MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda,asıl davanın reddine,birleşen 2014/77 Esaslı davanın reddine;birleşen 2014/193 Esaslı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün, süresi içinde asıl ve birleşen 2014/77 Esaslı dosya davacı vekili (birleşen 2014/193 Esaslı dosyada davalı) vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Asıl dosyada davacı, davalının aralarındaki şifahi anlaşma gereğince 2005 yılında taşınmazını kendisine kiraya verdiğini, 2009 yılında davalı ile 3 yıllığına sözleşmeyi yazılı olarak yenilediklerini,kira bitiminde söz konusu taşınmazı tahliye ederek davalıya teslim ettiğini, davalının kendilerince her yıl ödenen kira bedeline karşılık fatura kesip şirket yetkililerine teslim ettiğini,ancak 2008 yılında ödenen kira bedeline karşılık davalının fatura kesmediğini,bu nedenle de 2008 yılında ödenen kira bedelini gider olarak gösteremediklerinden 6.480 TL KDV ve 7.200 TL de kurumlar vergisi ödemek zorunda kaldıklarını ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere toplam 13.680,00 TL "nin ödeme tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Asıl dosyada davalı,vergi alacaklarında zamanaşımının 5 yıl olduğunu,davanın zamanaşımından reddi gerektiğini,ödenmeyen kira bedellerinin gider olarak dikkate alınamayacağını savunarak,davanın reddini istemiştir.
Birleşen 2014/77 Esas sayılı dosyada davacı, tahliye ettiği kiralanana bir kısım zorunlu ve faydalı masraf yaptığını kira süresi sonunda bunları taşınmazda bırakıp ayrıldıklarını,bu şekilde söz konusu malzemelerin davalıda kaldığını,Aksaray 1 Sulh Hukuk Mahkemesi"nin 2013/129 D.iş sayılı dosyası ile tespit yaptırdıklarını ileri sürerek,fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile 117.671,00 TL zorunlu ve faydalı masraflar ile tespit giderlerinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Birleşen 2014/77 Esas sayılı dosyada davalı, davacının iddiasının haksız olduğunu, kendilerinden yaptıkları tadilat ve değişiklikler için ne sözlü ne de yazılı izin almadıklarını,sözleşmedeki hükümlerin açık olduğunu,kendilerinin davacının davaya konu edilen kiralanan taşınmazı aldığı gibi teslim etmesi gerektiğini davacıya defalarca ifade ettiklerini,yapılanların kendilerinin işine yaramadığını savunarak,davanın reddini istemiştir.
Birleşen 2014/193 Esas sayılı dosyada davacı (birleşen davanın davalısı),davalının 2009 yılında kendilerine ait fabrika binasını ve müştemilatını kiraladığını,davalı kiracının yaptığını belirttiği tadilat ve değişiklikler için kendilerinden izin almadığını,sözleşmedeki maddelerin açık olduğunu,davalıya durumu bildirmelerine rağmen teslim aldığı şekilde iade etmediğini,bu nedenle Aksaray 2. Sulh Hukuk Mahkemesi"nin 2013/132 D.iş sayılı dosyası ile tespit yaptırdıklarını,tespit dosyasında alınan raporda hasar ve zarar bedelinin 88.800 TL olarak belirlendiğini ileri sürerek,bu miktarın yasal faizi ile davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleşen 2014/193 Esas sayılı dosyada davalı (birleşen davanın davacısı), kendilerinin söz konusu gayrımenkülü boyasız,içinde WC olmadan,dört duvar halinde teslim aldıklarını,sözleşmenin bitiminde de gayrımenkülü tahliye edip davacı kiraya verene teslim ettiklerini,binanın dış ve iç cephesine zarar vermediklerini,normal kullanım sonucu boya yapılmadan teslim edildiğini,idari binaya yapılan PVC"nin artı değer olduğunu ve kaldırılması gerekmediğini,yapılan diğer tadilat ve masrafların da zorunlu ve faydalı masraflar olduğunu,davalı kiraya verenin söz konusu taşınmazı kendilerinden sonra başka bir firmaya kiraya verdiğini,kendilerinin söz konusu malzemeleri ve yapılan tadilatları ilgili taşınmazda bıraktıklarını savunarak,davanın reddini istemiştir.
Mahkemece,Asıl davanın reddine;
Birleşen 2014/77 esas sayılı dosyası açısından davanın reddine,
Birleşen 2014/193 esas sayılı dosya bakımından davanın kısmen kabulüne, 11.860,00 TL tazminatın dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... Giyim Kon.Tic.Ltd. Şti"den alınarak birleşen dosya davacısı ... Orman Ürünleri İnş. San. Tic. Ltd. Şti"ne verilmesine karar verilmiş,hüküm asıl ve birleşen 2014/77 Esas sayılı dosya davacı vekili(birleşen 20147193 Esas sayılı dosya davalısı) tarafından temyiz edilmiştir.
