Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/8323 Esas 2022/6631 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
No : 2020/1731-2021/1632
İlk Derece
Mahkemesi : ... 2. İş Mahkemesi
No : 2018/447-2020/442

Dava, Kurum tarafından denetmen raporu ile çalışma sürelerinin iptaline ilişkin kurum işleminin iptali, çalışmaların fiili olduğunun tespitine, kesilen aylıkların tahsili istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin, davalı işverene ait ... nolu işyerinde 05/09/2011-12/04/2012 tarihleri arasında 218 gün fiilen çalışarak kendisine yaşlılık aylığı bağlandığını, 28/01/2015 tarihli denetim raporuna istinaden aylığının iptal edildiğini ve müvekkiline toplam 32.576,96 TL tutarlı borç bildirim belgesi gönderildiğini, Hızırbey Vergi Dairesinin 08/12/2011 ve 26/12/2011 tarihli yoklama fişlerinde davacının isminin yer aldığını, denetmenlerce yapılan tahkikat sonucunda davalı ...'nın ifadesinin alındığını, müvekkilinin, davalı ...'ya ait işyerinde fiili olarak çalıştığını ve emekliliğe hak kazandığını ileri sürerek, müvekkilinin ... sicil numaralı ...'ya ait işyerinde 05/09/2011-12/04/2012 tarihleri arasında fiilen çalıştığının tespitine ve aksi yöndeki kurum kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı kurum vekili, durum tespit raporu ile davacının, diğer davalı ...'ya ait ... sicil numaralı işyerindeki çalışmalarının fiili çalışmaya dayanmadığı gerekçesiyle iptal edildiğini, yaşlılık aylığının kesildiğini, davacıya haksız ödendiği iddia olunan yaşlılık aylığı miktarının davacı adına borç kaydedildiğini ve ... 4. İcra Müdürlüğünün 2015/7114 sayılı dosyasında icra takibi başlatıldığını, davacının çalıştığı iddia olunan işyerinde 2011-2012 Nisan aylarına ilişkin dönem bordrolarında yaklaşık 90 kişinin sigortalı gösterildiğini, iki kişi dışında tüm çalışanların sigorta tescillerinin fiili çalışmaya dayanmaması nedeniyle denetmen raporuna istinaden iptal edildiğini, 08/12/2011 - 26/12/2011 tarihlerinde gelir uzmanları tarafından yapılan yoklama sonucu düzenlenen fişlerde davacının isminin yer aldığı belirtilmekteyse de 26/12/2011 tarihinde düzenlenen tutanakta davacının işyerinde fiilen tespit edilemediğini ve işverenle yapılan telefon görüşmesine istinaden adının şifahi olarak beyan edildiğini, davalı işveren ...'nın da işyerinde bu sayıda işçi çalıştırmadığını ikrar ettiğini, davacı iddiasının temelsiz olduğunu, Kurum işleminde hukuka aykırılık bulunmadığını beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... cevap dilekçesi sunmamıştır.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"1-Davanın kabulüne; davacı ... T.C. kimlik numaralı ...'in davalı işveren ...'ya ait ... sicil numaralı işyerinde 05/09/2011-12/04/2012 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının tespitine, aksi yöndeki kurum işleminin iptaline, davacının maaşında yapılan 1.939,88 TL'nin dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile davalıdan tahsiline" karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
"1-İlk derece mahkemesinin kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından davalı SGK vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK 'nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Eldeki davada, Kurum Denetmenince düzenlenen denetmen raporu ile işyeri sahte olmamakla birlikte ... ve ... dışındaki tüm sigortalıların çalışmalarının fiili çalışmaya dayanmaması nedeniyle iptal edildiği, adı geçen ve sigortalılığı iptal edilmeyen kişilerin Mahkemece dinlenildiği, 05.09.2011-30.03.2012 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı anlaşılan Muhammet'in, işyerinde inşaat malzemeleri satıldığını, çalıştığı dönemde ... adında birinin daha çalıştığını, davacıyı tanımadığını ve dükkanda çalışmadığını; 11.02.2012-19.03.2012 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı anlaşılan ...'nin ise, kendisi işe girdiğinde, davacının orada çalıştığını, ayrıldığında da çalışmasını sürdürdüğünü, davacının malzemelerin taşınması ve işyerindeki eşyaların düzenlenmesi işlerinde çalıştığını, zaman zaman şoförlük de yaptığını beyan ettiği, davacı tanığı olarak dinlenen diğer iki kişinin de sigortalılık sürelerinin iptal edildiği; Vergi Dairesi tarafından düzenlenen 28.11.2011 tarihli tutanakta, adreste yapılan tespitte işyerinde inşaat malzemeleri alım satımı, 2. el oto alım satımı ve oto kiralama işinin yapıldığı, firma adına binek otomobil bulunduğu, mevcut işyerinden başka ... ve ...'da farklı işlerle ilgili işyerleri bulunduğu, 26.12.2011 tarihli "işçi çalıştırılıp çalıştırılmadığı" ile ilgili yoklama fişinde ise, mükellefin adreste faaliyette olduğu, davacı ... ile birlikte 3 kişinin daha çalıştığının davalı ...'la yapılan telefon görüşmesi ile beyan edildiği, yine 08.12.2011 tarihli yoklama fişinde de davacı ...'un da çalıştığının beyan edildiği ancak davacının fiilen çalıştığına ya da yoklama anında orada bulunduğuna dair bir tespit yapılmadığı, çalışanların isimlerinin işveren tarafından beyan edildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, gelir uzmanları tarafından düzenlenen yoklama fişleri ile sigortalılığı iptal edilmeyen ...'nin beyanları dikkate alınarak davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen karar eksik incelemeye dayalıdır. Mahkemece; işyerinin kapsamı, kapasitesi araştırılarak ve komşu iş yeri tanıkları tespit edilerek beyanlarına başvurulmalı, çalışmanın fiili olup olmadığı hususu, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; kurum denetiminin yerinde olup olmadığı belirlenmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 28.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.