MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacılar ... ve ... vekili Avukat ... tarafından, davalı ... aleyhine 30/11/2012 gününde verilen dilekçe ile tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın reddine dair verilen 08/10/2015 günlü kararın Yargıtayda duruşmalı olarak incelenmesi davacılar vekili tarafından süresi içinde istenilmekle, daha önceden belirlenen 20/03/2018 duruşma günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davacılar vekilleri Avukat ... ve Avukat ... ile karşı taraftan davalı vekili Avukat ... geldiler. Açık duruşmaya başlandı. Süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve hazır bulunanların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra taraflara duruşmanın bittiği bildirildi. Noksan ikmalinin ardından dosyanın görüşülmesine geçildi. Tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
Dava, tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; karar, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacılar vekili; davacıların 1932 tarihinde vefat eden ... kızı ..."nın kanuni mirasçıları olduğunu, kayıtlara göre murisin Devlet-i Aliyye-i Osmanlı"nın Rum Teb’asına mensup iken Türkiye Cumhuriyeti kurulunca 30/01/1923 tarihinde Türk ve Rum ahalisinin değiştirilmesi hususunda Yunanistan hükumeti ile yapılan antlaşma ve protokolün 2. maddesinde tanımlanan "..." kapsamına alındığını, buna göre ..."un Rum ahalisi ile Batı Trakya"nın Müslüman ahalisinin mübadele dışı bırakıldığını, Haziran 1930 tarihli ... antlaşmasının tasdikine dair 1725 sayılı yasa ile de tatbik şeklinin düzenlediğini, buna göre; mübadeleden istisna edilen ... mıntıkasında bulunan tüm Rum Ortodokslara "..." sıfatının tanındığını ve yine ... mıntıkasında bulunan tüm menkul ve gayrimenkul mallar üzerinde mevcut mülkiyet haklarının hiçbir şekilde haleldar edilmeyeceğinin belirtildiğini, mübadele bölgelerinde kalan malların mülkiyetinin ise Türk Hükümeti"ne geçeceği ancak bu mallar için hak sahibine tazminat ödeneceğinin belirlendiğini, murisin 289 numaralı “...” vesikasına sahip olduğunu, Osmanlı Tapusunun mart 1324 defterinin 84. sıra numarasında yer alan kayda göre ... ... Dağı mevkiinde 913 dönüm miktarlı ... Tepesi"nin 40/122 hissesinin maliki olduğunu, taşınmazın sonrasında ifrazla yüzlerce parsele ayrıldığını, ama “...” ye ait olduğu için bedeli ödenmesi gerekirken bulunduğu bölge nedeniyle mübadile ait zannedilerek metruk olarak kayda geçirilerek davalı ... adına kayıtlanıp ve 19/02/1941 tarihinde müzayede neticesi satıldığını belirterek, taşınmazın dava tarihindeki değerinin davalıdan tahsili isteminde bulunmuştur.
