MAHKEMESİ :İş Mahkemesi


DAVA : Davacı, teftiş tutanağı ve Bölge Genel Müdürlüğü yazısının iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı, 04.04.2012 tarihinde kendilerine tebliğ edilen İzmir Bölge Çalışma Müdürlüğünün 28.03.2012 tarihli yazılarında; iş müfettişi incelemesi sonucunda işyerinde çalışan işçilere haftanın 6 günü çalışma süresi içerisinde 46,5 saat çalışmalarına karşın fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğinin tespit edildiğini, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde de aynı şekilde çalışmaları devam ettiğinden tatil günleri yapılan fazla çalışma ücretlerinin de ödenmediğini, ödenmesi gerektiği yönünde bildirim yapıldığını, ancak bu tespitlerin kanuna ve fiili gerçeklere uygun olmadığını, zira işyerinde hafta dönüşümlü 2 vardiya halinde 08.15-17.30 ve 12.15-21.30 saatleri arasında çalışıldığını, çalışmanın orta yerinde bir saat ara dinlenmesi verildiğini, ayrıca öncesi ve sonrası 15"er dakika olmak üzere yarım saat de ilave ara dinlenmesi kullandığını, sabah 08.15" te gelen işçinin hazırlama ve tamamlama işleri sonrası ancak 08.30 "da servise girdiğini ve çalışmaya başladığını, dolayısıyla fazla çalışmanın olmadığını, aynı şekilde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmanın da bu şekilde devam ettiğini, bu günlerde de fazla çalışmanın söz konusu olmadığını, belirtilen genel çalışma düzeni dışında ayrıca fazla çalışması var ise bunların bordro ile işçinin imzasına ödendiğini, bordroların ihtirazı kayıtsız imzalı olduğunu, ihtirazı kayıt taşımayan bordrodaki fazla çalışma tahakkukun üstünde işçilerin fazla çalışma ücret talep edemeyeceğini belirterek teftiş tutanağının ve Bölge Çalışma Müdürlüğünün yazısının iptaline karar verilmesini istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı, 4857 sayılı İş Kanunu"nun 92. maddesine göre işçi alacaklarına ilişkin iş müfettişleri tespitleri miktar içermediği ve idari para cezasına konu yapılmadığı durumlarında dava konusunun yapılamayacağını, iş müfettişi incelemesinde haftalık 45 saatin üzerinde 1,5 saat fazla çalışma yapıldığının tespit edildiğini, bu tespitin delillere uygun olduğunu, itirazın yerinde bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, İş Müfettişi Birol Postal tarafından düzenlenen 07/02/2012 tarih 5 sayılı inceleme raporunun; davacı işyerinde çalışan toplam 14 işçiye eksik fazla çalışma ücretinin ödendiği yönündeki tespitleri yerinde olmadığından ve işçilere ödenmeyen fazla çalışma ücreti bulunmadığından, müfettiş raporunun fazla çalışma ücret alacağına ilişkin tespitlerinin iptaline karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davalı temyiz etmiştir.
Gerekçe:
İş müfettişlerinin işçi alacaklarına ilişkin tespitlerine yönelik açılan davaların hukuki niteliği ile buna bağlı olarak somut olayda dava şartlarının bulunup bulunmadığı çözülmesi gerekli hukuki problemi oluşturmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 91. maddesinin 2. fıkrasında, “30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu"nun 10. maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüklerince incelenir” denilmiştir.
Aynı Kanun"un 92. maddesinin 3. fıkrasında ise, “Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İş mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanun"un 8. maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması iş mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.” hükmüne yer verilmiştir.
Diğer taraftan dava çeşitleri 6100 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nu 105 ila 113. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Eda davası, davalının, bir şeyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkûm edilmesinin talep edildiği dava türü olarak tanımlanmışken, tespit davası ise mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin talep edildiği dava çeşidi olarak açıklanmıştır.
4857 sayılı Kanun’un 92. maddesinin 3. fıkrasına göre iş müfettişi raporlarına karşı açılan davalar, işçilerin bireysel başvuruları üzerine iş müfettişi tarafından işçi alacaklarına ilişkin yapılan tespitlere karşıdır. Bu tespite işçi tarafından, yapılan tespitin eksik olduğu ve daha fazla alacağı bulunduğu gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava eda davası karakterindedir. Söz konusu tespite işveren tarafından, yapılan tespitin hatalı olduğu ve tamamen ya da kısmen borçlu olmadığı gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava menfi tespit davası niteliğindedir. Bu son halde kanunda özel olarak düzenlenmiş olması nedeniyle davacı işverenin bu davayı açmakta, kanunun ifadesiyle “hukuken korunmaya değer güncel bir yararı” bulunduğu kabul edilmelidir. Başka bir ifadeyle tespit davaları için ayrıca araştırılan hukuken korunmaya değer güncel bir yarar koşulunun bu dava açısından mevcut olduğu değerlendirilmelidir.
Görüldüğü üzere, iş müfettişi raporlarının işçilerin alacaklarına yönelik kısımlarına karşı işçi ya da işveren tarafından açılacak davalar, yerine göre eda davası yerine göre ise menfi tespit davası özelliği göstermekte olup her halükarda bu davaların tarafları işçi ve işverendir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünün bu davalarda taraf sıfatı bulunmamaktadır.
Somut olayda, davacı işveren tarafından iş müfettişinin işçi alacaklarına dair tespitine karşı borçlu olunmadığı gerekçesiyle itiraz edilerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne karşı dava açılmıştır. Dava Genel Müdürlüğe karşı görülerek sonuçlandırılmıştır. İşçi ise davanın tarafı olarak gösterilmemiştir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında konu değerlendirildiğinde; davanın, taraf sıfatı yokluğundan reddi gerekirken yazılı gerekçeyle kabulüne karar verilmiş olması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, 10.05.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.