Danıştay 6. Daire 2019/15695 Esas 2022/2517 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/15695
Karar No : 2022/2517

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) ...Toptan Satış Mağazaları A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

2- (DAVALI) ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF : 1- ...Belediye Başkanlığı
2- ...Toptan Satış Mağazaları A.Ş.

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yozgat İli, Sorgun İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıda ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının tespitine ilişkin ...tarih ve ...sayılı yapı tatil tutanağının ve bu tutanağa istinaden verilen 386.760,67-TL idari para cezasına ilişkin ...tarih ve ...sayılı Sorgun Belediye Başkanlığı Encümeni Kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; dava konusu işlemle verilen imar para cezasının 257.840,48-TLlik kısmının hukuka uygun olduğu; imar para cezasının hatalı ve fazla hesaplanan 128.920,19-TL'lik kısmında ve yapı tatil tutanağında ise hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu para cezasının 128.920,87-TL'lik kısmının iptaline, para cezasının 257.840,48-TL'lik kısmı ile yapı tatil tutanağı yönünden ise reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1- Davacı tarafından, taşınmazda kiracı sıfatıyla bulunduğu bu nedenle para cezasının malike yöneltilmesi gerektiği, öte yandan para cezasının hesaplanmasında artırımlar yönünden hukuka aykırılım olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davalı tarafından; davanın iptale ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu, dava konusu para cezasının tamamının iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : 1- Davacı tarafından, idarenin temyiz talebinin hukuki dayanağı olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
2- Davalı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının onanması, para cezasına ilişkin kısmının ise bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Yozgat İli, Sorgun İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıda ruhsat ve eklerine aykırı ilave yapı yapıldığının 07/02/2018 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin ...günlü, ...sayılı Sorgun Belediye Encümeni kararı tesis edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT ve HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdare Dava Dairesi kararının, yapının 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca mühürlenmesine ilişkin yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının incelenmesinden;
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın yapı tatil tutanağına ilişkin kısmı, usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdare Dava Dairesi kararının, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacıya 386.760,67-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmına gelince;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 2. fıkrasında; idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, idari mahkemelerin, yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesi ile atıfta bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Bilirkişiye başvurulmasını gerektiren hâller" başlıklı 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. (Değişik cümle: 3/11/2016-6754/49 md.) Ancak genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz..." hükmüne; "Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve rapor" başlıklı 279. maddesinin 4. fıkrasında, "Bilirkişi, raporunda ve sözlü açıklamaları sırasında çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafından yapılması gereken hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde, yapı sınıfı ve grubu dikkate alınmak suretiyle maddede belirtilen miktar ile yapının alanının çarpılması sonucu temel ceza miktarının hesaplanacağı ve bu miktar üzerinden (c) bendinin alt bentlerinde belirtilen artırım sebepleri için gösterilen oranlar uyarınca bulunan miktarların eklenmesi sonrasında toplam ceza miktarının bulunacağı belirtilmiş olup, söz konusu (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış, bu artırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlenmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesi uyarınca, yargı kararı ile idarelerin işlem tesisine zorlanamayacağı gibi idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceğinden; 3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesinin (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ile yapı sınıfı ve grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen arttırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının da tamamının iptal edilmesi gerektiği, temel para cezasının hesaplanmasına ilişkin aykırılıklar tespit edildikten sonra, bilirkişinin aykırılıktan etkilenen alan ve/veya yapı sınıfı grubuna ilişkin yaptığı tespitler uyarınca raporda hesaplanan para cezası miktarı esas alınarak dava konusu işlemin kısmen iptaline, kısmen davanın reddine karar verilmesi suretiyle; işlemin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı idari yargı denetimi yetkisi aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilemeyeceği, idare tarafından tespit edilen aykırılığın fiili duruma uygun olduğu bilirkişi tarafından tespit edilmekle birlikte, bilirkişinin idarece belirlenenden fazla alan ve yapı sınıfı ve grubuna ilişkin yaptığı tespitler ile idarece belirlenmediği halde temel para cezasında artırım sebeplerine ilişkin yaptığı tespitler uyarınca temel ceza hesabında ortaya çıkan farklılığın dava konusu işlemi hukuka aykırı hale getirdiğinden bahisle dava konusu işlemin iptaline karar vermek suretiyle; işlemin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olan idari yargı denetimi yetkisi aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilemeyeceği, bununla beraber, temel para cezasının, 3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesinde öngörülen kriterlere uygun olarak hesaplandığı, hukuka uygun olduğu; ancak, (c) bendinde öngörülen artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verileceği açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; Yozgat İli, Sorgun İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ruhsat ve eklerine aykırı olarak tadilat yapıldığı hususunun 07/02/2018 günlü yapı tatil zaptıyla tespit edilmesi üzerine, para cezası verilmesine ilişkin dava konusu encümen kararının alındığı, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca 1755 metrekare alan üzerinden IV. sınıf, A grubu yapılar için öngörülen birim ceza miktarı esas alınarak hesaplanan para cezasının (c) bendinin 4., 5., 8., 10. ve 11. alt bentleri uyarınca artırılarak toplam ceza miktarının belirlendiği, İdare Mahkemesince, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda; yapının IV. sınıf, A grubuna girdiği, aykırılıktan etkilenen alanın 1755 metrekare olduğunun belirtildiği, bu alan üzerinden IV. sınıf, A grubu yapılar için öngörülen birim ceza miktarı esas alınarak temel para cezasının hesaplandığı, yapının ruhsatlı olması nedeniyle 8. alt bendin uygulanamayacağı, inşaatın devam etmesi nedeniyle 11. alt bendin uygulanamayacağı bunun yerine, yapının inşai faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor olduğundan dolayı 12. alt bendin uygulanması gerektiği, tespitlerine yer verilerek, temel ceza miktarının idarece uygulanmayan 12. alt bendinde öngörülen artırım sebebi de uygulanarak, (c) bendinin 4., 5., 10. ve 12. alt bentleri uyarınca arttırılması suretiyle toplam para cezası miktarının 257.840,48-TL olarak hesaplandığı görülmektedir.
Bu itibarla; İdare Mahkemesince, sadece idarece uygulanan artırım nedenleriyle sınırlı hukuki inceleme yapılarak dava konusu para cezasının hukuka uygunluğunun denetlenmesi gerekirken; idarenin yerine geçilerek, idarece uygulanmayan artırım nedeni dikkate alınarak para cezasının hesaplanması sonucunda, para cezasının kısmen iptali, kısmen davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı davacı ve davalı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında isabet görülmemiştir.
Öte yandan; tespite konu aykırılık nedeniyle, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca belirlenen temel para cezasına, aynı fıkranın (c) bendinin 4., 5. ve 10. alt bentleri uyarınca artırım uygulanmasında hukuka aykırılık; 8. ve 11. alt bentleri uyarınca artırım uygulanmasında ise hukuka uyarlık bulunmadığından bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu hususların dikkate alınacağı tabiidir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptaline, kısmen reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının para cezasına kısmının BOZULMASINA, yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının ise ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 02/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.