Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9993 Esas 2022/2381 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 2. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı fer’i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10 . Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili; davacı ...'nın davalı M. Nihat Yavuz'a ait işyerinde 01/11/1986 tarihinde hizmet akdi ile çalışmaya başladığını, davacının çalışmasının 01/11/1986 ile 31/12/1986 tarihleri arasında olmasına rağmen davalı SGK kurumda 1986 yılında ilk defa işe giriş bildirgesi ile resim kaydı yapıldığı, çıkış tarihinin ise 31/12/1986 olduğu halde her nedense davalı işveren nezdinde bu iki aylık süredeki primleri sosyal güvenlik kurumunda gözükmediğini, bu durumun davacı açısından büyük bir sosyal güvenlik hak kaybına yol açtığını, zira davacının 01/11/1986-31/12/1986 tarihleri arasındaki sigortalı olarak çalışmaları davalı kurum kayıtlarında gözükseydi davacının emekli olabileceğini, davacının 03/03/2014 tarihli tahsis talebiyle emeklilik müracaatı olduğun, müvekkilinin 25 yıllık sigortalılık s üresi dolmadığından davacının emekli olamadığını, bu nedenle 01/11/1986-31/12/1986 tarihleri arasında davacının davalı işveren nezdinde sigortalı olarak çalıştığının tespiti ile davalı SGK nezdinde sigortalı sayılmasına, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Feri Müdahil SGK vekili; Öncelikle davanın hak düşürücü süre yönünden reddini talep ettiklerini, hizmet tespiti davalarının yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 79/8 maddesi olup konuya ilişkin Yargıtay 10 HD'nin emsal kararlarında açıkça belirtildiği üzere bu tür davaların kamu düzeninin ilgilendirdiğinde, işyerinin kabulünün tek başına hukuki sonuç doğurmadığını, SGK kayıtlarının resmi belge olması nedeniyle davacının resmi kayıtlarda görülmeyen hizmetinin varlığını kanıtlaması ancak aynı güçte delillerle mümkün olduğunu, bu iddianın tanık beyanları ile ispatının mümkün olmadığını, bu itibarla kurum kayıtları ile çelişen davanın reddine karar verilmesini, yargılama giderlerinin ve vekalet ücretinin davacı tarafa tahmiline karar verilmesini talep etmiştir. Davalı ... vekili; Kendisinin ve diğer davalı oğlunun ...'ın yasal mirasçıları olduğunu, müteveffa eşinin kadimden beri eczacılık yaptığını, ...Eczanesi ismi ile maruf eczaneyi işlettiğini, adı geçen iş yerinin vergi kayıt ve oda kayıt bilgileri, işyeri bilgiler davacı tarafından ileri sürülen bilgiler ile hiç uzaktan yakından ilişkisi olmadığı gibi, eczane olarak ekonomik faaliyet ile iştigal eden bu yerde davacı tarafından bir çalışma yapılmasının söz konusu olmadığını, davanın zaman aşımı, husumet ve belirttiği esas nedenlerden dolayı reddine karar verilmesini, yargılama giderlerinin davacı yan üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili; zamanaşımı, husumet itirazları olduğunu, müvekkilinin murisinin eczacılık mesleği ile iştigal ettiğini ve sonradan vefat ettiğini, diğer davalı ... tarafından sunulan belgeler ve cevap layihasına ek dayanaklardan da anlaşılacağı üzere tamamen farklı bir işyeri olduğunu, bu işyerinin ise eczane olduğu ve sonradan kapatıldığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne;
Davacının 01.11.1986-31.12.1986 tarihleri arasında davalıların murisi ...'ın ... sicil nolu işyerinde ayda 30 gün olacak şekilde çalıştığının ve bu sürelerde sigortalı sayılması gerektiğinin tespitine, dair hüküm tesis edilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Feri müdahil kurum vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer’i müdahil Kurum vekili, davanın reddine dair karar verilmesi gerektiğinden bahisle; temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda; davacıya ait olduğu bildirilen işe giriş bildirgesinde, 01/11/1986 işe giriş, işveren ..., ... işyeri sicil nolu işçi işveren imzalı,E.... Cad. ... adresinin kayıtlı olduğu ve kuruma 30/12/1986 tarihinde intikal ettiği, dosyaya getirtilen bilgi ve belgelerden ise, davalı işverenin 08/08/1978 kapsama alındığı ve 30/11/1985 tarihinde de kapsamdan çıktığı, mahiyetinin inşaat işi olduğu, adresin ise Kültür Mah. Uzun Mustafa sk. ... ... olduğu, davalı kurum tarafından mahkemeye verilen cevabi yazıda davacının dava konusu talep ettiği hizmet süresinin hizmet cetveline işlendiği ancak daha sonra iptal edildiği, işyeri dosyasının imha edildiğinden iptalin neden yapıldığının tespit edilemediğinin bildirildiği görülmüştür.
İlk Derece mahkemesince yapılan yargılamada davanın kabulüne ve davacının 01/11/1986-31/12/1986 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmiş ise de karar eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Mahkemece yapılması gereken iş; yukarıda izah edilen hususlar kapsamında;
1- Davacıya davası açıklattırarak, davacının hizmet tespitini talep ettiği 01/11/1986-31/12/1986 tarihinden önce işverenin 30/11/1985 tarihinde kapsamdan çıktığı belirtilmekle, ne iş yaptığı açıklattırılmalı,
2- Belediyeden, ayrıntılı bir şekilde davalı işverene ait inşaatın araştırması yapılarak inşaatın bitirilip bitirilmediği, bitirilmiş ise buna ilişkin kayıtların bulunup bulunmadığı araştırılmalı,
3-Söz konusu bina ile ilgili olarak elektrik, su, telefon v.s abonelik yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise ilk abonelik tarihinin tespit edilmesi,
4- Komşu işyerleri tespit edilerek, komşu işyeri tanıkları tespit edilmeli, inşaatı hangi dönemde, aylarda faaliyette olduğu, inşaatta çalışmanın bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme sonucu, yeterli olmayan tanık beyanına istinaden, yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, fer’i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak; İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23/02/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.