MAHKEMESİ : ...... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi


KARAR
A)Davacı İstemi :
Davacı vekili; ......un aksine işleminin iptali, davacıya eşinden dolayı aldığı ...... sebebiyle ......sından bağlanan aylığının kesilmemesi gerektiği ileri sürülerek, bu sebeple ......a borçlu bulunmadığının tespitini, aylığın yeniden bağlanmasını istemiştir.
B)Davalı Cevabı :
Davalı ...... vekili, davacının taleplerinin yasal dayanaktan yoksun olduğunu, ...... işleminin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
C)İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve Kararı :
Mahkeme; "Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar davacı tarafça davalı ......ca davacının ......sından dolayı hak sahibi olarak aldığı yetim aylığının kesilmesine yönelik işlemin iptaline, yetim aylığı almaya hak kazandığının tespitine, ödenmeyen yetim ......larının kesilme tarihinden itibaren ödenmesi talebiyle bu dava açılmış ise de; davacının hak sahibi ...... çocuğu sıfatını eşini kaybettiği tarih olan 13/11/2003 tarihinde kazandığı zamanda yürürlükte olan 1479 SY.nın 45/c maddesi, 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 SY.hükümleri ve 506 SY.hükümleri kapsamında eşi üzerinden ...... aylığı almakta olan davacıya hakkı doğuran olay tarihi itibariyle yürürlükteki yasal mevzuat gereğince ......sı üzerinden ...... aylığı tahsis edilemeyeceği ve süreç içerisindeki yasal değişiklikler karşısında da çift aylığa hak kazanamadığı” gerekçesiyle “Davanın Reddine” karar vermiştir.
...... başvurusu :
Davacı vekili; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu ve kendisini mağdur ettiğini beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
D)Bölge Adliye Mahkemesi Kararı ve Gerekçesi :
Bölge Adliye Mahkemesince ...... başvurusu ; bu tür ...... sigortasından ...... tahsislerinde, ayrık durumlar dışında genel kural olarak hakkı doğuran olay tarihinde yürürlükte olan yasal mevzuatın uygulanması gerekmekte olup, buna göre davacının, 506 sayılı Yasa kapsamında sigortalı olan eşinin yaşamını yitirdiği 13.11.2003 günü itibarıyla evliliğinin sona ermesi nedeniyle ......sından dolayı ...... sigortası kolundan aylığa hak kazanabileceği gözetilerek, bu tarih itibarıyla yürürlükte olan 1479 sayılı Kanunun 46/2.maddesi, kocasından da ...... almaya hak kazanan ...... ......larına bu ......lardan fazla olanının ödeneceğini hükme bağlamış olması karşısında, davacıya çift ...... bağlanmasının mümkün olmadığı, öte yandan davacıya eşi üzerinden bağlanan aylığın daha fazla olduğu ortadadır. 01.10.2008 günü yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun hükümleri kapsamında da aynı değerlendirme geçerli olmakla, davanın reddine dair mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin ...... başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 353/1-b.1. maddesi gereğince esastan REDDİNE karar vermiştir.
E)Temyiz :
Davalı temyiz nedenleri :
-Davacı müvekkilin ...... tarihindeki ...... mevzuatına göre yetim ......ları için kendi çalışmasına bağlı gelir yada ...... almaması gerektiğini
-Davacı eşinin ...... tarihindeki mevzuata göre ...... Kanununa tabi çalışmadığı, bu çalışmalarına bağlı gelir ve ...... almadığı açık iken davanın hemyerel mahkeme hemde ...... mahkemesince reddine karar verilmesinin isabetsiz olduğunu usul ve yasaya aykırı kararın bozulmasını telep etmiştir.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe :
Dosya içindeki kayıt ve belgelerden; davacının eşi ..."den dolayı ....../2003 döneminden başlamak üzere 506 sayılı Kanun kapsamında ...... aylığı aldığı, 28/07/1990 tarihinde vefat eden ve 2926 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan ......sı ..."dan dolayı ise 01/06/2005 tarihinden itibaren ...... aylığı bağlandığı, ...... tarafından ......sından aldığı aylığı kesilerek tarafına borç çıkartıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, davacının eşinin ......ü nedeniyle 506 sayılı Sosyal Sigortalar kanunu uyarınca aldığı ...... aylığı yanında, 1479 sayılı Yasaya tabi olan anne veya ......sının ......ü nedeniyle ayrıca ...... aylığı alıp alamayacağı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan yasal mevzuat aşağıda özetlendiği şekildedir;
1- 01.10.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1479 sayılı Yasanın 45/c maddesinde " geçimini sağlayacak başka bir gelirleri olmamak kaydı ile yaşları ne olursa olsun evlenmemiş ...... ......larının her birine %25"i," oranında ...... bağlanacağı hükmü yer almaktadır.
