Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/7497 Esas 2022/8461 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 30. Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 46. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde çalıştığını, Türk ... Sendikası üyesi olduğunu ve toplu iş sözleşmesinden yararlandığını, ilgili emir üzerine yurt içinde geçici olarak görevlendirildiğini, müvekkiline davalı İdare tarafından 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun (6245 sayılı Kanun) 15 inci maddesi kapsamında başka bir birliğe geçici olarak görevlendirildiği gerekçesiyle sadece gidiş ve dönüş yol ücreti ödendiğini; ancak anılan Kanun'un 14 üncü maddesinde düzenlenen yevmiye ücretinin ödenmediğini, işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinin 66 ncı maddesinin (c) bendi uyarınca harcırahlı olarak yurt içinde geçici görevlendirilmesi sebebi ile davacıya 2,5 katı yemek bedelinin ayrıca ödenmesi gerektiğini ileri sürerek geçici görevlendirme nedeniyle 6245 sayılı Kanun hükümleri uyarınca ödenmesi gereken yevmiye ücretinin (bakiye harcırahının) ve geçici görevlendirilme nedeniyle 25, 26 ve 27. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin yemek yardımı başlıklı 66 ncı maddesi uyarınca yemek yardımının 2,5 kat olarak nakden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın öncelikle görev yönünden reddi gerektiğini, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin dolduğunu, davacıya yönelik talep konusu alacaklara ilişkin olarak yapılan işlemlerde mevzuata aykırılık bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının 6245 sayılı Kanun ve toplu iş sözleşmesinin 56 ncı maddesi gereği harcırah talep edebileceği, davacıya harcırah olarak bir miktar ödeme yapılmış olması da dikkate alındığında davacının harcırahtan yararlanacağının anlaşıldığı, davacının kıta hâlinde hareket eden askeri birlikler kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu nedenle tam olarak harcırah ödenmesi gerektiği, ödenen miktarların mahsubu ile bakiye harcırah alacağının hüküm altına alındığı, yine toplu iş sözleşmesinin 66 ncı maddesinde geçici görevde olunan dönemde yemek ücretinin 2,5 kat olarak ödeneceğinin belirtildiği, davacının kazandan yararlanması nedeniyle ücretin ödenmediği, dosyaya sunulan kayıtlardan davacının kazandan yararlandığının anlaşıldığı; ancak toplu iş sözleşmesinde geçici görevlendirmelerde kazandan yararlanılması hâlinde yemek ücretinden yararlanılamayacağına dair kısıtlayıcı bir kaydın olmadığı; bu nedenle işçi lehine yorum ilkesi ve toplu iş sözleşmesinin açık hükmü karşısında ayni yardımdan yararlanmış olsa dahi davacıya yemek yardımının 2,5 kat ödenmesi gerektiği, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5 inci maddesi gereğince Mahkemenin davaya bakmakla görevli olduğu, talep edilen alacakların toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi nedeniyle en yüksek işletme kredisi faizine hükmedildiği belirtilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; İdarece yapılan işlemlerin mevzuata ve toplu iş sözleşmesine uygun olduğunu, davanın idari yargıda görülmesi gerektiği itirazlarının değerlendirilmediğini, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının göreve gönderildiğinde kendisine göreve gidiş, görevden dönüş yolluğu ve yol masrafları ile görev harcırahı dâhil tüm ödemeler yapıldığını, personelin işyerine teslim etmiş olduğu puantaj takip çizelgesinde kazandan beslendiği tespit edilen günler için, toplu iş sözleşmesinde atıfta bulunulan 6245 sayılı Kanun'un 15 inci maddesi ile emirler doğrultusunda harcıraha hak kazanmadığı için yurt içi geçici görev harcırahı ve 2,5 kat yemek yardımı ödemesi yapılmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı işyerinde çalışmaktayken geçici görevlendirilmeler nedeniyle davacı işçiye 6245 sayılı Kanun’un 15 inci maddesi gereğince harcırah ödemelerinin yapıldığının anlaşıldığı, 6245 sayılı Kanun’un 15 inci maddesinde “Kıta halinde ve bir kumanda altında hareket eden askeri birlik…”ten söz edildiği, 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nun (211 sayılı Kanun) 12 nci maddesine göre askeri birliklerin görevin yapılması için taktik ve idari birlikleri kapsayan ve bir kumanda altında toplanan teşkiller olduğu ve davacının bu kapsamda olmadığı; dolayısıyla davalı İdare tarafından 6245 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesi uyarınca harcırahın belirlenip ödenmesi gerekirken davacıya uygulanması mümkün olmayan aynı Kanun’un 15 inci maddesi uyarınca işlem yapılarak harcırahın eksik ödenmesinin işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesine uygun olmadığı, davalının bu yönlü istinaf itirazlarının isabetsiz olduğu, işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinin “Yemek yardımı” başlıklı 66 ncı maddesinin (a) bendinde, yemek yardımının ayni olarak sağlanmasının koşullarının düzenlenmiş olduğu, işyerinde çalışan işçi sayısının esas alındığının (50 işçi) görüldüğü ve anılan maddenin bütün fıkraları dikkate alındığında, aslolanın yemek yardımının ayni olarak sağlanması olduğunun anlaşıldığı, yemek yardımının ayni olarak sağlanmaması hâlinde hangi hâllerde işçiye yemek yardımının nakdi olarak yapılacağının ise aynı madde hükmünün (b) bendinde belirtildiği, (b) bendinde istisna kapsamında sayılan işçiler arasında davacı gibi harcırahlı işçilerin bulunmadığının görüldüğü, anılan maddenin (c) bendinde her ne kadar harcırahlı olarak yurt içinde geçici göreve gönderilenler ile birlik ve kıta ile intikal eden işçilere yemek yardımının 2,5 kat olarak nakden ödeneceği belirtilmişse de söz konusu bendin, (a) ve (b) bendinden ayrı olarak düşünülmesinin mümkün olmadığı, (a) ve (b) bentlerinde genel kural ve istisnasının ortaya konulduğu, davalı işyerinde yemek yardımının ayni olarak sağlanması kuralı ve bu kuralın istisnaları ayrıca ve açıkça belirtildiğinden (c) bendinde harcırahlı olarak yurt içinde geçici görevlendirilenlerden yemek yardımı ayni olarak sağlananların ayrıca nakden ödemeden faydalanamayacağının anlaşıldığı, öte yandan (c) bendinde yemeğin ayni olarak sağlanmasına rağmen ayrıca ve açıkça 2,5 kat olarak nakden ödeneceğinin belirtilmediği, bu nedenle davacının harcırahlı olarak geçici görevli oldukları dönemde ayni olarak (kazandan beslenme/kazandan yararlanma) yemek yardımından faydalandıkları takdirde toplu iş sözleşmesinin 66 ncı maddesinin (c) bendinden yararlanamayacağı; ancak yemek yardımı ayni olarak sağlanmadığı takdirde söz konusu bendin uygulanabileceğinin kabul edileceği, aksinin kabulünün işverence yemek yardımının ayni olarak sağlanması hâlinde dahi işçinin ayrıca 2,5 kat nakden ödemeden de yararlanacağı anlamına geleceği gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; toplu iş sözleşmesinde açık bir şekilde; "c. harcırahlı olarak yurt içinde geçici göreve, kurs ve seminere gönderilenler ile birlik ve kıta ile intikal eden işçilere yemek yardımı 2,5 kat olarak nakden ödenir." hükmünün yer aldığını, bu hükmün yok sayılarak işveren lehine yorum yapılmasının hatalı olduğunu, yemek ücretini sadece kazandan faydalanıp faydalanmamaya bağlı bir ücret gibi değerlendirmenin somut gerçeklere aykırı olduğunu, söz konusu ücretin sendika üyelerinin meşakkatli görevlendirmeleri için belirlenen ek bir menfaat olduğunu, toplu iş sözleşmesi gereğince 2,5 kat nakdi yemek yardımının verilmesi gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.

