Danıştay 6. Daire 2020/10177 Esas 2022/2904 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/10177
Karar No : 2022/2904

TEMYİZ EDENLER : I- DAVACI
…
VEKİLİ : Av. …
II- DAVALILAR
1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : I- DAVALILAR
1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
II- DAVACI
… Polimer ve Kimya San. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile plana karşı yapılan itirazın reddine dair Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmaza getirilen T sembolü ile ifade edilen ticaret alanı fonksiyonunun kullanım türü açısından üst ölçekli 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları ile uyumlu olduğu ancak, üst ölçekli imar planlarında mevcut sanayi tesislerinin devamını sınırlayan hükümler ile alt ölçekli uygulama imar planında bu kullanımların devamını sağlayan hükümlerin birbirleriyle uyumsuz olduğu, bu durumun üst ölçekli planlarda tanımlanan dönüşüm stratejileri ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bölge için tanımlanan stratejilerin çelişmesine neden olduğu, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının yapılaşma koşulları, kullanım türleri ve parsel büyüklükleri açısından hedeflediği mekânsal düzenin yaşanılırlığında da birtakım sorunlar bulunduğu, %6 konut kullanım oranı ile özellikle minimum parsel büyüklükleri açısından çağdaş şehircilik pratikleri ile örtüşen bir yapı düzeninin üretilemeyeceği anlaşıldığından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kamu yararına, şehircilik ilkeleri, planlama esaslarına ve hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; dosyada yer alan bilirkişi raporunda uyuşmazlığa konu parsellerin bulunduğu alanda yapılan 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında taşınmazın "yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek (düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri (M2)” olarak belirlendiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında önerilen "T ticaret alanı ve yol" kullanımının anılan üst ölçekli imar planlarıyla uyumlu olduğu belirtildiğinden dava konusu parsele 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile getirilen fonksiyonların plan hiyerarşisine uygun olduğu, öte yandan davacı tarafından ticaret alanındaki emsal ve kat yüksekliğinin artırılması isteminin ise yapı ve nüfus yoğunluğunu artırıcı etkisi bulunması nedeniyle karşılanmasına olanak bulunmadığından dava konusu uygulama imar planının fonksiyon ve bu fonksiyona verilen emsal ve yükseklik değerleri yönünden şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki karara karşı yapılan istinaf başvurusunun bu kısmının kabulü ile bu kısmı yönünden davanın reddine, dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararının diğer kısımları yönünden ise istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
… Polimer ve Kimya San. A.Ş. tarafından, bilirkişi raporuyla da yapılaşma koşulları ve kullanım kararlarıyla ilgili hukuka aykırılıkların ortaya konulduğu, emsal ve kat yüksekliğinin düşük olmasının bölgenin gelişimini olumsuz etkileyeceği, önceki planlara göre kazanılmış haklarını söz konusu olduğu, uygulama imar planının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına aykırı olduğu, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının davanın reddine yönelik kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu, uygulama imar planının iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan başvurunun kısmen reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
… Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu, uygulama imar planının iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan başvurunun kısmen reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
… Polimer ve Kimya San. A.Ş. tarafından, temyize konu kararın dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı savunulmaktadır.

… Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, temyize konu kararın davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı savunulmaktadır.
… Belediye Başkanlığı tarafından, temyize konu kararın davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurularının 1/1000 ölçekli uygulama imar planının taşınmaza getirilen foksiyon ile yapılaşma koşulları yönünden kabulü ile bu kısımlar yönünden davanın reddine ilişkin kısmının bozulması, diğer kısımlar yönünden ise reddine dair kısmının ek gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … tarihli kararı ile onaylanmış, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planında taşınmazlar “2. derece merkezi iş alanı”, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında ise “yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek(düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri(M2)” olarak belirlenmiştir. Söz konusu nazım imar planları uyarınca Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmazlar Emsal:1,50 Hmax:10 kat yapılaşma koşullu T sembollü ticaret alanı ve 10 metrelik imar yolu fonksiyonuna ayrılmıştır. Davacı tarafından askıda yapılan itirazın reddi üzerine bölgenin daha yüksek oranda konutlaşmaya açık olması gerektiği, bu haliyle planlamanın sanayi kuruluşlarının sonsuza dek bu bölgede kalmasını sağladığı, yapılaşma koşullarının yetersiz olduğu, bölgenin gelişmesi ve tercih edilebilir olması için emsal ve yükseklik değerlerinin arttırılmasının gerektiği, önceki imar planlarına göre kazanılmış hakların ortadan kalktığı, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına aykırı olduğu iddialarıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir. Aynı Kanunun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde de; imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğunun sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyece yapılacağı ve yaptırılacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı olan … tarih ve … tarihli sayılı Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile kabul edilen 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerine karşı başka bir parsel maliki tarafından ... İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada mahkemece yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporda özetle; "dava konusu 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olarak yapıldığı, plan değişikliklerine ilişkin açıklama raporununu bulunduğu ve plan açıklama raporunda yer verilen ifadelerin plan değişikliği için geçerli gerekçeleri oluşturduğu, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden bir problem bulunmadığı, ancak; 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları incelendiğinde planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmamış olduğu, özellikle 1/5000 ölçekte gösterilmesi gereken nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemiş olduğu, nüfus ve yoğunluklarının belirlenmemiş olmasına bağlı olarak hizmet ve konut kullanımları ile donatıların mekanda nerelerde hangi kriterler dahilinde yer seçeceğinin de belirlenmediği, nazım imar planı plan notlarında "yeni sosyal ve teknik altyapı alanları imkanlar ölçüsünde belirlenecektir/aranacaktır" ifadesi ile yapılması hedeflenen alt ölçek plan çalışmalarına mekansal anlamda herhangi bir yönlendirmede bulunmayan, tüm mekan düzenleme prensiplerini imar mevzuatındaki tanımlara aykırı olarak doğrudan alt ölçek planlama çalışmalarına aktaran bir düzenlemeye gidildiği, nazım imar planı notunda emsale tabi inşaat alanının %6’sı oranında konut yapımına izin verileceğine dair hüküm getirildiği, %6’lık konut kullanımının karşılığı olan nüfus miktarı ile alanda çalışma amacıyla bulunacak gündüz nüfusunun ihtiyacı olan donatı alanlarının miktarı ve mekanda nerede bulunacağına ilişkin herhangi bir hesap, tablo, plan gösterimi yapılmadığı, alt merkezdeki “konut, sanayi ve diğer kentsel kullanımların” ne şekilde hangi parametrelerle birbiriyle ilişkilendirildiğine dair herhangi bir açıklamaya yer verilmediği, nazım imar planı değişikliği çalışmalarında kentsel kullanımların büyük bir bölümünün yeşil alanlar dışındaki sosyal ve teknik altyapı alanlarının imar mevzuatı kapsamında şematik olarak dahi gösterilmediği, fiziki mekan anlamında planlanmadığı, kentsel mekandaki gösterimlere/kararlara ilişkin herhangi bir tanımlama yapılmadığı, tüm bu detayların yapılacak alt ölçekli plan çalışmalarına bırakıldığı, bu yönleriyle dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı" yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verilmiş, anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları yönünden dava konusu işlemin iptali, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden ise davanın reddi yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin … tarihli K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 10/03/2022 tarih ve E:2020/3345, K:2022/2901 sayılı kararıyla onanmıştır.

Temyize konu kararın davanın reddine yönelik kısmı incelendiğinde;
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusu neticesinde Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince dava konusu taşınmaza 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile getirilen fonksiyonların plan hiyerarşisine uygun olduğu, taşınmazın emsal ve kat yüksekliğinin artırılması isteminin yapı ve nüfus yoğunluğunu arttırıcı etkisi bulunması nedeniyle karşılanmasına olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin bu kısmında şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak taşınmaza getirilen fonksiyon ile yapılaşma koşulları yönünden istinaf başvurusunun kabulü ile bu kısmı yönünden davanın reddine kararı verilmiş ise de; yukarıda aktarılan bilirkişi raporundan da anlaşılacağı üzere, dayanak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarının belirlenmemesi, fiziki mekan anlamında planlanmaması, planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmaması, nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemesi, konut, ticaret, sosyal ve teknik alan kullanımlarının mekansal yer seçimine ilişkin kriterlerin tanımlanmaması söz konusu üst ölçekli nazım imar planlarını tümüyle şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve imar mevzuatına aykırı hale getirdiğinden bu planlara dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda hukuka aykırılığı kesinleşmiş yargı kararıyla saptanmış 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarına dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu uygulama imar planının taşınmaza getirilen fonksiyon ile yapılaşma koşulları yönünden davanın reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kısmen reddine dair kısmına gelince;
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bu kısmında isabetsizlik bulunmamakla birlikte yukarıda açıklandığı üzere hukuka aykırılığı kesinleşmiş yargı kararıyla saptanmış 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarına dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne, davalıların temyiz isteminin ise reddine,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurularının 1/1000 ölçekli uygulama imar planının taşınmaza getirilen fonksiyon ile yapılaşma koşulları yönünden kabulü ile bu kısımlar yönünden davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA, diğer kısımlar yönünden ise reddine dair kısmının yukarıda belirtilen ek gerekçe ile ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.