Danıştay 8. Daire 2018/6617 Esas 2022/1168 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6617
Karar No : 2022/1168

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Denizli ili, Çal ilçesinde bulunan alanda davacıya verilen …. sayı ve AR:…ruhsat numaralı II. Grup mermer arama ruhsatının 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 13. maddesi uyarınca Genel Müdürlük Makamının … tarih ve … sayılı oluru ile iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacıya ait ruhsatın yürürlük tarihinin 17/02/2004 olduğu, bu tarihten itibaren 2. yılın sonuna kadar davacı tarafından söz konusu maden sahası ile ilgili faaliyet raporunun hazırlanıp idareye sunulması gerektiği, ancak davacının bu süre içerisinde arama faaliyet raporunu hazırlamadığı, bu nedenle Maden Kanunu'nun 17. maddesi gereğince davacı tarafından yatırılmış olan ruhsat teminatının irad kaydedildiği, bu nedenle irat kaydedilen ruhsat teminatının 3 ay içerisinde tamamlanmaması halinde teminatın 2 katına çıkarılacağı, ikinci 3 aylık sürede teminatın 2 katı yatırılmadığı takdirde faaliyetlerin durdurulacağı ve takip eden 6 aylık süre içerisinde de teminatın 4 katı yatırılması aksi halde anılan Kanun'un 13. maddesi gereğince ruhsatın iptal edileceğine dair … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği, bu işlemin davacının adresine usulüne uygun olarak tebliğ edildiği, bu işlemin tebliğinden itibaren 6 aylık süre geçmiş olmasına rağmen irad olarak kaydedilen ruhsat teminatının yatırılmadığı anlaşıldığından Maden Kanunu'nun 13. maddesi gereğince davacıya ait S…. sayı ve AR:… ruhsat nolu II. … mermer arama ruhsatının iptali edilmesine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davnın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, tebligatların yanlış adrese yapıldığı, usulüne uygun olmayan tebligat uyarınca tesis edilen işlem hukuka aykırı olduğundan iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 703 sayılı K.H.K. ile 3213 sayılı Maden Kanunu'na eklenen Geçici 33. madde ve 15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 766. maddesi uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı hasım mevkiiden çıkarılıp Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü hasım mevkiine alınarak, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Denizli ili, Çal ilçesinde bulunan alanda davacı adına … yürürlük tarihli ve AR:… sayılı mermer arama ruhsatı verildiği, ruhsatın yürürlük tarihinden itibaren ikinci yılın sonuna kadar arama faaliyet raporu verilmediğinden Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün 10/03/2006 tarih ve 55512 sayılı işlemi ile "3213 sayılı Maden Kanunu'nun 17. maddesi gereğince ruhsat bedelinin irad olarak kaydedildiği, işlemin tebliğ tarihinden itibaren teminatın 3 ay içerisinde tamamlanmaması halinde teminatın 2 katına çıkarılacağı, ikinci 3 aylık sürede teminatın 2 katı yatırılmadığı takdirde faaliyetlerin durdurulacağı ve takip eden 6 aylık süre içerisinde de teminatın 4 katı yatırılması aksi halde anılan Kanun'un 13. maddesi gereğince ruhsatın iptal edileceğinin" belirtildiği, davacının imzasının olduğu 23/01/2004 tarihli dilekçe ile yazışma adresini "… Cad. … Köm. Deposu bitişiği …/Ankara" olarak belirttiği ve yapılacak adres değişikliğini idareye bildireceğini aksi halde bu adrese yapılan tebligatların usulüne uygun olacağını kabul ettiği, anılan eksikliklerin giderilmesine dair işlemin de bu adrese 21/03/2006 tarihinde tebliğ edildiği, bu işlemin tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde teminat tamamlanmadığından anılan dava konusu işlemle ruhsatın iptal edilmesi üzerine işbu davanın açıldığı görülmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
Maden Kanunu'nun 13. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "Ruhsatların verilmesi için harç ve teminatın yatırılması zorunludur. (...) İrad kaydedilerek tamamlanması istenilen teminatların ruhsat sahibi tarafından üç ay içinde yatırılması gerekir. Bu süre içinde yatırılmamış ise ikinci bir üç aylık süre verilir. Verilen bu sürede de teminatı yatırılmaz ise faaliyetler durdurulur. Teminat, takip eden altı ay içinde de tamamlanmaz ise ruhsat iptal edilir. Bu Kanuna göre irad kaydedilen ve tamamlanması gereken teminatlar güncel teminat üzerinden alınır. Süresi içerisinde yatırılmayan teminatlar her defasında ikiye katlanır.(...)" düzenlemesi bulunmaktadır.
