Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2141 Esas 2022/2992 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 33. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin 1996/Nisan-2009/Ekim döneminde davalıların bakımını yapmak suretiyle davalılara ait ... Cad. No:.../...-... adresinde bulunan dairede çalıştığını, çalışmasının haftanın 6 günü 08.30- 18.00 saatleri arasında kesintisiz devam ettiğini, son net aylık ücretinin 800,00 TL olduğunu beyanla 1996/Nisan ile 2009/Ekim dönemindeki çalışmalarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde, müvekkilinin babası olan davalı ...'nın 08.09.2008 tarihinde, annesi ...'nın ise 21.09.2011 tarihinde vefat ettiğini, dahili dava yoluyla varislere husumet yöneltilemeyeceğini, 5510 sayılı Yasada ev hizmetlerinde çalışanların kapsam dışı tutulduğunu, davacının ücretli ve sürekli çalışmasının söz konusu olmadığını, anne ve babasının bakım ve gözetimi ile ev işlerinde yardımcı olan akrabaları bulunduğunu beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde, çalışmanın ...’nın hastaneye yattığı 2010/ekim ayma kadar devam ettiği iddiasının adı geçenin 08.09.20008 tarihinde vefat etmiş bulunması karşısında kabul edilmesinin mümkün olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde, davacının davalıya ait işyerinden 01.11.2009 tarihinde verilmiş işe giriş bildirgesinin bulunduğunu, tespiti talep edilen dönemde çalışmalarına rastlanmadığını,davalıya ait "ev hizmetleri" işyerinin 01.11.2009 tarihi itibariyle 5510 sayılı Yasa kapsamına alındığını, davacının şikayeti üzerine kurum yoklama memurunca düzenlenen 15.10.2010 günlü raporda davacının 2009/11-2010/8 döneminde çalışmasının bulunduğunun belirtildiğini beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"1-Davanın kısmen kabulüyle davacının 10/02/1999-08/09/2008 tarihleri arasında davalılar miras bırakanın ... ve ...'nın yanında hizmet bözleşmesine dayalı olarak prime esas alt kazanç üzerinden çalıştığının tespitine" karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
"1-Davacı vekilinin, davalılar ..., ... vekilinin, davalılar ..., ... vekilinin ve davalı kurum vekilinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... ve ... vekili, ölen kişiler aleyhine dava açılamayacağını, muris ...'nın 08.9.2008 tarihinde, ...'nın ise 21.9.2011 tarihinde vefat ettiklerini, davacının iddialarının gerçeği yansıtmadığını, çalışma olgusunun yeterince araştırılmadığını beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... ve ... vekili, verilen hükmün davacı tanıklarının beyanlarına dayalı olduğunu, ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı sayılamayacağını, aile apartmanında çocuklarıyla birlikte ikamet eden müteveffa Kaya ve Naide'nin hiçbir zaman elden ayaktan düşmemiş olduklarını, kendileriyle ... ve ... isimli iki kadının alakadar olduğunu, davacının sürekli ve düzenli bir çalışmasının olmadığını beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
Fer'i müdahil Kurum vekili, kararın eksik incelemeye dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, Mahkemece, yapılan araştırma ve dinlenen tanık beyanlarının hüküm kurmaya yeterli olmadığı anlaşılmakla; Mahkemece resen araştırma ilkesi doğrultusunda, tanıkların muris Kaya ve Nadide Karakaya'nın bakımını ... ve Elena/... isimli iki kişinin yaptığını belirtmeleri karşısında adı geçen şahıslar dinlenmeli, davacının işe başlangıç ve bitiş tarihleri belirlenmeli, davacının yaptığı işlerin niteliği, süresi, çalışmanın kısmi olup olmadığı belirlenmeli, çalışmanın kısmi süreli çalışma olduğunun anlaşılması halinde; gerektiğinde uzman bilirkişi görüşü de alınmak suretiyle, hükme konu dönem içinde bir günde kaç saat çalışmış olabileceği, giderek haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli ve yedibuçuk saat çalışma bir günlük çalışma hesabı ile kaç iş gününe karşılık olduğu hususu saptanarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar ve vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 03.03.2022 gününde karar verildi.