MAHKEMESİ : Bursa 5. İcra Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 08/10/2013
NUMARASI : 2013/744-2013/748

Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının onanmasını mutazammın 30/01/2014 tarih, 2014/608 Esas - 2014/2655 Karar sayılı daire ilamının müddeti içinde tashihen tetkiki şikayetçi tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Taşınmaz rehni 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu"nun 850 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Kanunun 850. maddesine göre taşınmaz rehninin ipotek veya ipotekli borç senedi ve irat senedi şeklinde kurulabileceği, başka herhangi bir şekilde kurulamayacağı açıkça ifade edilmiştir. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere ipotek taşınmaz rehninin bir türüdür ve bir borcun ödenmesinin taşınmazla teminat altına alınması hukuki ilişkisine dayanır. İpotek, taşınmaza taalluk eden haklardandır. Birden fazla taşınmazın bir alacağın teminine tahsis edilmesi mümkündür. Bu durum toplu rehin kurulması veya rehin yükünün paylaştırılması yoluyla sağlanabilir.
Konuyla ilgili, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu"unn 855. maddesinde; “Birden çok taşınmazın aynı borç için rehnedilmesi, taşınmazların aynı malike veya borçtan müteselsilen sorumlu olan maliklere ait olmalarına bağlıdır. Aynı alacak için birden çok taşınmazın rehnedildiği diğer hâllerde, her taşınmazın alacağın ne miktarı için güvence oluşturduğu rehin kurulurken belirtilir. Aksine bir anlaşma bulunmadıkça, tapu idaresi, re"sen güvenceyi taşınmazların her birine değeri oranında dağıtır” denilmektedir.
Uygulama ve öğretide yer alan tanımlamaya göre bir tek alacak için birden fazla taşınmaz üzerinde her biri alacağın tamamına teminat (güvence) teşkil etmek üzere rehin yükü taşınmazlar arasında paylaşılmadan) kurulan rehine toplu rehin (kollektif rehin - müşterek rehin, birlikte rehin=Gesaptpfand) denilmektedir. (Köprülü-sınırlı-haklar-İstanbul 1982- 1983,2.bası sh.291 vd.)
Yasa metninde de açıkça ifade edildiği gibi bu rehin türü "üzerinde kurulmak istenen taşınmazlarının mülkiyetinin aynı kişiye ait olması" ya da "taşınmazların ayrı kişilerin mülkiyetinde yani taşınmazların malikleri farklı kimseler ise, bu kişilerin güvence altına alınmak istenen borçtan müteselsil olarak sorumlu bulunmaları" hallerinde kurulabilmektedir. Bu şartlar yoksa toplu rehin kurulamaz.
Toplu rehinde amaç, tek bir alacağın tamamının, birden fazla taşınmaz ile teminata alınmış olup birden fazla taşınmaz üzerinde kurulu rehinler arasında hukuki bağlılık vardır ve bu bağ içerisinde alacaklının alacağın tahsil etmesi asıldır. Rehinli alacaklının teminatı ne denli fazla olursa olsun temelde alacağını ancak bir kere elde edebileceğinin de unutulmaması gerekir. Böylece rehinli taşnmazlardan birisinin paraya çevrilmesi halinde rehinli alacaklı alacağını tahsil etmişse artık diğer taşınmaz üzerindeki rehnin konusu kalmayacak ve sona erecektir. Kısacası alacaklı alacağının tutarını bir kez isteyebilir. Alacağı tümüyle karşılandığında bütün taşınmazlar hakkındaki rehin hakkının sona ermesi gerekir.
4721 Sayılı TMK"nun 873/3. Maddesine göre "Aynı alacak için birden fazla gayrimenkul üzerinde rehin tesis edilmiş ise alacaklı bunların aynı zamanda satılmasını talep etmeye mecburdur. Bununla beraber icra memuru ancak gerektiği kadarını satar" hükmüne yer verilmiştir. Buna göre, toplu rehin durumunda, ipotek alacaklısı alacağı gününde ödenmemişse açıklanan yasa hükmü gereği üzerinde toplu (birlikte rehin) kurulmuş olan taşınmazların her birini aynı zamanda satılmasını talep etmek zorundadır. Bu zorunluluk alacaklının istediği taşınmazı sattırarak keyfi davranmayı önlemeye yöneliktir. (HGK.27.11.2002. T, 12-823/1020 K.)
Somut olayda ihale edilen 5584 ada 5 parsel ve 362,363,368 parsel nolu taşınmazlardan ilki olan 5584 ada 5 parsel sayılı taşınmazın ihale bedeli 1.125.000 tl olup takip tarihi itibari ile borç miktarı ise 925.415 TL"dir. Taşınmazın ihale bedellerinin borç miktarının üzerinde olması nedeniyle TMK 873/3 uyarınca icra memurunca ihale bedelinin borcu karşılaması halinde kalan taşınmazlar yönünden satışın düşürülmesi gerekmektedir.
Bu durumda ihale tarihi itibariyle dosya hesabı yapılıp toplam borç miktarı tespit edildikten sonra borç miktarını aşan kısım kadar taşınmazın ihalesinin feshine karar verilmesi gerekirken tüm taşınmazlar yönünden yazılı şekilde istemin reddi isabetsiz olup kararın bu gerekçe ile bozulması gerekirken onandığı anlaşıldığından karar düzeltme isteğinin kabulü gerekmiştir.
SONUÇ : Şikayetçinin karar düzeltme isteminin kısmen kabulü ile Dairemizin 30.01.2014 tarih ve 2014/608 Esas 2014/2655 Karar sayılı onama ilamının kaldırılmasına, Bursa 5. İcra Hukuk Mahkemesi"nin 08.10.2013 tarih ve 2013/744 Esas 2013/748 Karar sayılı kararının İİK"nun 366. ve HUMK’nun 428. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), 29/04/2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.