Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1868 Esas 2022/3747 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi :... 4. İş Mahkemesi

Dava, yaşamlarını yitiren sigortalı eş ve baba üzerinden hak sahibi sıfatıyla çift ölüm aylığı bağlanması gerektiğinin tespiti, menfi tespit ve alacak istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesince istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesince verilen kararın temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili; müvekkiline gönderilen yazı ile ( Ek 2 ) denetimce düzenlenen rapora istinaden gelirinin brüt asgari ücret tutarı üzerinde olduğu tespit edilmiş olduğundan dolayı ölüm aylığının durdurulduğunu, ( ancak 22.09.2016 tarih ve 5040387 sayılı genel yazıya istinaden )01.10.2019 tarihi itibari ile tekrar bağlandığının belirtildiğini, davalı kuruma 27.09.2019 tarihli yazı yazılarak yasaya göre babadan bağlanan aylığın iptal edilmesinin yasaya aykırı olduğunun belirtildiğinu ancak davalı Kurumun 30.10.2019 tarihli yazısı ile olumsuz cevap verildiğini, 2003 tarihinden sonra yapılan düzenlemeye göre kurumun ölüm gelirini iptal etmesinin mümkün olmadığını belirterek müvekkilinden yersiz ödeme altında talep edilen borcun iptaline, kesilen aylıkların faizi ile birlikte iadesine, almakta olduğu aylıkların kesildiği tarihten itibaren yeniden bağlanmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili; kurum denetlemesince düzenlenen 26.10.2017 tarih 407-144-107 sayılı rapora istinaden gelirinin 01.12.2012-31.12.2015 arası asgari brüt ücretin üstünde olduğu tespit edilmesi üzerine aylığın başlangıç tarihi itibari ile iptal edildiğini, 01.01.2016 tarihi itibari ile yeniden bağlandığını, 2013/26 tahsis uygulamaları genelgesi ile kız çocuklarına aylık bağlanması ile ilgili işlemlerde uygulandığını, kurum işleminin yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"Davanın kabulü ile;
1-)Davacı ...'den babası sebebi ile aldığı ölüm aylığına ilişkin yersiz ödeme adı altında talep edilen borcun iptali ile maaşındaki kesintinin durdurulmasına, aylıklarından bu sebeple yapılan kesintilerin faizi ile iadesine,
2-)Almakta olduğu aylıkların kesildiği tarih itibari ile yeniden bağlanmasına, aksi yöndeki kurum işleminin iptaline, " şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından bahisle, istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili, yasal mevzuat uyarınca davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek söz konusu kararının bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosya kapsamı incelendiğinde, 24.11.2012 tarihinde yaşamını yitiren sigortalı eşi üzerinden 5434 sayılı Kanun hükümleri gereğince ölüm aylığı bağlanan davacıya, 18.03.1997 günü ölen 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalı babası üzerinden de ölüm aylığı bağlandıktan sonra kesilip borç tahakkuk ettirildiği ve 01.01.2016 tarihinden itibaren tekrar bağlandığı, kurum işleminin iptali, menfi tespit, aylığın kesildiği tarihten itibaren tekrar bağlanması ve alacak istemli işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağı olan 5510 sayılı Kanunun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren ve “Ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılması” başlığını taşıyan 34. maddesinde, sigortalının evli olmayan, boşanan, dul kalan kızlarına ölüm aylığı bağlanabilmesi, bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olma koşullarına bağlanmış, “Aylık ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54. maddede ise bu Kanuna göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda, hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığının bağlanacağı hüküm altına alınmıştır.
Belirtilen açıklamalar ışığında dava dosyası incelendiğinde, babası üzerinden aylık alma açısından hakkı doğuran olay eşinin vefat ettiği tarih olacağından, söz konusu tarihteki ilgili mevzuatın yukarıda belirtilen maddeleri uyarınca davacının çift aylığa hak kazanamadığı belirgindir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi kararının, HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine oy birliğiyle, 16/03/2022 gününde karar verildi.