Danıştay 6. Daire 2021/9927 Esas 2022/2421 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/9927
Karar No : 2022/2421

DAVACI : … Belediye Başkanlığı …
VEKİLİ : Av. ...

DAVALILAR : 1-… Bakanlığı ANKARA
VEKİLİ : Av. …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16.02.2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına yapılan itirazın kısmen kabulü kısmen reddi yolunda Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisince verilen … tarihli, … sayılı kararın iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 16.02.2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının … ve … sayılı paftalarında Erdek Belediyesi sınırları ile ilgili düzenlemeler yapıldığı, plan hükümlerinin 7.4 maddesine göre planla ilgili bütün işlemlerin yürütülmesi yetkisi Çevre Bakanlığı tarafından Balıkesir Büyükşehir Belediyesine verildiği, yetki devrinden sonra … tarihinde … sayılı yazı ile davalılardan Balıkesir Büyükşehir Belediyesine plana ilişkin itirazların sunulduğu, davalı büyükşehir belediyesinin, … tarihli, … sayılı dava konusu cevabı ile sadece itiraz dilekçesinin ikinci maddesindeki itirazın kabul edildiği, diğer itirazlarının reddedildiği, bahsi geçen planın 1/25.000 ölçekli Marmara Güney Adalar Kültür ve Turizm Koruma–Gelişme Bölgesi Planı ile Kapıdağ Yarımadası Çevre Düzeni Planlarının ilke, hedef ve stratejileri ile uyuşmadığı, bu planın uygulanabilirliğinin planlama sürecinde görüş, öneri ve taleplerinin alınmadığı, bölgenin genel karakteristiğinin tarım ve hayvancılık olduğu halde buna uygun bir planlama yapılmadığı, bölgenin büyük bir kısmının sanayi ve depolama alanı olarak belirlendiği, çevredeki nüfus yoğunluğu, donatı dengesi ve gereksinimler irdelenmeden plan yapıldığı, plan açıklama raporunun teorik görüşlerden oluştuğu ve gerekli analizleri barındırmadığı, yat limanı, tersane, kamping alanı, günübirlik tesis alanı, kentsel ve kırsal yerleşik veya gelişme alanları, doğal ve arkeolojik sit alanları, RES, çöp döküm alanı, taşkın ve sulama alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları, tarımsal alanlar başta olmak üzere toplam 25 madde halinde farklı konumsal nitelik, kapsam ve içerikteki konulara ilişkin arazi kullanım kararlarının 1/25.000 ölçekli plan kararları ile örtüşmediğini, dolayısıyla, Çevre Düzeni Planında revizyon ve güncellemeler yapılması gerektiği ileri sürülerek dava konusu plana yapılan itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.

… BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ :
Dava konusu çevre düzeni planının … ve … paftalarında öngörülen plan kararlarının, 1/25.000 ölçekli Marmara Güney Adalar Kültür ve Turizm Koruma–Gelişme Bölgesi Planı ile Kapıdağ Yarımadası Çevre Düzeni Planlarının ilke, hedef ve stratejileri esas alınarak hazırlandığı, planlama alanı bütününde ilgili kurum–kuruluş görüşlerinin alındığı, yat limanı–tersane, kamping alanı–günübirlik tesis alanı, kentsel ve kırsal yerleşik veya gelişme alanları, doğal ve arkeolojik sit alanları, RES, çöp döküm alanı, taşkın ve sulama alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları, tarımsal alanlar başta olmak üzere toplam 25 madde halinde farklı konumsal nitelik ve kapsam ve içerikteki konulara ilişkin arazi kullanım kararları bağlamında iptali talep edilen hususların bir kısmının önceki plan kararlarına dayandığı, 16.02.2015 onay tarih Çevre Düzeni Plan Değişikliği ile bu konuların giderildiği, bir kısmının ise mesnetsiz ve yersiz olduğu, kamu yararı ve hizmet gereğinin gözetildiği, gerek ilgili mevzuat gerekse şehircilik ilkeleri–planlama esasları bakımından aykırılık olmadığı, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'ne verilen yetkinin mevzuata uygun olduğunu savunularak, davanın reddini talep edilmiştir.

… BAKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ : 16.02.2015 onay tarih Çevre Düzeni Plan Değişikliğinin ilgili mevzuat hükümleri, şehircilik ilkeleri–planlama esasları uygun olarak hazırlandığı, kamu yararı ve hizmet gereklerinin gözetildiği, davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ :
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16.02.2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Yönünden;
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19/04/2021 tarihli, E:2020/161, K:2021/791 sayılı kararında "davacı tarafından sadece … tarih ve … sayılı Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisi kararının dava konusu edildiğinin kabulü gerekmekte olup, Dairece, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16/02/2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının da dava konusu edilmiş gibi değerlendirilerek" bu kısım yönünden dava ret kararının bozulmasına karar verilmiş ise de, dava dilekçesinin sonuç ve istem kısmının 1. maddesinin son kısmında 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının da dava konusu edildiği açıktır. Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalarla ilgili İdari Dava Daireleri Kurulu'nun bozma kararlarına karşı ısrar edebilme yetkisi tanınmadığından bu kısım yönünden bozmaya uyulması gerektiğinden bu kısım yönünden hüküm fıkrasının kaldırılması gerektiği düşünülmektedir.
Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisince verilen … tarihli, … sayılı karar yönünden;
Dava konusu çevre düzeni planının sadece bir il sınırlarını kapsamayıp, birden fazla il sınırlarını kapsayacak şekilde yapılıp kabul edildiği, dava konusu planın bu yönüyle belli bir havzayı düzenleyerek havza planı niteliğinde olduğu, yukarıda hükmüne yer verilen 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili maddesinde de, bölge ve havza planlarını yapmak, yaptırmak, onaylamak ve bu planları uygulanmak ve denetlemek Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görev alanında olduğu, dolayısıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılan dava konusu plana yapılan itirazların da aynı idare tarafından görüşülerek karara bağlanması gerektiği açıktır.
Ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılıp onaylanan ve askıya çıkarılan dava konusu plana yapılan itirazın, itiraza konu alanın büyükşehir belediye sınırları içerisinde kaldığı gerekçesiyle plan notlarının 7.4. sayılı maddesindeki "Planlama bölgesindeki büyükşehir belediye sınırları içerisinde, bu planın onayından sonraki iş ve işlemler, 644 sayılı kanun hükmünde kararname ve büyükşehir belediyesi kanunu uyarınca büyükşehir belediyesince yürütülür." hükmü esas alınarak yapılan itirazın Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisince görüşülerek karar bağlanmış ise de; uyuşmazlığa konu çevre düzeni planı sadece bir il sınırlarını kapsayacak şekilde yapılmadığı gibi, sadece Balıkesir Büyükşehir il sınırlarını kapsayacak şekilde de yapılmadığı, belli bir havza bütününde yapılan planların bu planlara yapılan itirazlar sonucu plan bütünlüğünün bozulmaması için itirazların da planı yapan idare tarafından değerlendirilmesinin en başta yetki ve usulde paralellik, hukuki güvenlik ve istikrar ilkeleri gereği olduğu, mevzuatımızda, birden fazla ili kapsayan belli bir havzada yapılan çevre düzeni planlarına yapılan itirazların, bu illerden büyükşehir belediyesi idaresine sahip ilin belediye meclisince görüşülerek karara bağlanacağına ilişkin herhangi bir düzenleme de bulunmadığı anlaşıldığından, gerek ilgili maddelerine yukarıda yer verilen Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamenin, gerekse Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnameye dayanıldığı söylenerek oluşturulan plan notunun ilgili maddesinin davalı idarelerin dava konusu işlemde uyguladığı manada yorumlanmasında ve bu yoruma dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından işlemin bu kısım yönünden iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16.02.2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına davacı idare tarafından yapılan itirazın kısmen kabulü kısmen reddi yolunda Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisince verilen … tarihli, … sayılı kararın iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarelerin usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir.
644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinin (ç) fıkrasında her tür ve ölçekteki fiziki planlara ve bunların uygulanmasına yönelik temel ilke, strateji ve standartları belirlemek ve bunların uygulanmasını sağlamak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi içindeki kamu yatırımları, mülkiyeti kamuya ait arsa ve araziler üzerinde yapılacak her türlü yapı,milli güvenliğe dair tesisler, askeri yasak bölgeler, genel sığınak alanları, özel güvenlik bölgeleri, enerji ve telekomünikasyon tesislerine ilişkin etütleri, harita, her tür ve ölçekte çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini resen yapmak, yaptırmak, onaylamak Bakanlığın görevleri arasında sayılmış; Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğünün görevlerinin düzenlendiği 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; "Yerleşme, yapılaşma ve arazi kullanımına yön veren, her tür ve ölçekte fiziki planlara ve uygulamalara esas teşkil eden üst ölçekli mekânsal strateji planlarını ve çevre düzeni planlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak hazırlamak, hazırlatmak, onaylamak ve uygulamanın bu stratejilere göre yürütülmesini sağlamak", (c) bendinde; "Havza ve bölge bazındaki çevre düzeni planları da dâhil her tür ve ölçekteki çevre düzeni planlarının ve imar planlarının yapılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek, havza veya bölge bazında çevre düzeni planlarını yapmak, yaptırmak, onaylamak ve bu planların uygulanmasını ve denetlenmesini sağlamak" Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmış; aynı maddenin 3. fıkrasında da, "Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen ulusal ve bölgesel nitelikteki fiziki planları Bakanlık yapar, yaptırır ve onaylar. Büyükşehir belediyeleri sınırları içerisindeki çevre düzeni planlarını büyükşehir belediyeleri, büyükşehir olmayan illerde ise Bakanlık yapar, yaptırır ve onaylar." kuralı getirilmiş, 5393 sayılı Belediye Kanununun, "Meclisin Görev ve Yetkileri" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde ise; "Belediyenin imar plânlarını görüşmek ve onaylamak, büyükşehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni plânını kabul etmek. Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili Büyükşehir Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan Belediye Meclisi tarafından onaylanır." hükmü yer almaktadır.