Aynı Kanun'un 17. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde,"Arama ruhsatı ve sertifika süresi üç yıldır. Bu süre, IV. Grup madenler için arama faaliyet raporları ile müracaat edilmesi halinde iki yıl uzatılabilir. Ruhsat sahibi ikinci yılın sonuna kadar arama faaliyet raporu vermek zorundadır. Uzatma talebinde bulunulan IV. Grup ruhsatlar için taleple birlikte üçüncü yılın sonunda ikinci arama faaliyet raporu verilmesi gereklidir. Arama faaliyet raporlarının süresinde verilmemesi halinde teminat irad kaydedilir. (...) Arama ruhsat süresi sonunda işletme ruhsatı talebinde bulunulmayan arama ruhsatları iptal edilerek teminatı ruhsat sahibine iade edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un 24. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "Arama ruhsat süresi sonuna kadar, tespit edilen madenin rezerv bilgilerini de içeren arama faaliyet raporu, en az bir maden mühendisi tarafından hazırlanan faaliyet sonrası işletme alanının çevre ile uyumlu hale getirilmesini de içeren, işletme projesi ve talep harcının ödendiğine dair belge ile müracaatta bulunulması halinde işletme ruhsatı hakkı doğar. Projelerdeki eksiklikler, yapılan bildirimden itibaren üç ay içinde tamamlanır. Eksikliklerini verilen sürede tamamlamayanların teminatları iki katına çıkarılır ve süre üç ay daha uzatılır. Bu süre sonunda eksikliklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmez ve teminatları irad kaydedilir." kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İptal davalarında, idari işlemler hakkında hukuka uygunluk denetimi yapılmaktadır. Özellikle vurgulanması gereken husus, yetki ve şekil unsurları yönünden hukuka uygun olduğu anlaşılan bir işlemin, idarece gösterilen sebeple sınırlı olarak yargısal denetiminin yapılamayacağı, işlemin mevcut yasal düzenlemeler bütünlüğü içinde hukuka uygun bir sebebinin bulunup bulunmadığının, idare hukukunun en belirgin ilkesi olan re'sen araştırma ilkesi çerçevesinde incelenmesi gereğidir.
Görülmekte olan bir davada idarece dava konusu işlemin tesisinde esas alınmamış, ancak yargı yerince dosyanın incelenmesi sonucu başka bir neden saptanmış ve idarece ileri sürülen nedenin hukuken geçerli olmadığı belirlenmiş ise, idarenin ileri sürdüğü sebep dışında dosyada saptanan nedene göre uyuşmazlığın çözümlenmesi idare hukukunda "sebep ikamesi" ilkesi olarak nitelendirilmekte olup, re'sen araştırma ilkesi bu duruma cevaz vermektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuatın değerlendirilmesinden, maden arama ruhsat süresinin sonunda, Kanunda aranılan diğer şartlarla birlikte ruhsat sahibinin işletme ruhsatı almak için idareye başvuruda bulunması gerekmektedir. İşletme ruhsatı almak için başvuruda bulunulmaması veya başvuruda bulunulmakla birlikte işletme ruhsatının düzenlenmemesi halinde, arama ruhsat süresinin sonunda mevcut ruhsatın sona erdiğinin kabulü gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, davacı adına 17/02/2004 tarihinden itibaren 30 ay süreli arama ruhsatı düzenlendiği, ruhsatın süresinin 5177 sayılı Kanun'un Geçici 1. maddesinin (a) bendi uyarınca 1 yıl süreyle uzatıldığı, arama ruhsat süresi sona ermeden önce davacı tarafından 03/07/2007 tarihinde işletme ruhsatı almak için başvuruda bulunulduğu, ancak söz konusu başvuruya karşı davalı idarece herhangi bir cevap verilmediği gibi işletme ruhsatının da düzenlenmediği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, davacının arama ruhsatının, daha önce kendisine bildirilen ruhsat teminatının tamamlanmaması nedeniyle dava konusu edilen işlemle iptal edildiği, davacının söz konusu işlemden, işletme ruhsatıyla ilgili bilgi almak amacıyla yaptığı 01/08/2017 tarihli başvuru üzerine tesis edilen işlemle haberdar olduğu görülmektedir.
Bu durumda, davacı tarafından her ne kadar işletme ruhsatı almak için başvuruda bulunulmuşsa da, anılan başvuruya cevap verilmemesi üzerine zımnen ret işlemine karşı dava açılmadığı, işletme ruhsatı başvurusunda bulunulduktan yaklaşık 10 yıl sonra bilgi verilmesinin talep edildiği görülmektedir. Bu nedenle davacı adına işletme ruhsatı düzenlenmediğinden arama ruhsat süresinin sona erdiği tarihten itibaren ruhsatın iptal edildiğinin kabulü gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda yer alan gerekçe ile ONANMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalıya iadesine,
4. Kesin olarak, 24/02/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.