Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10744 Esas 2022/961 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 13. İş Mahkemesi

Dava, Kurum işleminin iptali ve hizmet tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davanın reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı davalı idarenin kusurundan kaynaklanan sebeplerden dolayı emekliliğe esas alınan hizmetin bir kısmının iptali nedeniyle iptal edilen maaşının yeniden bağlanmasını, almış olduğu maaşların toplamı olan 60.399,68 TL istenilen paranın iptalini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Dosya kapsamından ve davacının beyanlarından davacının Alp 1 Havacılık şirketinde herhangi bir çalışmasının bulunmadığının sabit olduğu, davacının dava dışı işyerinde çalıştığı yönünde bir dava da açmamış olması nazara alındığında davacının 01/08/2011 tarihinde prim ödeme gün sayısının aylık bağlanması için yeterli olmadığından aylık kesilmesine yönelik kurum işleminin yerinde olduğu,mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, davacının şehirden uzak olan Saray Köy'de bulunan Köpek Çiftliğinde çalıştığını, hizmet iptalinde davacının kusuru bulunmadığını Mahkemenin fiilen çalıştığı işyerine dava açması verilen sürede dava açamamasını gerek ekonomik yetersizlik gerekse hukuki bilgi sahibi olmaması nedeniyle yerine getiremediğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
5510 sayılı Kanunun 12. maddesinde, “sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar” işveren olarak tanımlanmıştır. “Çalıştıran” olgusu, tespiti istenen sürelere ilişkin hizmet akdinin tarafı konumunda olan ve hizmet akdini düzenleyen “işvereni” ifade etmektedir. Hizmet tespitine yönelik davalarda, çalışma ilişkisinin nitelik ve süresinin belirlenmesinde, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılmada, kısacası, davanın sübutu ve verilen kararın infazı açısından, işverenin kim olduğunun bilinmesinde yasal zorunluluk vardır. Bu nedenle, sigortalının taraf olduğu hizmet akdinin hangi işverenler tarafından düzenlenmiş olduğu tespit edilip, hizmet tespitine yönelik davanın, sigortalıyı fiilen çalıştıran işverenlere yöneltmesi gerekir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacının çalışmalarının bildirildiği işyeri hakkında davalı kurumca denetim raporu düzenlendiği, rapor içeriğinde Vergi Dairesi tarafından düzenlenen yoklama fişine dayanılarak şirketin 01/12/2008 tarihinden itibaren İnkılap Sokak 8/87 adresinden taşınıp Promosyon Mağazaları Toptan Satış faaliyetine başladığı ve işçi çalıştırmadığı hususunun vurgulandığı, raporda ilgili şirket adına kayıtlı işyerinin 31/10/2007 tarihinden itibaren kanun kapsamından çıkartılarak tüm sigortalı bildirimlerinin iptal edilmesi gerektiğinin belirtildiği, Davacının dava dışı işyerinden bildiriminin yapıldığı 20/12/2010-05/11/2011 tarihleri ve 11/02/2011-01/05/2011 tarihleri arasındaki hizmetlerin fiili olmadığı gerekçesi ile iptal edildiği, yaşlılık aylığı koşullarını sağlamaması nedeniyle bu kez bağlanan aylığının başlangıç itibari ile iptal edildiği ve ödenen ayıklar için borç çıkarıldığı, davacının yargılama aşamasında Saray Köyde bulunan köpek çiftliğinde çalıştığını beyan ettiği anlaşılmaktadır. Mahkemece davacının çalışmalarının iptal edildiği işyerinde fiili çalışmasının bulunmaması nedeniyle davanın reddine karar verilmiş ise de verilen karar eksik incelemeye dayalıdır.
Bu nedenle öncelikle davacının beyanları doğrultusunda sigortalıyı fiilen çalıştıran işverenin tespiti gerekmekte olup, mahkemece, davacının talep edilen çalışma döneminde hangi işveren yanında çalıştığı hususunda, ayrıntılı beyanı alınmak suretiyle, gerçek işveren veya işverenler belirlenerek, çalışma dönemi tespit edilmeli, çalıştığını iddia ettiği işverenin HMK’nın 124. maddesi gereğince husumetin doğru işverene yöneltilmesi için davacıya mehil verilerek, işverenin davaya iştiraki sağlanmalı, davaya dahil edilen işverenin gösterdiği deliller toplanmalı ve elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 24.1.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.