Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/3256 Esas 2022/6447 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
No : 2019/2134-2021/2152
İlk Derece
Mahkemesi :... 3. İş Mahkemesi
No : 2014/3-2019/243

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı vekili ve feri müdahil vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı vekili ve feri müdahil vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacının 01/04/1988-31/08/1988 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığının tespiti ile sigorta başlangıç tarihinin 01/04/1988 olduğunun tespitini talep etti.
II-CEVAP
Fer'i müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde özetle: davacının çalıştığı işyerinin Gaziosmanpaşa SGM bölgesinde bulunduğunu ve ... iş mahkemelerinin yetkisinde olduğunu belirterek yetki itirazında bulunmuş, ayrıca hak düşürücü süre itirazında bulunmuş, davanın ispat edilmesi gerektiğini belirterek esas yönünden de davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... ... 21 iş mahkemesinin 20/12/2013 tarihli duruşmasında imzalı beyanıyla 1987 yılı Ekim ayında ufak bir atölye açtığını, olayı hatırlamadığını, aradan 25 yıl geçtiğini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne,
Davacının davalıya ait işyerinde,
01/04/1988-30/06/1988 tarihleri arasında 90 gün, günlük 2.475.000 TL (eski para) ücretle,
01/07/1988-31/08/1988 tarihleri arasında 60 gün, günlük 4.200.000 TL (eski para) ücretle 506 sayılı yasa kapsamında davalı işyerinde hizmet akdi ile çalıştığının tespitine,
Davacının 18 yaşından önceki çalışmalarının sadece prim gün sayısı yönünden dikkate alınmasına,
Sigortalılık başlangıç tarihinin ise 18 yaşını ikmal ettiği 28/12/1988 tarihinin esas alınması gerektiğine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesince, ... 3. İş Mahkemesi'nin 17/09/2019 tarihli, 2014/3 Esas - 2019/243 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davalı Kurum vekili ve davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasanın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1- 6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.

Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da eldeki davada davacının yaptığı işin niteliği, kimlerle çalıştığı, hususları açıklığa kavuşturulmalıdır.
2-Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun 79/10 maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacı, 01/04/1988-31/08/1988 tarihleri arasında davalı işveren nezdinde geçen çalışmalarının tespiti ile sigorta başlangıç tarihinin 01/04/1988 olduğunun tespitini istemiştir.
Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgeler karşısında, 01/04/1988 tarihli ilk işe giriş bildirgesinin ... sicil nolu işveren ... tarafından 01/05/1988 tarihinde kuruma verildiği, davacıya verilen sigorta sicil numarasının bildirgenin verildiği yıla ait olduğu, davalı iş yerinin 01/09/1988 tarihinden itibaren faal ve kapsamda olduğu, davalı iş yerinin vergi kayıtlarına göre mükellefiyet kaydı bulunmadığının bildirildiği, dava konusu dönemde davacının herhangi bir sigortalılık bildiriminin bulunmadığı,talep edilen döneme ilişkin bordronun Kuruma verilmediği, yapılan emniyet araştırmasında anılan adreste işyerinin bulunmadığı, apartmanın 3. Nou dairesinde davalının oturduğu ve davalının 1988 yılında işyerinin bulunduğu ancak o zaman kapattığını, o dönemde çalışan kimseyi tanımadığını beyan ettiği, yapılan araştırmada işyerini bilen ve tanıyan kimse bulunamadığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece dinlenen tanıklardan ..., ..., ..., ... davacının çalışmasını doğruladıkları, dinlenen tanıklar davalı işyerinin karşısı binada bulunan kahvede 1988-1990 yıllarında çalıştığını beyan eden ve sigorta hizmet döküm kayıtlarına göre de gıda maddeleri satışı yapan ...,..., Ataköyde işyeri bulunan işveren yanında çalışma kaydı olan (01/04/1988-30/05/1988 tarihleri arasında 291662 sicil nolu -bilinmeyen işyerinde bordrolu) ... davalı işyerinin konfeksiyon olduğunu, imalat yapıldığını, 1984-1985 yıllarında açıldığını, davacının davalı işyerinde 1988 yılı Mart ayında çalışmaya başlayıp 1988 yılı sonuna kadar çalıştığını, davacının kardeşi ..., davacının 1988 yılı Mart ayında davalı işyerinde çalışmaya başlayıp 1988 yılı sonuna kadar çalıştığını, davacıyla aynı mahallede oturduğunu beyan eden ..., davacıyı işe gelip giderken gördüğünü, çalıştığı dönemde 15-16 yaşlarında olduğunu, ... Caddesinde bulunan bir işyerinde çalıştığını hatırladığını beyan ettikleri ve Mahkemece iş bu tanık beyanları esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen karar eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.; Mahkemece öncelikle yukarıda açıklanan somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında davacının çalışma şekli, ne iş yaptığı ve kimlerle çalıştığı hususları açığa kavuşturulmalı, birlikte çalıştığı belirlenen kişiler tespit edilerek tanık sıfatıyla bilgi ve görgülerine başvurulmalı, toplanan tüm kanıtlar birlikte değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 27/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.