MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı vekili, EÜAŞ tarafından ...Sahasının 17.250.000 ton/yıl kömür üretim kapasiteli açık maden işletmesi kurulması ve işletilmesi işinin ihale ile yirmisekiz yıllığına ... Elektrik Madencilik Turizm San. Tic. A. Ş."ne verildiğini, davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişi tarafından düzenlenen 07.01.2011 gün ve GK/2-OB/2 sayılı raporda asıl işveren ... Elektrik Madencilik Turizm San. Tic. A. Ş. ile şirketleri arasında yapılan Dekapaj Kömür Üretimi ile ilgili sözleşme ile kurulan asıl-alt işverenlik ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini ancak iş müfettişi raporundaki muvazaa tespitinin hatalı olduğun belirterek iş müfettişinin muvazaa tespiti raporunun ve işleminin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili ... 18.02.2011 tarihli dilekçesi ile anılan işyerinde 10.02.2011 tarihinde meydana gelen göçük nedeniyle Bakanlık yetkili birimlerince işyerinin 17.02.2011 tarihinde 2011/1 sayılı kararı ile kapatılmasına karar verildiğini,
Mahkemece, dekapaj işinin asıl işin ayrılmaz bir parçası niteliğinde olması nedeni ile dava dışı ... Elektrik Madencilik Turizm San. Tic. A. Ş. ile davacı arasındaki asıl-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
Karar davacı tarafça temyiz edilmiştir.
26.05.2008 tarihli, 26887 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı İş Kanun"u ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un 1. maddesiyle yapılan değişikliğe göre; 4857 sayılı İş Kanunu"nun işyerini bildirme hakkındaki 3. maddesinin 2. fıkrasında "Bu kanunun 2. maddesinin 6. fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, 1. fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır." yönünde düzenleme bulunmaktadır
Bu düzenleme ile alt işveren-asıl işveren ilişkisinin iş müfettişleri tarafından kontrol edilmesine imkan tanınmıştır. Muvazaalı alt işverenlik ilişkileri, bu husustaki iddialar bilhassa alt işveren işçileri tarafından ikame edilen işe iade davaları, asıl işverenin işyerinde yürürlükte olan toplu sözleşmeden yararlanma talepli eda davalarında ya da toplu sözleşme yetkisiyle ilgili uyuşmazlıklarda mahkemenin öncelikle çözümlemesi gereken ön meselelerdendir. İşte 4857 sayılı Kanun"un 3. maddesi henüz böyle bir dava konusu olmaksızın alt işverenlik ilişkisinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın denetleme biriminde görevli iş müfettişleri eliyle incelenerek muvazaalı olup olmadığının tespit edileceğini, ilişkiyi muvazaalı olarak niteleyen rapora karşı işverenlerce açılan davada meselenin nihai olarak çözümlenmesini öngörmüştür. Dava, alt işverenlik ilişkisini reddeden, onun muvazaalı olduğu değerlendirmesini yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aleyhine açılacaktır.
Genel olarak muvazaa iddiası, bu iddiayı muvazaalı işlemin taraflarına karşı yönelten bir kimse tarafından açılan davada yahut taraflar arasında ileri sürüldüğü halde, 3. maddenin öngördüğü sistemde dava tam tersine muvazaalı olduğu öne sürülen işlemin taraflarınca açılmak durumundadır. İşlemin tarafları birbiriyle husumet içinde olmayıp, davacı tarafta aynı menfaat birliği içinde yer almakta, aralarındaki ilişkinin muvazaaya dayanmadığını, iş müfettişi raporundaki değerlendirmelerin hukuka ve somut olaya uygun olmadığını, aralarında geçerli bir alt işverenlik ilişkisinin mevcudiyetinin tespitini amaçlamaktadırlar. Buna göre dava, tespit davasıdır. Verilecek hüküm, davacıların inşai bir hakkına işlerlik kazandırmayan, geçerli bir hukuki ilişkinin varlığı ya da yokluğunu, geçmişe etkili olarak beyan eden bir tespit hükmüdür.
İş müfettişlerince yapılan inceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. Maddede itirazdan kasıt, dava açılması; itiraz edilebileceği ibaresi de dava hakkının bulunduğu anlamındadır. Yargılama sonunda hakim alt işverenlik ilişkisinin muvazaalı olduğunu, işverenler arasında geçerli bir alt işverenlik ilişkisinin mevcut olmadığını tespit ederse iş müfettişi raporunun onanmasına değil; davanın reddine karar verilecektir. Mahkemece verilen kararlar kesin olup, temyiz kabiliyetinden yoksun tutulmuştur.
Buna göre mahkemece verilen karar 4857 sayılı Kanun"un 3/2. maddesi uyarınca kesin olup temyiz yolu kapalı olduğundan davacı tarafın temyiz isteminin REDDİNE, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 19.02.2013 gününde oybirliği ile karar verildi.