2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; İdarece yapılan işlemlerin mevzuata ve toplu iş sözleşmesine uygun olduğunu, davanın idari yargıda görülmesi gerektiği itirazlarının değerlendirilmediğini, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının göreve gönderildiğinde, kendisine göreve gidiş, görevden dönüş yolluğu ve yol masrafları ile görev harcırahı dâhil tüm ödemeler yapıldığını, personelin işyerine teslim etmiş olduğu puantaj takip çizelgesinde kazandan beslendiği tespit edilen günler için, toplu iş sözleşmesinde atıfta bulunulan 6245 sayılı Kanun'un 15 inci maddesi ile emirler doğrultusunda harcıraha hak kazanmadığından yurt içi geçici görev harcırahı ve 2,5 kat yemek yardımı ödemesi yapılmadığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe:
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının geçici görevlendirmeler sebebi ile yevmiye (bakiye harcırah) ve yemek yardımı alacaklarınına hak kazanıp kazanmadığı ve hak kazanmışsa alacakların hesabı hususlarında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası.

2. 6245 sayılı Kanun’un 12, 14 ve 15 inci maddeleri.

3. 211 sayılı Kanun’un 12 nci maddesi.

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Somut olayda, davacının 6245 sayılı Kanun’un 15 inci maddesinde belirtilen kapsamda olmadığı, bu nedenle davalı İdare tarafından 6245 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesi uyarınca harcırahın belirlenip ödenmesi gerekirken davacıya uygulanması mümkün olmayan aynı Kanun’un 15 inci maddesi uyarınca işlem yapılarak harcırahın eksik ödenmesinin işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesine uygun olmadığı ve toplu iş sözleşmesinin 66 ncı maddesinin (a), (b) ve (c) bentleri birlikte değerlendirildiğinde, yemek yardımının ayni olarak sağlanması hâlinde toplu iş sözleşmesinin 6 ncı maddesinin (c) bendinin uygulanamayacağı anlaşılmaktadır.

3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,


Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

29.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.