Davalı vekili; zarara uğranıldığı iddia edilen tarihten itibaren 1 ve 10 yıllık zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin geçtiğini, davacılar Türk vatandaşı olmadığı için
davanın davalı ikametgahı olan ..."da açılması gerektiğini, davacıların iddialarının kabul edilemez olduğunu ve davacıların iddialarını ispatlaması gerektiğini belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkemece, dosyada alınan bilirkişi raporuna dayanılarak tazminat talebinin haklı olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Mübadelei Ahali Hakkında ... Muahedenamesiyle ... İtilafnamesinin Tatbikatından Mütevellit Mesailin Halli İçin Yunanistan ile imza edilen 10 Haziran 1930 tarihli ... Mukavelenamesi 17 Haziran 1930 gün ve 1725 sayılı onay kanunu ile kabul edilmiş ve 1 Temmuz 1930 tarih ve 1534 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. ... Antlaşmesının 10 maddesindeki “... Türkiye, ...’a geldikleri tarih ve doğdukları yer ne olursa olsun, mübadeleden istisna edilmiş olan ... mıntıkasında elyevm hazır bulunan Türk tabiiyetindeki bütün Rum Ortodokslara «...» sıfatı tanır. Aynı «...» sıfatı, ...’u Türkiye Cumhuriyeti makamatı tarafından verilmiş pasaportlarla terketmiş bulunan gayri mübadil şahıslara da tanınmıştır...” şeklindeki düzenleme ile “...” sıfatının kimlere tanınacağı belirlenmiştir. Antlaşmanın 12. maddesinde ise “mübadeleden istisna edilmiş olan ... mıntıkasını terk edip işbu mukavelenamenin 28 inci maddesi ahkâmına göre avdet hakkından mahrum bulunan Türk tabiiyetindeki gayri mübadil Rum ortodokslara ait ve Türkiye"de kain menkul ve gayri menkul mallar ile mübadeleden istisna edilmiş olan ... mıntıkası haricinde kâin olup ... mıntıkası dahilinde hazır bulunan «...» Rumlara veya işbu mukavelenamenin 10 uncu maddesi hükmüne göre avdet hakkından istifade eden şahıslara ait olup mübadeleden istisna edilmiş bulunan ... mıntıkası haricinde kâin menkul ve gayri menkul malların tam mülkiyetinin Türkiye Hükümetine geçeceği” düzenlenmiştir. ... antlaşmasının 28. maddesinde ise ülkeye avdet hakkından mahrum olanlar”... ..."da bulunmayan ve ..."u Türkiye Cumhuriyeti makamatından verilmiş bir pasaportu hamil bulunmaksızın terketmiş olan Türk tabiiyetindeki gayri mubadil Rum Ortodokslarla elyevm Garbi Trakyada bulunmayan ve Garbi Trakyayı Yunan Cumhuriyeti makamatından verilmiş bir pasaportu hamil bulunmaksızın terketmiş olan Yunan tabiiyetindeki gayri mübadil müslümanlar iş bu mukavelename müfadınca avdet hakkından mahrumdurlar...” şeklinde tanımlanmıştır.
Davaya konu olayda; davacılar murisleri ... kızı ... ...’nın “... “vesikasına sahip olduğunu iddia etmişlerdir. Yunanistan’ın ... Başkonsolosluğu 04.02.2014 tarihli yazısında ... (...) kızı ... ...’nın doğum tarihinin 1850 yılı olduğu ve o dönemde Yunanistan da ikamet etmekte olan gayri mübadiller (...s) listelerinin 289. sırasında yer aldığı bildirilmiştir. Temyiz aşamasında dosyaya ibraz edilen gayrimenkul satışına dair resmi nitelikli belgede ise davacılar murisi tarafından yapılan taşınmaz hisse devrine dair “....işbu 1928 senesi mayısının 19. günü ....Türkiye’yi pasaportsuz terk eden kesandan 6. Muhtelit Mübadele Komisyonundan mu’ta 289 numaralı 19 Kanunun-ı Evvel 1927 tarihli ... vesikası hamili... müteveffa ... zevcesi Madam ... bint-i ......” olarak işlem kaydı yapılmıştır. Bu durumda, öncelikle davacılar murisinin “...“ vesikası sahibi olup olmadığının tereddüde yer bırakmayacak şekilde tespiti için Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığından 6. Muhtelit Mübadele Komisyonu kayıtlarının, Türkiye Cumhuriyetinin ... ve ... Başkonsoloslukları, Dışişleri Bakanlığı ilgili diğer kurumlardan sorularak davacılar murisinin “...” vesikasına sahip olup olmadığının usulünce araştırılması gerekmektedir. Ayrıca, ... kızı ... ...’nın ülkeden ayrılışının usulünce düzenlenmiş bir pasaportla olup olmadığı da, eldeki dava yönünden önem taşımaktadır. Bu nedenle, İçişleri Bakanlığı ve
Emniyet Genel Müdürlüğüne, gerekirse ... Emniyet Müdürlüğü Pasaport Şubesine müzekkere yazılarak, ... kızı ... ...’nın yurt dışına pasaportla çıkıp çıkmadığının tespiti gerekirken bu yönde hiçbir araştırma yapılmaması da usul ve yasaya uygun düşmemiştir.
