Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/10119 Esas 2022/10021 Karar Sayılı İlamı

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen itirazın iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... işyerlerinde toplu sözleşmelere taraf olduğunu, müvekkili Sendika hesabına yatırılması gereken Mart 1999- Mayıs 2012 dönemlerine ait aidat alacaklarının davalı ... tarafından yatırılmadığını, bunun üzerine müvekkili Sendika tarafından icra takibi başlatıldığını iddia ederek davalı tarafından ... 2. İcra Müdürlüğünün 2012/2240 Esas sayılı takip dosyasında toplam 403.264,66 TL alacağına ilişkin yapılan itirazın iptaline ve yapılan haksız itiraz nedeni ile %20 icra inkâr tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Belediyenin davada taraf olmadığını, alacaklı olarak görünen Sendikaya dair bir yetkilendirme bulunmadığını ve söz konusu borcun zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 09.03.2017 tarihli ve 2013/19 Esas, 2017/42 Karar sayılı kararıyla; "Davacının davasının KISMEN KABULÜ ile,
1-Davacı tarafından davalı hakkında yapılan icra takibine davalının yapmış olduğu itirazın kısmen iptali ile takibin 116.849,12 TL asıl alacak, 55.584,99 TL işlemiş faiz üzerinden, asıl alacağa takipteki taleple bağlı kalınarak en çok %18 işletme kredisi faizi uygulanmak kaydıyla takibin kaldığı yerden aynen devamına,
2-Davacının fazlaya ilişkin isteğinin reddine,
3-Davacının inkar tazminatı isteğinin reddine, " karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 23.11.2017 tarihli ve 2017/2384 Esas, 2017/24141 Karar sayılı kararıyla başlangıçta davalı olan Yenice Belediyesinin davalı ... Belediyesine devredildiği ve davaya konu alacağın doğrudan personele ilişkin olmadığı anlaşılmakla husumet itirazının yerinde olmadığı, dosyaya sunulan aidat listelerinin Yenice Belediyesi yetkililerince imzalandıktan sonra davacıya verildiği anlaşılmakla 01.01.2009 ile 31.12.2011 tarih aralığına ilişkin, davacı Sendika üyesi işçilerin ücretlerinden kesilen aidatların davacıya ödendiğinin davalı tarafından kanıtlanmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 38.01.2021 tarihli ve 2018/1376 Esas, 2021/2655 Karar sayılı ilâmı ile taraf teşkili yönünden eksik incelemeyle sonuca gidilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"Mahkememizin 09/03/2017 tarih 2013/19 esas 2017/42 karar sayılı ilamının Yargıtay 9.H.D.'nin 28/01/2021 tarih 2018/1376 esas 2021/2655 sayılı ilamı ile bozulması üzerine , usulü eksikler tamamlanmış, Yargıtay Bozma İlamına uyulmasına karar verilmiştir. Bozma ilamı doğrultusunda ... valiliğine müzekkere yazılmış ,müzekkere cevabında; Yenice Belediyesinin doğması muhtemel sendika üyelik ve dayanışma aidatı borçları ile ilgili devir tasfiye ve paylaştırma komisyonunun 07.03.2014 tarih 87 nolu karar aldığı ve borçların ... İlçe Belediyesine devredilmiş olduğunun bildirildiği komisyon kararı gönderilmiştir. Bozma ilamında belirtilen eksiklikler tamamlanarak, taraf teşkili sağlanmış ..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Gerekçe
1. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın (Anayasa) 141 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, "Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli yazılır." hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm ile gerekçenin önemi Anayasa düzeyinde vurgulanmış olup gerekçe ve hüküm birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.

2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 297 nci maddesinde bir mahkeme hükmünün neleri kapsaması gerektiği açıklanmıştır.

3. 07.....1976 tarihli ve 1976/3-4 Esas, 1976/3 Karar sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı’nın gerekçesinde de; “Gerekçenin ilgili bilgi ve belgelerin isabetle takdir edildiğini gösterir biçimde geçerli ve yasal olması aranmalıdır. Gerekçenin bu niteliği yasa koyucunun amacına uygun olduğu gibi, kararı aydınlatmak, keyfiliği önlemek ve tarafları tatmin etmek niteliği de tartışma götürmez bir gerçektir.” şeklindeki açıklamaya yer verilmiştir.

4.Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.02.2012 tarihli ve 2012/13-747 Esas, 2012/84 Karar sayılı ilâmında ve Dairemizin emsal kararlarında belirtildiği gibi, Yargıtay tarafından bozulan karar, sonraki kararın eki niteliğinde değildir. Bozma ile birlikte önceki hüküm ortadan kalkarak hukukî geçerliliğini yitirir. Mahkemece bozulan karara atıf yapılarak yeni hüküm oluşturulamaz.

2. Değerlendirme
1. Yukarıda belirtilen ilgili hukuk uyarınca bir mahkeme kararında; tarafların iddia ve savunmalarının özetlerinin, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususların, çekişmeli vâkıalar hakkında toplanan delillerin, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesinin, sabit görülen vakıalarla, bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebeplerin şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir. Bu kısım, hükmün gerekçe bölümüdür.

