Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12553 Esas 2022/6386 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... 17. İş Mahkemesi

Dava, iş kazasından sigortalının maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul ve kısmen reddine dair verilen karara karşı, davalılar vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 41.Hukuk Dairesince istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 41.Hukuk Dairesince verilen kararın davalılardan ... Ve Işık Sistemleri Org Turz. Dış Tic.Ltd.Şti vekili tarafından süresi içerisinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I- İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin 15.05.2013 tarihinde iş kazası geçirmesi nedeniyle fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 50.000 TL maddi ve 200.000 TL manevi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir. Islah dilekçesiyle maddi tazminat istemi 155.235,00 TL’ye artırmıştır.
II- CEVAP:
Davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Org. Tur. Dış Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; kazaya uğrayanın sigortalı olmadığını davacının derdest ceza soruşturma dosyasında yer alan ifadeleri, bilirkişi raporu ve dava dilekçesinden de görüleceği üzere davacının hiçbir davalının işçisi olduğunu iddia etmediğini, davacının hiçbir davalının çalışanı olmadığını, kimin adına ve namına çalıştığı konusunda hiçbir bilgi veya beyanda bulunmadığını, dolayısıyla davalıların hiçbiri ile arasından doğrudan veya dolaylı bir hizmet akdi bulunmadığı gibi davacının hiçbir davalı tarafından bu kazadan evvel tanınmadığını, davacının dosya kapsamında sunmuş olduğu bilirkişi raporunun sonuç kısmında davacının tali kusurlu olduğunu fakat hangi firmada çalıştığını net olarak belirtmediğinin vurgulandığını, müvekkili şirketin yöneticilerinin kendi işçileri olmayan davacının, yine müvekkilinin kendisine ait olmayan ve kendisinin kurulumunu yapmadığı truss sisteminin rüzgar nedeniyle devrilmesi neticesinde meydana gelen kaza nedeniyle büyük üzüntü duyduğunu ve davacının bu olay nedeniyle meydana gelen tüm zararlarını tek başına karşıladığını, müvekkilinin davacı için tek başına toplam 41.750,00 TL ödeme ve harcama yaptığını, kusur ve sorumluluğu bulunmayan müvekkili yönünden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Org. Tur. Gıda Ticaret Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili şirket çalışanları arasında davacının bulunmadığını, davanın bu nedenle Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülmesi gerektiğini, görevsizlik sebebiyle davanın reddine, olayın mücbir sebepten kaynaklanması ve kusursuz sorumluluğu ortadan kaldırması sebebiyle müvekkili şirket açısından davanın reddine, mahkeme aksi kanaatte ise tazminat miktarının müvekkili payına düşen kısmının en düşük orandan belirlenmesine ve hakkaniyet indirimi yapılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin davacıyı tanımadığı gibi davacıya karşı herhangi bir kusuru ve sorumluluğunun bulunmadığını, müvekkilinin ne organizasyonu yapan nede sahnenin tüm kurulumunu üstlenen kişi olduğunu, sahnenin tüm kurulumunun Hamit Nejatemin (... Ltd.Şti.Yetkilisi) tarafından yapıldığını, kabul anlamına gelmemekle üzere müvekkilinin parasıyla davacıya yapılan ödemenin manevi tazminat takdirinde göz önüne alınması gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince; “A-)Davacı tarafça davalılar aleyhine açılan Maddi Tazminat Talepli davanın kabulü ile ve talebe bağlı kalınarak; 155.235,00 TL' nin 50.000,00 TL' sinin olay tarihi olan 05/05/2013 tarihinden, bakiyesinin ıslah tarihi olan 05/10/2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
B-)Davacı tarafça davalılar aleyhine açılan manevi tazminat talepli davanın kısmen kabulü ile kısmen reddine, Mahkememizce takdir edilen 90.000,00 TL' nin olay tarihi olan 05/05/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine” karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
Bölge Adliye Mahkemesince “1-Davalıların istinaf kanun yoluna başvuru taleplerinin HMK 353/1-b-1 maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine,” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Org. Tur. Dış Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz dilekçesinde özetle: Davacıya yapılan 27.500 TL’lik dekonta dayalı ödeme ile banka kanalıyla yapılan toplam 41.750 TL ödemenin maddi ve manevi tazminattan tenzil edilmesi gerektiğini, takas def’inin değerlendirilmediğini, manevi tazminata mahsuben avans niteliğinde yapılan ödemenin dikkate alınmasını, davacının işverenin ... olup onun kusurunun değerlendirilmemesinin hatalı olduğunu, SGK tarafından bağlanan gelirin ilk peşin sermaye değerinin tamamen tenzili gerektiğini manevi tazminat miktarının fazla olduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlerle temyiz edenin sıfatına temyiz kapsam ve nedenleriyle kanunun açık hükmüne aykırı görülen sebeplere göre; davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Org. Tur. Dış Tic. Ltd. Şti. vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
1-Somut olayda olduğu gibi Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmayan zararın ödetilmesine ilişkin davalarda (tazminat davaları) öncelikle haksız zenginleşmeyi ve mükerrer ödemeyi önlemek için Kurum tarafından sigortalıya bağlanan gelirin peşin sermaye değerinin tazminattan düşülmesi gerektiği Yargıtay’ın oturmuş ve yerleşmiş görüşlerindendir.
