Danıştay 8. Daire 2019/2460 Esas 2022/2065 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/2460
Karar No : 2022/2065


DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün 17/12/2018 tarih ve 2018/16(KDGM) sayılı "Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları" konulu Genelgesinin "(3) Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otomobil ile Yapılan Kombine Yolcu Taşımaları" başlıklı bölümünün (b) bendinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davalı idarenin taksilerin hangi bölgelerden yolcu alacağını ve/veya alamayacağını belirlemesinin yasal dayanağı bulunmadığı, dava konusu kuralın çalışma özgürlüğü, serbest rekabet ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğu ve uygulanmasının atıl kapasiteye yol açacağı, kamu yararına aykırı olan düzenlemede yetki, konu ve amaç unsurları yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Anayasa, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği ile 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çerçevesinde davalı idarenin rekabetin korunması, tekelleşme ve haksız gelir sağlanmasını önlemek amacıyla karayolu taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak düzenleme yapma yetkisine haiz olduğu, dava konusu Genelge ile havayolu + karayolu şeklindeki kombine yolcu taşıma faaliyetlerinin kolaylaştırılması ve serbest rekabet ortamında daha seri, güvenli, ekonomik ve kuralları önceden belirlenmiş bir sistem içerisinde gerçekleştirilmesinin amaçlandığı, 5216 sayılı Kanun'la belediye sınırları içinde gerçekleştirilecek olan toplu taşıma faaliyeti için belediyelere birtakım yetkiler verilmiş olsa da aynı Kanun'un 7. maddesi ile havaalanları ve bunlara ilişkin tesisler bu Kanun'un kapsamı dışında bırakıldığından belediye sınırları içerisinde taşımacılık yapmak üzere yetkilendirilen tahditli plakalı (ticari sarı taksilerin) kayıt ve tescil edildiği belediyenin sınırları dışına/dışından taşımacılık yapmalarının ancak karayolu taşıma mevzuatı ve 2018/16 KDGM Genelge ile belirlenen kurallara uymaları halinde mümkün olduğu, toplum ve kamu yararı ile hukukun temel ilkeleri gözetilerek düzenlenen dava konusu kuralın üst hukuk normlarına uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Genelge'nin yürürlükten kaldırılmış olması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; … Derneği başkan yardımcısı olan davacı tarafından; Karayolları Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün 17/12/2018 tarih ve 94691 sayılı "Havayolu Karayolu Kombine Yolcu Taşımacılığı" konulu Genelge'nin 3/b maddesindeki "Havalimanı işletmecisi tarafından alan/yer tahsis edilen ticari taksiler haricinde diğer ticari taksiler havalimanından yolcu alamazlar" kuralının iptali istemiyle açılmıştır.
10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin işlem tarihinde yürürülükte olduğu şekliyle 477. maddesinde, "a) Karayolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve bu faaliyetlerin diğer ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak", Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün görevleri arasında sayılmış; 508. maddesinde, "Bakanlık görev, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapabilir." hükmü getirilmiştir.
2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu'nun 'Yer Hizmetleri' başlıklı 44. maddesinde de, "Ulaştırma Bakanlığının, havaalanlarında, yolcu ve yük trafiğinin ve her türlü hizmetlerin çağdaş sivil havacılık ilkelerine ve ülke çıkarlarına uygun bir biçimde yürütülmesi amacı ile gereken önlemleri almaya veya aldırmaya yetkili olduğu" belirtilmiştir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 2. maddesinde, "Bu Kanun kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsar." hükmü; 5. maddesinde, "Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur." hükmü yer almıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesinde, "(Değişik son fıkra: 1/7/2006-5538/23 md.) 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunuyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar ile sivil hava ulaşımına açık havaalanları ve bu havaalanları bünyesinde yer alan tüm tesisler bu Kanunun kapsamı dışındadır." kuralı getirilmiştir.
