Mahkemesi : Iğdır 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Tarihi : 09.07.2013
No : 2013/8-2013/442

Davacı, genel sağlık sigortasına ilişkin prim borcu olmadığının tespitini istemiştir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın; davalı Kurum bakımından kabulüne, diğer davalı Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü bakımından reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan, ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacının 18.01.2012 Karakoyunlu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına başvurarak genel sağlık sigortasından faydalanmak için gelir testi yaptırmak istediğini beyan etmesi üzerine Vakıf tarafından, Karakoyunlu İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün 18.01.2012 tarihli yazısı ile arazi ve hayvanları olduğu tespit edildiğinden, arazi ve tarladan dolayı 700 TL, hayvanlardan dolayı ise 3.167 TL olmak üzere toplam 3.867 TL geliri olduğu tespit edilmiştir. Davalı Kurum tarafından anılan tespit esas alınmak suretiyle davacıya 28.03.2012 tarihli yazılan yazı ile genel sağlık sigortalısı olarak tescil edildiği ve 212,76 TL prim ödemesi gerektiği hususlarını içeren yazı 06.04.2012 tarihinde Tebligat Kanununun hükümlerine aykırı olarak dayanağı ve gerekçesi belirtilmeksizin köy muhtarına tebliğ edilmiştir. Davacı 19.11.2012 tarihinde Karakoyunlu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yeniden başvurarak ve daha önceki gelir testinde gelirinin yüksek çıkması nedeni ile yeniden gelir testi yaptırmak istediğini bildirmiş, Vakıf tarafından 19.11.2012 tarihinde yapılan yeni gelir testinde ise; öncesinde tespit edilen hayvanlarla ilgili bir açıklama yapılmaksızın Karakoyunlu İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün 19.11.2012 tarihli yazısında sadece arazisi olduğu tespit edildiğinden arazi ve tarladan dolayı 700 TL geliri olduğu tespit edilmiş, bu durum davacıya bildirilmiştir. Kurum tarafından bu defa, yeni gelir testine göre 22.11.2012 tarihten sonra geçerli olmak üzere, davacıdan aylık 39,14 TL genel sağlık sigortası primi alınması gerektiği şeklinde davacının tescilini güncellenmiştir.
Davacı; iş bu dava ile davalı Karakoyunlu İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün hatalı işlemi dolayısı ile davalı Kurum tarafından çıkarılan prim borçlarının hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile davalı Kuruma borçlu olmadığının tespitini istemiş, Mahkemece; davalı Kurum bakımından, 01.01.2012-22.11.2012 tarihleri arasında
ilk gelir testi neticesinde tahakkuk ettirilen prim miktarından, ikinci gelir testi neticesinde bu tarihler arası tahakkuk ettirilmesi gereken prim miktarı çıkarılarak davacının aradaki fark dolayısıyla borçlu olmadığının tespitine, davalı Karakoyunlu İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü bakımından ise husumet olmadığından davanın reddine karar verilmiştir.
5510 sayılı yasanın 60. Maddesinin g bendinde “Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, genel sağlık sigortalısı sayılır.” hükmü yer almaktadır.
5510 sayılı yasanın 61. Maddesinin f bendinde “ (g) bendinde sayılanlar; diğer bentlere göre genel sağlık sigortalısı olmadıkları veya diğer bentlere göre genel sağlık sigortasından yararlanma haklarının sona erdiği tarihten itibaren bu bent kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve Kurumca resen tescil edilirler.” hükmü yer almaktadır.
5510 sayılı yasanın 80. Maddesinde“60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılanlar için Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilen aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı; asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri, asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutar, asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı prime esas asgari kazanç tutarı olarak esas alınır.” hükmü yer almaktadır.
633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 11. Maddesininin h bendinde” Sosyal yardıma hak kazanılmasında ve genel sağlık sigortalılığının tespitinde esas alınacak gelir tespit testlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek, bu testleri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarıyla işbirliği yaparak uygulamak.” görevi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Sosyal İşler Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2012/7 sayılı genelgesi ile yasanın verdiği bu görev nedeni ile gelir testi nasıl yapılacağını belirtmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 1"inci maddesine göre mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir. Anılan Kanunun 114/1-b maddesi gereğince yargı yolunun caiz olması dava şartı olup, 115"inci maddesine göre Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
5510 sayılı Kanunun 101"inci maddesine göre, “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür.”
Dava konusu somut olayda; Karakoyunlu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından yapılmış 18.01.2012 tarihli gelir testine göre Kurum tarafından 01.01.2012- 22.11.2012 tarihleri arasında genel sağlık sigortası primi tahakkuk ettirildiği, yine vakfın 19.11.2012 tarihli gelir testine göre Kurum tarafından 22.11.2012 tarihinden sonra gelir seviyesi değiştiğinden dolayı daha az prim tahakkuk ettirildiği görülmektedir. Sigortalıların
genel sağlık sigortası primlerinin tahakkuk ve tahsil edilmesi görevi davalı Kuruma aittir. Ne var ki primlerin tahakkuk ve tahsil edilebilmesi için prime esas gelir testinin usulünce yapılıp kesinleşmiş olması gerekecektir. Davalı Kuruma genel sağlık sigortası prim miktarının belirlenmesinde esas alınacak gelir testi yapma hususunda görev verilmemiş, aksine 633 sayılı KHK ile genel sağlık sigortalılığının tespitinde esas alınacak gelir testlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek ve bu testleri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarıyla işbirliği yaparak uygulamak görevi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bırakılmıştır. Dolayısıyla gelir testi uygulamasından kaynaklanan davada, 5510 sayılı Yasanın uygulanmasını gerektirir herhangi bir yasal düzenleme olmadığından gelir testinin iptali için açılan davaların çözüm yerinin İdari yargı olduğu açıktır. Ancak uyuşmazlığın gelir testinin kesinleşmesinin ardından tahakkuk edecek prim tutarı ve tahsile ilişkin olması durumunda 5510 sayılı Yasa kapsamında yargılama ve değerlendirme yapılacağından iş mahkemesi görevli olacaktır. Bu nedenle, gelir testine ilişkin idari prosedürün kesinleşip kesinleşmediği belirlenmeli, kesinleşmemiş ise bekletici mesele yapılmalı, kesinleşmenin ardından davaya konu prim tahakkuk işlemi hakkında inceleme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı biçimde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 28.11.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.