2.“Gerekçe, hâkimin tespit etmiş olduğu (sabit gördüğü) maddî vakıalar ile hüküm fıkrası (sonucu) arasında bir köprü görevi yapar. Gerekçe bölümünde, sabit görülen vakıalardan çıkarılan sonuç ve hukukî sebep (veya sebepler), başka bir deyimle, hükmün dayandığı hukukî esaslar açıklanır. ... Hâkim, tarafların kendisine sundukları ve (tahkikat sonucunda) sabit gördüğü maddî vakıaların hukukî niteliğini (hukukî sebepleri) kendiliğinden (resen) araştırıp (m.33) bularak, hükmünü dayandırdığı hukuk kurallarını ve bunun nedenlerini gerekçede açıklar. Hâkim, gerekçe sayesinde verdiği hükmün doğru olup olmadığını, yani kendi kendini denetler. İstinaf mahkemesi ve Yargıtay da, bir hükmün hukuka uygun olup olmadığını ancak gerekçe sayesinde denetleyebilir. ...Bir hüküm, ne kadar haklı olursa olsun, gerekçesiz ise tarafları doyurmaz. ... Hukukî dinlenilme hakkı, mahkemenin, tarafların açıklamalarını dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini de içerir.” (Baki Kuru, Medeni Usul Hukuku El Kitabı, C.I, ..., İkinci Baskı, 2021, s.890-892)

3. Kanunun aradığı anlamda oluşturulacak kararların hüküm fıkralarının açık, anlaşılır, çelişkisiz, uygulanabilir olmasının gerekliliği kadar; kararın gerekçesinin de sonucu ile tam bir uyum içinde o davaya konu maddi olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini, kurulan hükmün hangi nedenlere ve hukuksal düzenlemelere dayandırıldığını ortaya koyacak; kısaca maddi olgular ile hüküm arasındaki mantıksal bağlantıyı gösterecek nitelikte olması gerekir.

4. Zira tarafların o dava yönünden, hukuk düzenince hangi nedenle haklı veya haksız görüldüklerini anlayıp değerlendirebilmeleri ve Yargıtayın hukuka uygunluk denetimini yapabilmesi için ortada usulüne uygun şekilde oluşturulmuş, hükmün hangi nedenle o içerik ve kapsamda verildiğini ayrıntılarıyla gösteren, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıkta bir gerekçe bölümünün ve buna uyumlu hüküm fıkralarının bulunması zorunludur.

5. Mahkeme kararlarının taraflar, bazen de ilgili olabilecekleri başka hukuki ihtilaflar yönünden etkili ve bağlayıcı kabul edilebilmeleri, başka bir dava yönünden kesin hüküm, kesin veya güçlü delil oluşturup oluşturamayacağı gibi hukuksal değerlendirmeler de bu kararların yukarıda açıklanan nitelikte bir gerekçeyi içermesiyle mümkündür.

6. Gerekçeye ilişkin hükümler, kamu düzeni ile ilgili olup gözetilmesi kanun ile hâkime yükletilmiş bir ödevdir. Aksine düşünce ve uygulama, gerek yargı erki ile hâkimin, gerek mahkeme kararlarının her türlü kuşkudan uzak, saygın ve güvenilir olması ilkesi ile de bağdaşmaz.

7.Somut olayda; İlk Derece Mahkemesince, Anayasa'nın ve 6100 sayılı Kanun’un aradığı anlamda herhangi bir gerekçe oluşturulmadan karar verildiği, kararın hangi sebep ya da sebeplerle verildiğine ilişkin açıklama ve gerekçe içermediği görülmüştür. Her ne kadar İlk Derece Mahkemesince bozma ilâmına değinilmiş ve gereklerinin yerine getirildiğinden bahsedilmiş ise de yukarıda yer alan ilgili hukuk kısmında açıklandığı üzere Yargıtay tarafından bozulan karar, sonraki kararın eki niteliğini haiz olmadığından bu kabulün sonucu olarak bozma ile birlikte önceki hüküm de ortadan kalkarak hukuki geçerliliğini yitireceğinden, Mahkemece bozulan karara atıf yapılarak yeni hüküm oluşturulması da kabul edilemeyecektir. Yapılan bu tespit ve açıklama bağlamında İlk Derece Mahkemesince izlenen bu usulün hatalı olduğu açık olup bu yönüyle tarafların gerekçeli karar elde etme hakkını ve usul hukukunu bariz bir şekilde bertaraf eden kararın salt bu nedenle tekrar bozulması gerekmiştir.

8. Bu durumda Mahkemece yapılacak ..., yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler ve ilkeler gözetilerek anlaşılabilir ve denetlenebilir nitelikte gerekçe içeren, önceki hüküm sonucuna uygun bir karar vermek olmalıdır.

VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının usulden BOZULMASINA,

Bozma sebebine göre davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,

21.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.