Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5013 Esas 2022/6767 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi :... 13. İş Mahkemesi


Dava, hizmet ve prime esas kazancın tespiti istemlerine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı şirket ve davalı Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11.Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11.Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı şirket ve davalı Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Davacının, 01.06.2012-30.08.2014 tarihleri arasında davalıya ait iş yerinde kamyon şoförü olarak aylık 1.500,00 TL ücretle kesintisiz olarak çalıştığını ancak çalışmalarının Kuruma bildirilmediğini ileri sürerek davacının belirtilen tarihler arasında davalıya ait iş yerinde çalıştığının ve prime esas kazancının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; Davacının, dava konusu dönemde davalıya ait iş yerinde çalışmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; İddianın ispatlanması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kabulü ile;
Davacının, davalıya ait iş yerinde 01/06/2012-30/08/2014 tarihleri arasında;
2012 yılı 6. ayında 1.290,66 TL sigorta primine esas kazanç tutarı,
2012 yılı 07-12 ayları arasında 1.369,28 TL sigorta primine esas kazanç tutarı,
2013 yılı 01-06 ayları arasında 1.424,75 TL sigorta primine esas kazanç tutarı,
2013 yılı 07-12 ayları arasında 1.487,21 TL sigorta primine esas kazanç tutarı,
2014 yılı 01-06 ayları arasında 1.559,28 TL sigorta primine esas kazanç tutarı,
2014 yılı 07-08 ayları arasında 1.651,00 TL sigorta primine esas kazanç tutarı üzerinden kesintisiz olarak çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı şirket ve davalı Kurum vekilleri tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı şirket vekili; Tanıkların beyanlarının davanın kabulü için yeterli olmadığını, davacının iddiasını ispatlayamadığını, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
Davalı Kurum vekili; Davacının, çalışma olgusunu hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde kanıtlayamadığını, verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin davaların yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasanın 79 ve 5510 sayılı Yasanın 86/9. maddesi bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de, Yargıtay'ın yerleşmiş içtihatlarında vurgulandığı gibi davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiğinden, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerekir.
5510 sayılı Yasanın 80. maddesi kapsamında, işin ve işyerinin kapsam ve niteliği dikkate alınarak, davalı ...’na davacı işveren/işverenler tarafından ödenen ve ödenmesi gereken primlerin miktarının belirlenebilmesi amacıyla, prime esas kazancın tespitinde, gerçek ücretin esas alınması koşuldur.Gerçek ücret; sigortalının kıdemi, yaptığı işin özelliği ve niteliğine göre ödenmesi gereken ücrettir. Hizmet akdinin tarafları görünüşte bir ücret belirlemiş olabilirler, ancak bu ücret tarafların aralarında kararlaştırdıkları gerçek ücret olmayabilir. Uygulamada bazen taraflar arasında kararlaştırılmış olan gerçek ücret (örneğin SSK primlerini daha az ödemek amacıyla) bordroya yansıtılmamakta, daha düşük (örneğin asgari ücret) gösterilmektedir. Bu gibi durumlarda yargıç tarafından gerçek ücretin saptanması yoluna gidilmelidir (Prof. Dr. S. Süzek, İş Hukuku, 2. Bası, Beta Yayınları, Sy:287).
Eldeki davada uyuşmazlık konusu dönemde davalı adına kayıtlı 16 JMG 06 plakalı araçta davacı adına düzenlenmiş trafik idari para cezalarının bulunması; davalının 28.01.1999 tarihinden itibaren karayolu ile şehir içi yük taşımacılığı faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti olması ve davacının da, davalıya ait bu kamyonda hizmet akdi ilişkisine dayalı ve sigortalı sayılmasını gerektirir nitelikte şoför olarak çalıştığının dinlenen tanık beyanları ve toplanan diğer deliller ile doğrulanduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen karar eksik incelemeye dayalıdır.
Öncelikle davacı ile davalı arasındaki ilişkinin hizmet akdi mi ortaklık ilişkisi olup olmadığı tüm tanıklardan ayrıntılı olarak sorulmak ve araştırılmak suretiyle belirlenmeli, 2013/7.ayda 16 YZ 369 plakalı araçta kesilen trafik cezası araştırılmalı,davacının davalıya ait araç dışında başka bir araç kullanıp kullanmadığı belirlenmeli, hizmet ilişkisinin varlığı kabul edildiği takdirde süresi titizlikle araştırılıp ortaya konulmalıdır.
Kabule göre TÜİK verilerinden de faydalanılarak prime esas kazanç tespiti yapılması da hatalı olup, davanın niteliği gereği, çalışma olgusunun her türlü delille ispatlanabilmesine karşılık ücretin ispatında bu denli bir serbestlik söz konusu değildir. Çalışma olgusunun her türlü delille kanıtlanması olanağı bulunmakla birlikte; Hukuk Genel Kurulu’nun 2005/21-409 E., 2005/413 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 288. maddesindeki yazılı sınırları aşan ücret alma iddialarının yazılı delille kanıtlanması zorunluluğu bulunmaktadır.
Ücret miktarı HMK’nun Geçici 1. maddesinin ikinci fıkrası delaletiyle HUMK 288. maddesinde belirtilen sınırları aşıyorsa, tespiti gereken gerçek ücretin; hukuksal geçerliliğe haiz olarak düzenlenmiş bulunmaları kaydıyla, işçinin imzasının bulunduğu aylık ücreti gösteren para makbuzları, banka kayıtları, ticari defter kayıtları gibi delillerle sigortalının imzasını taşıyan ücret bordroları veya hizmet sözleşmesinde yazılı olan ücretin gerçek olmadığı kanıtlanabilir. Yazılı delille ispat sınırın altında kalan miktar için yine HMK’nun Geçici 1. maddesinin ikinci fıkrası delaletiyle HUMK’nun 289. maddesi gereğince tanık dinletilebilir. Tespiti istenen miktar sınırı aşıyor olsa bile varlığı iddia edilen çalışmanın öncesine ve sonrasına ait yazılı delil başlangıcı sayılabilecek belgeler bulunuyorsa tanık dinletilmesi mümkündür. Sigorta primine esas kazanç tespiti istemi mahkemece bu esaslara uygun olarak değerlendirilmedir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09/05/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.