1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin yukarıda yazılı 477. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 23/08/2016 tarih ve 29810 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği'nin (SHY-22) "Özel yetkiler" başlıklı 11. maddesinin (c) bendinde "(Değişik:RG-3/11/2018-30584) Havalimanının çevresindeki iller ve ilçeler, şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanının kara tarafı arasındaki gidiş ve geliş taşıma işletmeciliği, bu konuda talepte bulunan gerçek ve/veya tüzel kişiler tarafından Bakanlıktan onay alınması kaydıyla yapılabilir." hükmü getirilmiştir.
Yukarıya alıntısı yapılan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde toplu taşıma ile ilgili hususlarda karar almak ve tasarrufta bulunmak yetkisinin büyükşehir belediyelerine ait olduğu anlaşılmakla birlikte, sivil havacılık alanında özel bir düzenleme niteliğinde bulunan 'Türk Sivil Havacılık Kanunu'nda havacılığın bir unsuru olarak belirlenen yer hizmetleri hususunda düzenleme yapma yetkisinin ilgili bakanlığa bırakıldığı, bu kapsamda düzenleme yapma yetkisini kullanan Ulaştırma Bakanlığı'nca çıkarılan Yönetmelik ile 'Ulaşım' hizmetinin yer hizmetleri kapsamında olduğu belirtilerek şehir terminali ve/veya terminalleri ile havaalanı arasında ve/veya hava alanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşıma işletmeciliğinin, karayolu taşımacılığı ile ilgili tüm mevzuata uyulması koşulu ile taleplere göre Bakanlık tarafından düzenleneceği belirtildiğinden, ilgili kanun uyarınca özel bir düzenleme niteliğinde olan bu hüküm nedeniyle havaalanı ile yerleşim yeri arasındaki taşımacılığın nasıl yürütüleceğini belirleme yetkisinin Ulaştırma Bakanlığı'na ait olduğu anlaşılmaktadır.
Olayda; havalimanları ile yerleşim yerleri arasında otomobil ile yapılacak yolcu taşımalarının; Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'nce Kira İhale Yönergesi kapsamında yapılan ihaleyi kazanan taksi birlikleri, oda ve taksi kooperatifleri tarafından verilen tahditli plakalı şehir içi ticari taksiler eliyle yürütüldüğü; şehir içinden havalimanına yolcu getiren diğer taksilerin havalimanından dönüş yolcusu alamadığı görülmektedir.
Bu durumda; havalimanı yer hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olan havaalanları ile yerleşim yerleri arasında yapılacak taşıma hizmetlerinin yürütülme şekil ve esasları ile izinleri belirlemek hususunda Ulaştırma Bakanlığı'nın esas yetkili olduğu ve bu yetki kapsamında havalimanında kendilerine ayrılan yerde uçaktan inen yolcuları beklemek zorunda kalan taksiler dışındaki ticari taksilerin havalimanından yolcu alamaması yönündeki düzenlemede üst hukuk normlarına aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
… Derneği Başkan Yardımcısı olduğunu ve fiilen taksicilik mesleğini icra ettiğini belirten davacı tarafından; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün 17/12/2018 tarih ve 2018/16(KDGM) sayılı "Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları" konulu Genelgesinin "(3) Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otomobil ile Yapılan Kombine Yolcu Taşımaları" başlıklı bölümünün (b) bendinde yer alan "Havalimanı işletmecisi tarafından alan/yer tahsis edilen ticari taksiler haricinde diğer ticari taksiler havalimanından yolcu alamazlar." kuralının iptali istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün 04/02/2020 tarih ve 2020/3-UHDGM sayılı Genelgesinin "Geçici ve Son Hükümler" başlıklı 5. maddesinin (a) bendinde, dava konusu 17/12/2018 tarih ve 2018/16(KDGM) numaralı Genelge'nin yürürlükten kaldırıldığı belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Genelge davalı idare tarafından 04/02/2020 gününde yürürlüğe konulan 2020/3-UHDGM sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığından ve 20/08/2020, 29/12/2020 ve 24/11/2021 günlü Genelgelerle de bir önceki Genelge ve/veya Genelgeler yürürlükten kaldırılmış olduğundan davanın konusuz kaldığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla; karar tarihinde yürürlükte bulunmayan dava konusu Genelge hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama gideri ile karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen … TL vekalet ücretinin dava açılmasına sebebiyet veren davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 24/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.