesinde firmalarının nakliye işi yaptığını, ...şirketinin Orman Müdürlüğünden ihale ile aldığı odunların nakliyesinin kendileri tarafından yapılmasını istemesi halinde haber geldiğini, kendisinin de odunların nakliyesini fatura karşılığı yaptığını, ayrıca ...firması ile aralarında herhangi bir sözleşme veya alt işverenlik ilişkisi olmadığını, kendisinin başka firmaların da nakliye işlerini yaptığını, ...firması ile çalışmasının şu şekilde olduğunu: taşıdığı odunlar nakliyeye hazır hale getirilmiş şekilde orman bölgesinde istiflenmiş halde iken kendisinin yüklemesini ve nakliyesini yaparak odunları ...firmasına götürdüğünü, ...'in kazasının olduğu gün de bu şekilde çalıştıklarını beyan ettiği, SGK denetmeni tarafından düzenlenen 31/03/2015 tarihli inceleme raporunda özetle ...şirketi ile ...şirketi arasında yapılan işin alt işveren ana işveren ilişkisini gerektirecek bir iş olmadığının, bu sebeple müştekinin ...firmasının ana işveren olduğuna dair iddiasının asılsız olduğunun değerlendirildiği, dosya kapsamında yer alan tarihi ve yevmiye numarası okunamayan ... Noterliğinde verilme vekaletname ile davalı ... ve diğer birkaç kişinin davalı ...şirketi tarafından vekil tayin edildiği, anılan vekaletname içeriğinin “Şirket tarafından bugüne kadar satın alınmış ve bundan sonra satın alınacak veya şirket adına ihale edilmiş ve bundan sonra ihale edilecek veya ihtiyaç kerestesi olarak tahsis edilmiş ve edilecek olan muhtelif cins ve ebattaki bir cümle keresteleri odunları ait olduğu T.C. Orman bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü'ne bağlı bilcümle depolardan, şefliklerden ve ilgili resmi mercilerce gösterilecek yerlerden teslim almaya, nakletmeye, nakliye tezkereleri kestirmeye ve geçici veya kati teminatları yatırmaya, geri çekmeye, bu işlemler sırasında adı geçen resmi dairelerce tanzim edilecek olan resmi ve hususi tesellüm makbuzları, alındı belgeleri gibi bilcümle resmi evrakı imzaya, ilgili merciye bu işlemler için verilmesi gerekli dilekçe talepname, beyanname gibi resmi ve hususi evrakları tanzim edip vermeye, başkalarını da tevkil teşrik ve azletmeye birlikte veya ayrı ayrı mezun ve yetkili olmak üzere … vekil tayin edildi.” şeklinde olduğu anlaşılmaktadır.
4857 sayılı Kanun'un 2.maddesine göre bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.
İş Kanunu'nun 2. maddesinin 7. fıkrasına göre bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
Alt işverenden söz edebilmek ve asıl işvereni, aracının borçlarından sorumlu tutabilmek için bir takım zorunlu unsurlar bulunmaktadır.
a) İşyerinde işçi çalıştıran bir asıl işveren bulunmalıdır. Sigortalı çalıştırmayan “işveren” sıfatını kazanamayacağı için, bu durumdaki kişilerden iş alanlar da aracı sayılmayacak ve anılan madde kapsamında dayanışmalı sorumluluk doğmayacaktır.
b) Bir başka işveren, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde iş almalı ve sigortalı çalıştırmalıdır.
c) İşverenlik sıfatını, alınan işte ve o iş nedeniyle sigortalı çalıştırılması sonucunda kazanmış olması aranacaktır. Bu kişinin diğer bir takım işyerlerinde çalıştırdığı sigortalılar nedeniyle kazandığı işverenlik sıfatının sonuca etkisi bulunmamaktadır.
d) İşverenden alınan iş, işverenin sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir işyeri olarak değerlendirilebilecek nitelikte olmamalıdır, aksi halde iş alan kimse aracı değil, bağımsız işveren niteliğinde bulunacaktır.
e) İşin bütünü başka bir işverene bırakıldığında, iş anahtar teslimi verildiğinde veya işveren kendi iştigal konusu olmayan bir işi kendisi sigortalı çalıştırmaksızın bölerek ihale suretiyle farklı kişilere vermişse, iş sahibi (ihale makamı) Yasanın tanımladığı anlamda asıl işveren olmayacağından, bir alt-üst işveren ilişkisi bulunmayacaktır.
f) Alt işverenin aldığı iş, işverenin asıl işinin bölüm ve eklentilerindeki işin bir kesimi yada yardımcı işler kapsamında bulunmalıdır. Asıl işverenden alınan iş, onun sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşımaktaysa, işi alan kimse alt işveren değil, bağımsız işveren sayılacaktır. Bu noktada belirleyici yön; yapılan işin, diğerinin bütünleyici, yardımcı parçası olup olmadığıdır. İş yerindeki üretimle ilgili olmayan ve asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmayan bir işin üstlenilmesi halinde, alt işverenden söz etme olanağı kalmayacak, ortada iki bağımsız işveren bulunacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 24.05.1995 gün ve 1995/9-273-548 sayılı kararı da aynı yöndedir.)
Somut olayda, bölge adliye mahkemesince orman emvali gibi nakledilmesi sıkı şartlara tabi bir malın nakli ve bununla bağlantılı diğer resmi işlemlerin yapılması için verilen vekaletnamenin davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş.’ni asıl işveren konumuna getirmeyeceği, davalı ...şirketinin asıl işveren sayılmasını gerektirecek başkaca herhangi bir hususun da söz konusu olmadığı, hakkındaki davanın reddine karar verilmesi gerektiği gözden kaçırılarak, adı geçen davalının asıl işveren olduğu kabulünden hareketle sonuca gidilmesi hatalı olduğu gibi karar ilamı başlığında davalı ... Nak. Mah. İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti.‘nin iki kez davalı olarak gösterilmesi isabetsizdir.
Kabul ve uygulamaya göre de davalı ...Orman Mah. İntegre San. ve Tic. A.Ş.’nin maddi tazminatlardan miktar itibariyle sorumluluğun diğer davalılardan farklı olduğu dikkate alınmadan karar ve ilam harcının tamamından adı geçen davalının da diğer davalılarla birlikte müştereken ve müteselsilen sorumluluğuna hükmedilmesi doğru olmamıştır.
O hâlde, temyiz eden taraflar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kısmen kabulüne dair kararı bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi’nin 16/05/2019 tarih, 2019/690 Esas, 2019/1022 Karar sayılı kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2. maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, davacılar avukatı yararına takdir edilen 3.815,00 TL duruşma avukatlık parasının davalı ...Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş.'ye yükletilmesine, davalı ...Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. avukatı yararına takdir edilen 3.815,00 TL duruşma avukatlık parasının davacılara yükletilmesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 10/05/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.