Bu hususta davanın yasal dayanağını, 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun 55. maddesinin oluşturmakta olup, anılan maddede “Destekten yoksun kalma zararları ile bedensel zararlar, bu Kanun hükümlerine ve sorumluluk hukuku ilkelerine göre hesaplanır. Kısmen veya tamamen rücu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan ödemeler, bu tür zararların belirlenmesinde gözetilemez; zarar veya tazminattan indirilemez.” hükmüne yer verilmiştir. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe gire 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 21/1.maddesinde “İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.” 21/4.maddesinde ise “İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir.” Düzenlemesi yer almaktadır.
Somut olayda, Davalı ... Şirketinin düzenleyeceği Hıdırellez kutlaması kapsamında kurulacak sahne için gerekli ses ve ışık sitemlerini davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinden temin etmek için bu şirketle anlaştığı, ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinin ise kendisinde mevcut olmayan truss sistemi adı verilen taşıyıcı sistemi davalı ...’den temin ettiği, ... tarafından sahneye kurulan truss sistemine led ekranın asıldığı ve olay günü rüzgarın etkisiyle led ekranın truss sistemiyle beraber devrilmesi sırasında davalı ... Şirketi çalışanı davacı sigortalı ...’ın devrilen ekran altında kalarak %36 oranında sürekli iş göremezliğe uğradığı anlaşılmaktadır. Hükme esas alınan 29.12.2017 tarihli kusur raporunda davalı asıl işveren ... Şirketinin %20, davalı alt işveren ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinin %40, davalı alt işveren ...’ün %20 ve davacının %20 oranında kusurlu olduğunun kabul edildiği, hükme esas alınan 10.09.2018 tarihli hesap raporunda tenzil edilecek gelirin hesabında davalıların asıl ve alt işveren olmaları nedeniyle %80 oranındaki ilk peşin sermaye değerli gelirin hesaptan tenzil edilmesi gerekirken davalı asıl işveren ... Şirketinin %20 kusuruna, üçüncü kişi sıfatıyla davalı ... Ses ve Işık Sistemleri ile ... kusurunun yarısı olan %30 eklenerek %50 oranındaki ilk peşin sermaye değerli değerli gelir tenzil edilerek maddi tazminat hesaplanmış ise de varılan sonuç usul ve yasaya aykırı olmuştur.
O halde mahkemece yapılacak iş, temyiz eden davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinin maddi tazminattan sorumluluğunun tespitinde, hükme esas alınan 10.09.2018 tarihli hesap raporundan tenzil edilmesi gereken gelirin hesabında, davalılar arasında asıl ve alt işveren ilişkisi olduğunu gözeterek %80 oranındaki ilk peşin sermaye değerli gelirin 5510 sayılı Kanunun 21/1. maddesi kapsamında rücuya kabil olduğunu gözeterek, hesap edilen tazminattan bu orandaki geliri tenzil ederek davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinin maddi tazminat alacağından sorumlu olduğu miktarı belirlemek öte yandan temyiz başvurusunda bulunmayan diğer davalılar yönünden iş bu kararda davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hakları da gözeterek davalıların sorumlu oldukları maddi tazminat miktarında davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Şirketinin sorumlu olduğu kısmı belirterek davalıların müştereken ve müteselsilen sorumluluklarına hükmetmekten ibarettir.
2- Kabule göre de: 492 sayılı Harçlar Kanunun 15. Maddesinde “Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden, işlemin nev'i ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır.” 16/1- 1.cümlesinde “Değer ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (1) sayılı tarifede yazılı değerler esastır.” 28/1-a maddesinde “Karar ve İlam Harcı” düzenlenmiş olup  “Karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. Şu kadar ki, ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide bir olarak uygulanır. Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez.” Hükümleri yer almaktadır.
İlk Derece Mahkemesince hükmedilmesi gereken karar ve ilam harcının 16.752,00 TL olup ıslah harcı 1.797,16 TL’nin mahsubu ile 14.954,84 TL karar ve ilam harcı ile davanın adli yardım talepli olarak açılması nedeniyle 35,90 TL başvurma harcının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesi gerekirken; Islah harcı olarak alınan toplam 1.797,16 TL harçtan alınması gereken 837,60TL'nin nispi karar harcı olarak mahsubu ile fazla alınan 959,56 TL' nin karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine karar verilmesi devamla davanın adli yardım talepli olarak açıldığı ve harç yatırılmadığı, adli Yardım talebinin de kabul edilmediği anlaşıldığından, 250.000,00 TL dava değeri üzerinden alınması gereken 853,87 TL peşin harcın ve 35,90 TL başvuru harcı ile toplam 889,77 TL' nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline şeklinde karar verilmesi de usul ve yasaya aykırı olmuştur.
İlk Derece Mahkemesince bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, temyiz edenin sıfatına göre davalı ... Ses ve Işık Sistemleri Org. Tur. Dış Tic. Ltd. Şti. vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları ile kanun açık hükmüne aykırılık sebepleri re’sen gözetilerek Bölge Adliye Mahkemesince verilen karar kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 41. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen kararın BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 26.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.