1-Asıl dosyaya yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi neticesinde;
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA,
2-Birleşen 2014/77 Esas sayılı dosyaya yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi neticesinde ;
Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK"un 530, BK.nun 414.md.) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir.

Somut olayda;taraflar arasında 02.01.2009 başlangıç tarihli yazılı kira sözleşmesi bulunduğu konusunda herhangi bir ihtilaf bulunmamaktadır.Sözleşmedeki hükümler incelendiğinde ise,""tahliye halinde"" kiralanan taşınmaza davacı kiracı tarafından yapılan zorunlu ve faydalı imalatların istenemeyeceğine dair bir hüküm yer almadığından davacı kiracı tarafından davaya konu edilen kiralanan taşınmaza yapılan faydalı ve zorunlu masraflardan kiralanan taşınmazda kalan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenen imalatların sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde ve yapıldıkları (imal) tarihi itibariyle rayiç bedeller üzerinden yıpranma payı da düşülmek suretiyle davalıdan tazmininin istenebileceği açıktır.
Bu itibarla birleşen 2014/77 Esas sayılı dosya yönünden; davacının yaptırdığını belirttiği tadilatlara ilişkin olarak gerekirse mahallinde yeniden keşif yapılarak alanında uzman ayrı bir bilirkişi heyetinden rapor alınması,davacı kiracı tarafından yapıldığı ileri sürülen faydalı masraflardan sökülüp götürülmesi mümkün olmayan, kalıcı ve davalı kiraya veren tarafından benimsenen imalatların nelerden ibaret olduğu, faydalı, zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak tespit edilerek, bu imalatların imal tarihleri itibarıyla değerinin belirlenmesi suretiyle bulunacak değerden yıpranma payının da düşülmesi suretiyle bulunacak değerin hüküm altına alınması gerekirken,eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile birleşen 2014/77 Esas sayılı davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.
3-Birleşen 2014/193 Esas sayılı dosyaya yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi neticesinde ;
6098 sayılı T.B.K.nun 316. (B.K.nun 256) maddesi hükmü uyarınca kiracı kiralananı tam bir özenle kullanmak ve aynı kanunun 334. (B.K.nun 266) maddesi gereğince sözleşme sonunda aldığı hali ile kiralayana teslim etmekle yükümlüdür. Ancak kiracı sözleşmeye uygun olağan kullanma dolayısıyla oluşan eskime ve bozulmalardan sorumlu olmayıp münhasıran kötü kullanım nedeniyle oluşan zarar ve hasardan sorumludur. Davacı kiracının kiralananı kullandığı süre ve kullanma amacı gözetildiğinde olağan kullanımdan kaynaklanan yıpranma ve eskimelerin olacağı kuşkusuzdur.
Somut olayda birleşen 2014/193 Esas sayılı dosya yönünden mahkemece alınan bilirkişi raporları hükme esas alınmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de,hükme esas alınan bilirkişi raporları incelendiğinde kiralananda meydana geldiği iddia edilen hasarların ve eski hale getirilmesi istenen hususların raporda ayrıntılı ve net olarak tespit edilmediği,söz konusu hasarların olağan mı yoksa hor kullanım sonucu mu oluştuğunun tam olarak belirlenmediği,bu ayrım yapılmadığı gibi kullanım süresi ile orantılı yıpranma payının da düşülmediği görülmektedir.
Bu durumda birleşen 2014/193 Esas sayılı dosya yönünden de ;mahkemece öncelikle tahliye tarihinin net olarak tespit edilmesi,bu noktada gerekirse tarafların isticvap edilmesi,tahliye tarihi net olarak tespit edildikten sonra ise gerekirse alanında uzman ayrı bir bilirkişi heyeti ile yeniden keşif yapılarak tahliye tarihi ile davalı kiraya verenin tespit yaptırdığı tarih aralığının makul süre olup olmadığının TBK"nun 331. maddesi gereği belirlenmesi,makul sürede talepte bulunulmamışsa davalı kiraya verenin hor kullanmadan kaynaklı tazminat isteminde bulunamayacağının gözetilmesi,ancak davalı kiraya verenin eski hale getirme talebi yönünden talepte bulunabileceği gözetilerek ise, kiraya veren tarafından benimsenmeyerek keşif tarihi itibariyle eski hale getirilmiş olan imalatların tahliye tarihi itibariyle değerleri tespit edilerek yıpranma payı düşülerek bulunacak bedelin hüküm altına alınması gerekirken,eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yetersiz bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle birleşen

2014/193 Esas sayılı davanın kısmen kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş,bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün asıl dava yönünden ONANMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenlerle Birleşen 2014/77 Esas sayılı dava dosyası ve üçüncü bentte açıklanan nedenlerle Birleşen 2014/193 Esas sayılı dava dosyası yönünden asıl ve birleşen 2014/77 Esas sayılı dosya davacı vekili (birleşen 2014/193 Esas sayılı dosyada davalı) yararına BOZULMASINA, bozulan birleşen dosyalarda peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yolu açık olmak üzere,01.07.2019 gününde oy birliğiyle karar verildi.