Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4222 Esas 2022/8597 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 15. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında hüküm kurulmak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa ait ... Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 17.10.2014 tarihinden itibaren maaş tahakkuk biriminde mutemet olarak çalıştığını, müvekkilinin Türkiye ...çileri (...) Sendikasının üyesi olduğunu, üye olduğu ... Sendikası ile davalı Bakanlığın üyesi olduğu Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası arasında 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ve 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu iş sözleşmelerinin imzalandığını, 2015-2016 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesinde mali sorumluluk tazminatının düzenlendiğini, müvekkilinin davalıya başvurduğu 30.07.2018 tarihli yazısı ile maaş mutemedi olarak fiilen çalışması nedeni ile üyesi olduğu Sendika ile Hastanenin bağlı olduğu ... arasında imzalanan toplu iş sözleşmesine göre mali sorumluluk tazminatının kendisine ödenmesini talep ettiğini, Hastanenin müvekkilinin bu yazılı talebini 08.08.2018 tarih ve 7870 sayılı yazısı ile ... İl Sağlık Müdürlüğüne gönderdiğini, ... İl Sağlık Müdürlüğünün 14.08.2018 tarih ve 55719891.841.02.17 sayılı yazısı ile cevap verdiğini ve mali sorumluluk tazminatı ödenmesinin mümkün olmadığını bildirdiğini beyan ederek mali sorumluluk tazminatının davalıdan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının mali sorumluluk tazminatına hak kazanmadığını, ödenmeyen alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davacının davalı ... ait maaş tahakkuk servisinde mutemet olarak çalıştığı, davacının 31/10/2014 tarihi itibariyle sendikalı olduğu, tis hükümlerinden yararlanması gerektiği, mali sorumluluk tazminatına ilişkin toplu iş sözleşmesinin 52. maddesinde düzenlemeye yer verildiği, davacının mutemet olarak görevlendirildiği hususunda taraflar arasında ihtilaf bulunmadığı, davacının ''nakit veya nakit yerine geçen hizmet sorumluları'' kavramına tabi bir görevde çalıştığı, dolayısı ile mali sorumluluk tazminatına hak kazanması gerektiği ..." gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının tahakkuk servisinde memur maaş hesabı yaptığını ve yaptığı işin vezne, hazine, kasa gibi nakit akışı olan ya da muhafaza eden bir görev ve birim olmadığını, davacı tarafından yapılan işin mali sorumluluk tazminatı verilecek işlerden olmadığını ve davacının müvekkili İdareden herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Somut uyuşmazlıkta, davacı davalı işyerinde 17.10.2014 tarihinde çalışmaya başlamış ve 31.10.2014 tarihinde ise sendikaya üye olmuştur. 2013-2014 dönemi Toplu İş Sözleşmesi ile mali sorumluluk tazminatının kaldırılmış ise de, geçici 4. maddesiyle daha önce bu tazminatı alan işçiler istisna tutulmuştur. Davacı istisna tutulan işçilerden olmadığından 2013-2014 dönemi Toplu İş Sözleşmesi uyarınca anılan tazminata hak kazanmamıştır. 2015-2016 dönemi Toplu İş Sözleşmesiyle yine daha önce bu tazminatı alan işçiler ile birlikte her ne şekilde olursa olsun mali sorumluluk tazminatı alan işçilere söz konusu tazminatın ödenmesine devam edileceği belirtilmiş olup davacı anılan tazminatı hiçbir zaman almadığından, anılan dönem Toplu İş Sözleşmesi uyarınca da mali sorumluluk tazminatına hak kazanmamıştır. 2017-2018 Toplu İş Sözleşmesinde ise 31.12.2016 tarihi ile Toplu İş Sözleşme tarihi (09.10.2017) arasında fiilen bu işi yapanlara, geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmamak ve bu görevi yaptıkları sürece Toplu İş sözleşmesinin imza tarihinden (09.10.2017) itibaren mali sorumluluk tazminatından yararlandırılacağı düzenlenmiştir. Davacı 31.12.2016-09.10.2017 tarihleri arasında mutemet olarak çalıştığından 2015-2016 dönemi Toplu İş Sözleşmesi uyarınca mali sorumluluk tazminatına 09.10.2017 tarihinden itibaren mevcut görevini yaptığı sürece hak kazanmıştır. Hal böyle olunca, 09.10.2017 tarihi ile dava tarihi arasındaki dönem için anılan alacağa hesaplayan bilirkişi kök raporu esas alınarak hüküm kurulması gerekirken, davacının sendika üyeliğinin davalı işyerine bildirildiği tarih olan 03.11.2014 tarihi ile dava tarihi arasındaki dönemi hesaplayan bilirkişi ek raporu uyarınca karar verilmesi hatalıdır. ..." gerekçesi ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; davacının 17.10.2014 tarihinden itibaren maaş tahakkuk biriminde mutemet olarak çalıştığını, toplu iş sözleşmelerinin 44 üncü maddesinde işveren tarafından işçilerin vasıflı bir işte görevlendirilmesi hâlinde bu görevin karşılığının işçilere ödenmesi gerektiğinin düzenlendiğini, Bölge Adliye Mahkemesince davacının daha önce bu görevi ifa etmiyormuş gibi sadece 09.10.2017-15.09.2018 tarihleri arasındaki dönem yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.