2-04.10.2000 tarihinde yürürlüğe giren 619 sayılı ...... ile 1479 sayılı Yasanın 45/c maddesinde değişiklik yapılarak " yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan ......an veya dul kalan ve bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ...... ......larının her birine %25"i," oranında ...... bağlanacağı hükmüne yer verilmiştir. Aynı ...... ile 46/2 maddesi değiştirilerek, " Ancak, evliliğin son bulması ile kocasından da ...... almaya hak kazanan ...... ......larına bu ......lardan fazla olan ödenir. hükmü getirilmiştir.
3-04.10.2000 tarihli ...... Anayasa mahkemesinin 26.10.2000 gün ve 61/34 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.
4-4956 sayılı Yasa, 08.08.2001 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş ve bu kez 1479 sayılı Yasanın 45/c maddesi "yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan ......an veya dul kalan ve bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ...... ......larının her birine %25"i," oranında ...... bağlanır şeklinde değiştirilmiştir.
Aynı Yasa ile 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesine, "Ancak, evliliğin son bulması ile kocasından da ...... almaya hak kazanan ...... ......larına bu ......lardan fazla olan ödenir." hükmü getirilmiştir.
......un bu yasal değişiklikler sırasında ...... ......ları bakımından uygulamasına gelince; davalı ......, 4956 sayılı Yasa ile 08.08.2003 tarihinde yapılan değişiklikten sonra, 45/2. madde hükmünde yer alan " bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ...... ......larının her birine " ...... bağlanır" hükmünü dikkate alarak, 08.08.2003 tarihinden sonra hak sahipleri yararına getirilen yasal düzenleme uyarınca bu tarihten önce ölen ...... sigortalılarının ...... ......larına da ...... aylığı bağlamıştır. ......, farklı sigortalılık kanunlarına göre bağlanan ......lar söz konusu olduğundan 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesini hiçbir zaman uygulamamıştır. Zira, 1479 Yasanın 46/2. maddesi aynı yasa kapsamında hem ana veya ...... ile kocadan hak edilen ......lardan fazla olanın bağlanacağını ifade etmektedir.
...... ......u 2011/58 sayılı genelgesinin 90. sayfasında yer alan örnek:3 te, "5434 sayılı Yasaya göre eşten ve 1479 sayılı Yasaya göre ......dan 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesinden aynı anda ...... aylığı alınabileceğini, Aynı genelgenin 99. sayfasında, "eşten 506, anneden 5434, ve ......dan 1479 sayılı yasalar kapsamında her üç aylığın tam olarak bağlanabileceğini örnek göstermiştir.
Davalı ......, yeni bir yasal düzenleme olmadığı halde 2013/ 26 sayılı Genelgesiyle farklı uygulamaya başlamış, 1479 sayılı Yasa ile ilgili olarak, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 dönemleri içerisinde ölen sigortalılar yönünden, sigortalının geçimini sağlayacak bir geliri bulunmama koşulu varsa ...... bağlanacağını kabul etmiştir. Genelge, 04.10.2000-07.08.2001 ve 08.08.2003-01.10.2008 döneminde ölen sigortalılar bakımından da, "1479 sayılı Kanun ve diğer ...... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında kendi çalışmalarından dolayı gelir ve ...... almayan" ...... ......larına ...... bağlanacağını düzenlemiştir.
Davalı ......, 04.10.2000-01.08.2001 ve 07.08.2003-01.10.2008 döneminde ölen ...... sigortalılarının ...... ......larına ...... bağlamış ve daha önce bağlanan ......lara, ölen eşlerinden dolayı 5434 veya 506 sayılı Yasalardan bağlanan ...... aylığının engel olmadığını kabul etmiştir. ...... ......larına dönemlerde ölen ana veya ......larından dolayı 1479 sayılı Yasa kapsımında bağlanan ......lar için iptal işlemi yapılmamıştır.
Davalı ......, diğer ......lara dokunmazken, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 döneminde ölen sigortalıların hak sahibi ...... ......larına sonraki lehe olan yasal düzenlemeler gereğince bağladığı ...... ......larını, diğer ...... kanunlarına göre eşlerinden bağlanan ...... ......larını gelir testine tabi tutmuştur. ......, geçimini sağlayacak gelirleri bulunduğu gerekçesiyle bağlanan ......ları iptal etmiş ve ödenen ......lar nedeniyle borç tahakkuk ettirmiştir.