Anılan Yasa hükümlerinin değerlendirilmesinden, 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca bölge ve havza planlarını yapmak, yaptırmak, onaylamak ve bu planları uygulanmak ve denetlemek Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görev alanında olduğu, dava konusu çevre düzeni planının havza planı niteliğinde olup, birden fazla il sınırlarını kapsayacak şekilde yapılarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylandığı, gerek mevzuat hükümleri uyarınca gerekse itirazların da planı yapan idare tarafından değerlendirilmesinin en başta yetki ve usulde paralellik ilkesi uyarınca anılan plana karşı ılan itirazların incelenerek karara bağlanmasının da, bölge ve havza planlarını yapmak, yaptırmak, onaylamak ve bu planları uygulanmak ve denetlemekle görevli Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait olduğu açıktır.
Bu durumda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16.02.2015 tarihinde onaylanarak 23.02.2015-24.03.2015 tarihleri arasında ilan edilen Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına karşı davacı idare tarafından itiraz süresi içerisinde yaptığı itirazın birden fazla il sınırını kapsayan dava konusu planda değişiklik yapma yetkisi bulunmayan Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla görüşülerek karara bağlanmasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu kararın iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakimi …'ün açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesi uyarınca incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli ve 31643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "Çevre ve Şehircilik" ibaresinin "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının davalı olarak belirlenmesi suretiyle, dosyadaki belgeler incelendikten sonra, Dairemizin 01/07/2019 tarih ve E:2017/778 K:2019/6604 sayılı kararı ile, Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı işlemine ilişkin kısım yönünden işlemin iptaline, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16/02/2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına ilişkin kısmı yönünden davanın reddine dair kararın, işlemin iptaline ilişkin kısmının onanması, davanın reddine ilişkin kısmının ise bozulması yolundaki Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19/04/2021 tarihli, E:2020/161, K:2021/791 sayılı kararına uyularak işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16/02/2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına ilişkin kısım yönünden;
Dairemizce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 16/02/2015 tarihinde onaylanan Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının da dava konusu edildiği değerlendirilerek, bu kısım yönünden davanın reddine karar verilmiş ise de, dava dilekçesinin incelenmesinden, davacı tarafından, dilekçenin konu kısmında açıkça Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptalinin istenildiği, dilekçenin içeriğinde de iddialarının, plana yapılan itirazın reddine ilişkin söz konusu işleme yönelik olduğu, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına karşı da Danıştay Altıncı Dairesinin E:2015/4186 esas kaydıyla başka bir davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19/04/2021 tarihli, E:2020/161, K:2021/791 sayılı kararı uyarınca 1/100.000 ölçekli plan hakkında hüküm kurulmasına gerek görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Dairemizin 01/07/2019 tarih ve E:2017/778 K:2019/6604 sayılı kararında yer alan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 16.02.2015 tarihli Balıkesir–Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı yönünden davanın reddine ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için öngörülen ….-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilmesine ilişkin hüküm fıkrasının KALDIRILMASINA,
2. Dairemizin 01/07/2019 tarih ve E:2017/778 K:2019/6604 sayılı kararının ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin …-TL'sinin davalı Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine, kalan tutarın davacı üzerinde bırakılmasına dair hüküm kısmı Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun kısmen onama kararı ile kesinleştiğinden ve nihai olarak davada tek davalı Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığı davalı olarak kaldığından kalan …TL yargılama giderinin de davalı Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine,
3.Temyiz aşamasında davacı tarafından yapılan …-TL posta giderinin davalı Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine,
4.Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5.Bu kararın tebliğ tarihini izleyen gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 02/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.