2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacının tahakkuk servisinde memur ücret hesabı yaptığını ve yaptığı işin vezne, hazine, kasa gibi nakit akışı olan yada muhafaza eden bir görev ve birim olmadığını, davacı tarafından yapılan işin mali sorumluluk tazminatı verilecek işlerden olmadığını ve davacının müvekkili İdareden herhangi bir alacağının bulunmadığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının toplu iş sözleşmeleri uyarınca mali sorumluluk tazminatından yararlanıp yararlanmayacağı ve yararlanabileceği süre hususundadır.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri.

3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacının tüm, davalının aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. Davalı işveren işyerinde uygulanan 01.01.2011-31.12.2012 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesi “Nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına aylık çıplak ücretlerinin %25'i oranında mali sorumluluk tazminatı verilir.” düzenlenmesini içermektedir.

3. 01.01.2013-31.12.2014 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 4 üncü maddesinde “Süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin, mali sorumluluk tazminatı, başlıklı 52. maddesi imza tarihinden itibaren Toplu İş Sözleşmesinden çıkarılmıştır. Ancak süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin 52. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatı ödenen nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına, şahıslarına münhasır olarak bu görevi yaptıkları sürece süresi sona eren toplu iş sözleşmesine göre ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler.” düzenlemesi mevcuttur.
4. 01.01.2015-31.12.2016 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesine göre “Süresi sona eren Toplu İş Sözleşmesinin geçici 4. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumluları ile 17.09.2013-04.08.2015 tarihleri arasında her ne şekilde olursa olsun mali sorumluluk tazminatı ödenen nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece sona eren toplu iş sözleşmesi döneminde ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler.”

5. 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesi ise "Süresi sona eren Toplu İş Sözleşmesinin geçici 2. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına, şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler. Ayrıca 31.12.2016 tarihi ile bu sözleşmenin imza tarihi arasındaki fiilen bu işi yapan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına 01.01.2011- 31.12.2012 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin mali sorumluk tazminatı başlıklı 52. maddesinde belirtilen oran tutarında geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmamak kaydıyla şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece bu sözleşmenin imza tarihinden itibaren mali sorumluluk tazminatından yararlandırılır." hükmünü içermektedir.

6. Somut olayda, dosya içerisinde bulunan ... Valiliği İl Sağlık Müdürlüğünün 30.10.2018 tarihli ve 87416368-841.02.17 sayılı ... İl Sağlık Müdürlüğüne hitaben gönderilen yazısında, davacının Hastanede tahakkuk servisinde memur maaş hesabı yaptığı, davacının kasa, vezne, hazine gibi nakit akışı olan ya da muhafaza eden bir birimde görev yapmadığı, bu nedenlerle ilgiliye kefalet kesintisi yapılmadığını ve mali sorumluluk tazminatının ödenmediği bildirilmiştir.

7. Dosya içerisinde bulunan ... Valiliği İl Sağlık Müdürlüğünün 22.01.2019 tarihli ve 87416368-841.02.17 sayılı ... 15. İş Mahkemesine gönderilen belgede, davacının görevinin para ya da para yerine geçen kıymetlerle ilgili olmadığı, davacının ücret hesabını Maliye Bakanlığı Muhasebe Müdürlüğünün KBS sisteminde hesaplatarak çıktılarını aldığı ve gerçekleştirme ve harcama yetkilisine imzalattığını ve Muhasebe Müdürlüğüne teslim ettiği, bu şekilde hesaplanan tutarın ise Muhasebe Müdürlüğü tarafından Hastanenin banka hesabına yatırıldığı belirtilmiştir.

8. Dosya içerisinde bulunan 05.01.2016 tarihli belgede ise davacının 2016 yılı memur maaşlarını yapmak üzere görevlendirildiği belirtilmiştir.

9. Mahkemece, davacının davalı işyerindeki görevi açık bir şekilde belirlenerek davacının yaptığı iş itibari ile hatalı-yanlış iş yapması hâlinde mali sorumluluğunun bulunup bulunmadığı, ücretinden kesinti yapılıp yapılmadığı, genel olarak hatalı işlem yapılması durumunda kimlerin sorumlu olduğu hususları gerekirse davalı Kurumdan buna dair bilgi ve belgelerin getirilmesi sureti ile açıklığa kavuşturulmalıdır. Davacı lehine mali sorumluluk tazminatı hakkı doğması için yaptığı işin unvanı değil, fiili olarak niteliğinin mali sorumluluğu gerektirir mahiyette olması gerekir. Bu yönler gözetilmeden eksik inceleme ile sonuca gidilmesi hatalı olmuştur.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

30.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.