Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10132 Esas 2022/2212 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi: ... 12. İş Mahkemesi



Dava, hizmet ve sigorta primine esas kazancın tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul kısmen reddine dair verilen karara karşı, davacı ile davalılar ... ve ... tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf istemlerinin esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı ile davalılar ... ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı dava dilekçesinde özetle; davalı ...’e ait ticari takside 01.10.2009 – 26.06.2011 tarihleri arasında şoför olarak aylık 1.800,00 TL. ücretle çalışmasına rağmen kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP
Davalılar davanın reddini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
“Davacının davasının davalı ... ile dahili davalılar ... ile ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine,
Davacının davasının dahili davalı ... yönünden kısmen kabulü ile,
Davacının dahili davalı ...'ya ait Sgk ... İl Müdürlüğünde tescilsiz ... plaka sayılı ticari taksi işletmesi işyerinde 01/10/2009-02/06/2010, 21/07/2010-29/03/2011 ve 06/04/2011-26/06/2011 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücretle 573 gün çalıştığı, 573 günlük çalışmasının kuruma bildirilmediğinin tespitine” karar verilmiştir.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
“... 12. İş Mahkemesi'nin 19.03.2019 tarih, 2014/283 Esas ve 2019/91 Karar sayılı kararına yönelik davacı vekili, dahili davalı ... vekili, davalı SGK Başkanlığı vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine” karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davacı vekili; gerçek işverenin ... olup baba ile oğlu arasındaki devrin işverenlik sıfatını değiştirmeyeceği, taksinin kiralanmış olmasından ise davacının haberinin dahi olmadığı, sunulan kira sözleşmelerinin düzenlenmesi her zaman mümkün olan belgelerden olduğu, mahkemenin sadece sözleşmelerle yetinmeyip ticari defter ve vergi dairesi kayıtları üzerinde de araştırma yapması gerekirken eksik incelemeyle karar verdiği, davanın... ve ... yönünden kabulüne karar verilmesi ve yargılama giderlerinden sorumlu olmamaları gerektiği, davalı ... vekili; davacı ile aralarında işçi-işveren ilişkisi bulunmadığı, taksinin mülkiyetinin değişik tarihlerde ..., ... ve dava dışı ... adına kayıtlı olduğu, Davalı ...’in işveren olmayıp bu takside sigortalı çalışmalarının olduğu, taksiyi kiralayanın gerçekte ... olup adına trafik cezası dahi kesildiği, davacının da kendisini işe alan olarak...i beyan ettiği, davacıya emir talimat vermediği, bağımlılık unsurunun bulunmadığı, davalı Kurum vekili; davanın ispatlanamadığı, kurum kayıtlarının esas olduğu gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9. maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut olayda, davacı davasını taksinin maliki olan ...’e yöneltmiş, ancak daha sonra dosyaya giren bilgi ve belgelere göre diğerlerine de dahili davalı olarak husumet yöneltilmiştir. Çalışmanın geçtiği iddia edilen ... plakalı ticari taksinin mülkiyeti, 30.10.2007 – 22.07.2010 arası ...’e, 22.07.2010 – 27.06.2011 arası ...’e ait olup, taksinin 03.06.2010 – 20.07.2010 tarihleri arasında yeddieminde olup çalışmadağı resmi belgelerle sabittir. Dosyaya sunulan kira sözleşmelerine göre ise, ... taksiyi ...’ten kiralayarak daha sonra da ...’ya kiralamış görünmektedir. Dinlenen taraf ve tanık beyanlarından ise taksinin ...’e kiralanmasına rağmen ...’in gayriresmi eşi olarak ifade edilen ...’nın da takside çalıştığı, taksiyi kendi nam ve hesabına işletmiş olabileceği anlaşılmaktadır. Zira davacı da 24.03.2016 tarihli celsede, takside ... ile birlikte çalıştıklarını, parayı...e verdiğini beyan etmektedir. Toplanan bu delillere ve mevcut duruma göre işverenin belirlenmesi konusunda mahkemece yapılan değerlendirme hatalıdır.
Mahkemece, araç maliki ile ...ve ...ile ... arasındaki sözleşmeler de dikkate alınarak aralarındaki ilişkiler tam olarak ortaya konulmalı, işverenlik doğru bir şekilde belirlenerek hüküm kurulmalıdır. Bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacı ... ile davalılar ... ve ... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf istemlerinin esastan reddine dair kararı kaldırılarak ilk derece mahkemesince verilen karar bozulmalıdır.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak, ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 21.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.