Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/6074 Esas 2022/1687 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
No : 2020/1000-2021/517

İlk Derece
Mahkemesi : Van 2. İş Mahkemesi
No : 2020/6-2020/262

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı fer'i müdahil kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer'i müdahil kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının 04.06.2012-10.12.2012 ve 10.02.2013-25.12.2013 tarihleri arasında davalı şirketlerin Toki tarafından Van ilinde yaptırılan Sıhke Gölü Toki isimli afet konutlarının inşaatında geçici kabul tarihine kadar su tesisatçısı olarak çalıştığını ancak çalışmalarının eksik bildirildiğini beyanla 04.06.2012-10.12.2012 ve 10.02.2013-25.12.2013 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP
Davalı işverenler vekili, davacının tüm çalışmasının Kuruma bildirildiğini, davalı şirketlerin Toki ihaleleri aldığından sigortasız işçi çalıştırmasının mümkün olmadığını, davacının her iki davalı şirket nezdinde farklı zamanlarda farklı yerlerde çalıştığını, her iki şirket hakkında ayrı ayrı ve net talepte bulunulması gerektiğini, davacının davalı ... bünyesinde 08.04.2013 - 10.06.2013 ve davalı Seç Yapı Ltd. Şti. bünyesinde 25.06.2013 - 25.12.2013 tarihleri arasında çalıştığını, bu çalışmalarına ilişkin bildirimlerinin eksiksiz yapıldığını beyanla davanın reddi gerektiğini beyan etmiştir.

Fer'i Müdahil Kurum vekili, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"Davanın kısmen kabulü ile,
Davacının davalılardan Seç Yapı İnş. Enerji Turizm ve Tic. Ltd. Şti.’nin asıl işveren, davalı Meç Yapı İnş. Taah. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin alt işveren olduğu 1019044-65 SGK Sicil numaralı işyerinde davalı işverenler tarafından kuruma bildirilen süreler dışında 07/06/2012 - 24/06/2013 tarihleri arasında, davalılardan Seç Yapı İnş. Enerji Turizim ve Tic. Ltd. Şti.’nin asıl işveren olduğu 1010269-12 SGK Sicil numaralı işyerinde 25/06/2013 - 25/12/2013 tarihleri arasında davalı işveren tarafından kuruma bildirilen süreler dışında olmak üzere toplam 171 gün süreyle daha çalıştığının ve kuruma bildirilmeyen gün sayısı olduğunun tespitine" karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
"1-Fer'i müdahil Kurum vekilinin istinaf isteminin 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer'i müdahil Kurum vekili, kararın eksik incelemeye dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının 1019044.065 sicil nolu dava dışı "Keban Isı Ltd. Şti" adına kayıtlı işyerinde 07.06.2012 - 13.10.2012 tarihleri arasında sigortalı olduğu ancak Mahkemece, bu döneme ilişkin hizmet tespitinin davalı şirketler üzerinden yapıldığı, diğer taraftan dosya kapsamında yine bu döneme ait davalı şirketler arasında asıl-alt işveren ilişkisi olduğuna dair belgeler bulunduğu, davalı şirketler ile dava dışı "Keban Isı Ltd. Şti" arasındaki ilişkinin aydınlatılmadığı, yine bu işyeri ile ilgili olarak Toki Başkanlığı ile davalı Seç Yapı şirketi arasında 03.01.2012 tarihli sözleşme bulunduğu ancak ihale evraklarının eksik olduğu anlaşılmakla; Toki Başkanlığı ile davalı şirketler ve dava dışı Keban Isı şirketi arasındaki sözleşmeler ve ihale evrakları celbedilmeli, aralarındaki asıl işveren alt işveren ilişkisi belirlenmeli, davacıya mehil verilerek dava dışı Keban Isı şirketinin HMK md.124 gereği davaya katılımı sağlanmalı, savunma ve delilleri sorulmalı, çalışmanın geçtiği her iki işyerine ilişkin olarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
2) 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun “Taleple bağlılık ilkesi” başlığını taşıyan 26'ncı maddesinde hakimin, tarafların istem sonuçlarıyla bağlı olduğu, ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremeyeceği açıklanmış olmakla, hukuk yargılamasına “istemle bağlılık” ilkesi egemen kılınmıştır.
İnceleme konusu davada; davacı 04.06.2012 - 10.12.2012 ve 10.02.2013 - 25.12.2013 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiş, mahkemece, talep aşılmak suretiyle davacının 07/06/2012 - 24/06/2013 ve 25/06/2013 - 25/12/2013 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verildiği anlaşılmakla; davacıya talebi açıklattırılarak sonucuna göre karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, fer'i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 10.02.2022 gününde karar verildi.