Son olarak, .........Genel Müdürlüğü 02.09.2017 gün ve ......-E-5040387 tarihle "......" ile, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 dönemlerinde ölenlerin ...... ......larına gelir testi yapılmadan, kendi sigortalılıkları veya kendi sigortalılıkları nedeniyle bağlanan gelir ve ...... almamaları halinde ...... ......larının bağlanmasına Yönetim Kurulunca karar verildiğini bildirmiştir.
Gerçekten, davalı ...... bu son işlemi ile ...... ......larına bağladığı ......ları, 1479 sayılı Yasaya aykırı olarak kestiğini veya bağlamadığını kabul etmiştir. Ancak SGK kestiği ......ları yönetim Kurulu Kararı uyarınca 2016 ...... ayından itibaren yeniden bağlamasına karşın, daha önce ödediği ......ları borç kaydetmiş ve tahsil ettiği ......ları da iade etmemiştir.
Davanın reddine karar veren mahkemeler, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi Kararlarına dayalı olarak 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 46/2 maddesine göre hem kocadan hem ana veya ......dan aylığı hak kazanılması durumunda fazla ödeneceği gerekçesine dayanmaktadır. Bu değerlendirme, ...... hukukunun genel yapısının gözden kaçırmaktadır. 5510 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden önce, ............ Sandığı ayrı ayrı tüzel kişiliğe sahip ayrı ayrı yasalara göre sosyal güvence sağlayan ......lardır. Her bir Yasa kendi sigortalıları açısından hüküm ifade eder. Açıkça atıf yapılmadıkça diğer yasa hükümleri dikkate alınamaz. Zira 45/3. maddedeki "1479 sayılı Kanun ve diğer ...... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında çalışmalarından dolayı gelir ve ...... almayan" ...... ......larına ...... bağlanacağı ifadesi bu niteliktedir. Bu ifade dahi ...... ......larının, diğer ...... ......larından kendi çalışmaları dışında (kocalarından- ......larından) ...... almalarını 1479 sayılı Yasaya tabi ana veya ......dan ...... aylığı bağlanmasına engel olarak kabul etmemektir. Özetle, 1479 sayılı Yasanın 46/2. maddesi hükmü sadece 1479 sayılı Yasaya göre hem kocadan hem ana veya ......dan ...... aylığına hak kazanılması halinde uygulanabilir. Öteyandan, 5510 sayılı Yasanın geçici 1. maddesine göre, ...... ......larının bağlanmasında vs..yürürlükten kalkan 1479, 506, 2926, 2925 sayılı Yasa hükümleri uygulanacağından, 5510 sayılı Yasanın 54. maddesinin de somut uyuşmazlıkta uygulama yeri yoktur.
Sigortalılık hakkı veya sigortalılıktan kaynaklanan yaşlılık aylığı hakkı veya ...... aylığı hakkı, asla tamamen hakdüşürücü süreye tabi olmadığı gibi zamanaşımına da uğramaz. 1479 sayılı Yasanın 43. maddesine göre ...... ......larının beş yıl geçtikten sonra talep edilmesi halinde talep tarihinden itibaren ...... aylığının bağlanması gerekmektedir. T.C. Anayasasının 10. maddesine göre "Herkes ...kanun önünde eşittir. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket etmek zorundadırlar" 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 45/c maddesinde yer alan, " yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan ......an veya dul kalan ve bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ...... ......larının her birine %25"i," oranında ...... bağlanır" hükmü yasanın yürürlük tarihinden ölen sigortalıların ...... ......ları için de uygulanmalıdır. Çeşitli yasal değişiklikler nedeniyle hak sahipleri açısından ...... tarihlerine göre dört ayrı dönemin ikisi yönünden ...... bağlanması diğer iki dönem yönünden ...... bağlanmaması gerektiği yönündeki yorum açıkça T.C. Anayasasında yer alan eşitlik kuralına aykırı olduğu gibi genel hukuk ilkelerine de aykırıdır.
......un, yukarıda sözü edilen ...... ile hak sahiplerine sonraki bir tarihte ...... bağlaması uyuşmazlığı sona erdirmemektedir.
O halde davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
Davacının ...... başvurusunun esastan reddine karar verilmiş olması yukarıda açıklanan hususlarda dikkate alındığında usul ve yasaya aykırı olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı ORTADAN KALDIRILMASI yerel mahkeme kararının BOZULMASI gerekmiştir.
G)Sonuç :
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK"nun 373/1. maddeleri uyarınca (KALDIRILMASINA), ilk derece mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenle (BOZULMASINA), dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, 03/12/2018 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.