Mirasçılık belgesi; muris ile mirasçılar arasındaki kanuni ve ölüme bağlı tasarrufla oluşan bağı, mirasçıların mirasın açıldığı anda sahip oldukları hakları, Türk Kanunlarına göre mirası almaya hak ehliyetlerinin bulunduğunu ve yine Türk Kanunlarına göre tereke paylarını gösterir nitelikte bir belgedir. Mirasçıların hak ehliyetini yabancılar bakımından araştırırken kanunlarda yer alan kısıtlamaları da dikkate almak gerekir. Yabancı unsurlu veraset davalarında hak ehliyetini tespit bakımından kanuni tahditler ve mütekabiliyet (ülkeler arasında karşılıklı işlem) esaslı unsurlardandır. Dosyadaki bilgi ve belgelerden davacılar murisi ... ...’nın 01.10.1932 tarihinde vefat ettiği anlaşılmaktadır. ... 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/699 esas ve 2012/892 karar sayılı mirasçılık belgesi verilmesine dair 11.09.2012 tarihli kararında Uluslararası Hukuk ve Dış ilişkiler Genel Müdürlüğünün emsal dosyalardaki cevabi yazısına göre Türkiye ve Yunanistan arasında karşılıklılık durumunun bulunduğu bu nedenle mirasçılığa engel bir durum bulunmadığı belirtilerek davanın kabulüne karar verildiği belirtilmiştir. Oysa davacılar murisi 1932 yılında vefat etmiş olup miras ölümle açılacağına göre, mirasın açıldığı tarih olan 01.10.1932 tarihi itibariyle karşılıklılık ve sonuç olarak mirasçıların miras hakkına sahip olup olamayacağının araştırılması gerekir. Bu yönde bir araştırma yapılmadan verilen veraset ilamı esas alınarak hüküm oluşturulması da doğru olmamıştır.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; ... Vilayeti Defterdarlığı ... Mal Müdürlüğünün ... Tapu Sicil Müdürlüğü"ne yazmış olduğu 19.02.1941 tarihli yazıda ..."de ... tepesi namı ile maruf olup krokisine nazaran 902 dekar 826 metre murabbabından ibaret arazide mübadil Rumlar"dan metruken Hazine"nin tasarrufuna geçmiş olan muhammen bedeli 3241 liradan ibaret bulunan 35/54 hissenin 3850 lira bedelle ...’da ... Evleri Yapı Kooperatifi şirketine ihale edildiği, bedelinin 28.01.2941 tarih ve 426581 sayılı makbuzla Ziraat Bankası Merkez Şubesi Mübadil hesabı carisine yatırılmış olduğunun bildirildiği anlaşılmakla, Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasından hesaba yatırılan para akıbeti sorulup araştırılmadan karar verilmesi de doğru bulunmamıştır.
Şu halde mahkemece, yukarıda belirtilen eksiklikler giderilerek, davaya konu taşınmaz tapu kaydı tüm geldileri ile birlikte dosya içerisine alınıp, Osmanlıca bilen bilirkişinin de bulunduğu uzman bilirkişi heyetinden açık, anlaşılır ve denetime elverişli bir rapor alınarak tüm dosya kapsamına göre karar verilmesi gerekir.
Anılan yönler gözetilmeksizin eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya uygun düşmemiş, bu durum kararın bozulmasını gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA ve davacılar yararına takdir olunan 1.630,00 TL duruşma avukatlık ücretinin davalıya yükletilmesine, peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 27/12/2018 gününde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY YAZISI
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine, özellikle davacıların murisinin Türkiye Cumhuriyeti sınırlarını 1928 yılında pasaportsuz olarak terk ettiği ve taşınmazın o dönemdeki ... belediye sınırları dışında bulunduğu sabit olduğuna göre yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün onanması gerektiği düşüncesinde olduğumdan, sayın çoğunluğun bozma kararına katılmıyorum. 27/12/2018