Danıştay 13. Daire 2019/623 Esas 2022/18 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2019/623
Karar No:2022/18

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Kurumu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Hırdavat Temizlik Gıda Tekstil Plastik Petrol Ürünleri
İthalat İhracat Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: LPG otogaz bayilik lisansı sahibi davacı şirkete ait otogaz istasyonunda 07/10/2015 tarihinde yapılan denetimde, LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurulduğunun ve ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilinin tekerrüren işlenmesi nedeniyle 838.410,00-TL ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle de 419.205,00-TL olmak üzere toplam 1.257.615,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu işlemin LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilinin tekerrüren işlenmesi nedeniyle davacı şirkete 838.410,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden; tekerrüre esas alınan fiil nedeniyle davacı şirkete ait istasyonda daha önce 06/08/2014 tarihinde yapılan denetim sonucu 380.715,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptali yönünde karar verildiği, anılan kararın istinaf yoluna gidilmeksizin kesinleştiği, bu durumda anılan Kurul kararının dava konusu işlemde tekerrüre esas alınması mümkün olmadığı anlaşıldığından dava konusu Kurul kararının davacı şirketin anılan fiili nedeniyle (LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma) tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle 838,410,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı;
Dava konusu işlemde ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle davacı şirkete 419.205,00-TL idari para cezası verilmiş ise de; söz konusu fiiilin 5307 sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına aykırılık teşkil ettiği, bu aykırılığın karşılığı olarak uygulanacak idari para cezasının 5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinin dördüncü fıkrasında bu Kanun'un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca bin Türk Lirası idari para cezası verileceği şeklinde öngörüldüğü ve bu cezanın 2015 yılı için 1.673,00-TL olarak belirlendiği anlaşıldığından, davacı şirkete anılan fiil nedeniyle (ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapma) 2015 yılı için öngörülen 1.673,00-TL idari para cezasının verilmesi gerekirken 419.205,00-TL idari para cezası verilmesinde bu yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin usul ve yasaya uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının; dava konusu Kurul kararının davacı şirketin LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilini tekerrüren işlediğinden bahisle 838.410,00-TL idarî para cezası verilmesine yönelik kısmının onanması, dava konusu Kurul kararının ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle davacı şirkete 419.205,00-TL idari para cezası verilmesine yönelik kısmının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
LPG otogaz bayilik lisansı sahibi davacı şirkete ait otogaz istasyonunda 07/10/2015 tarihinde yapılan denetimde, LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurulduğunun ve ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde (tabelada LPG birim fiyatı 2,230-TL iken, disponserde LPG birim fiyatının 2,430-TL olduğu) otogaz satışı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilinin tekerrüren işlenmesi nedeniyle 838.410,00-TL; ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle de 419.205,00-TL olmak üzere toplam 1.257.615,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının alınması üzerine, anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için Dairemizin 25/11/2021 tarihli ara kararı ile davalı idareden, "davacının 07/10/2015 tarihinde hangi dağıtıcının bayisi olduğu sorulmuş ve söz konusu dağıtıcı lisansı sahibince davacının faaliyette bulunduğu sorularak davacının faaliyette bulunduğu bölgede 07/10/2015 tarihinde belirlenen akaryakıt tavsiye fiyatları" istenilmiş, davalı idare tarafından verilen cevabi yazıda, davacı şirketin, denetim tarihi itibarıyla … Akaryakıt LPG Dağıtım Pazarlama San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin bayisi olarak faaliyette bulunduğu, bahse konu akaryakıt istasyonunun dağıtıcısı … Akaryakıt LPG Dağıtım Pazarlama San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 05/10/2015 tarihinden itibaren 10 gün süreyle Ağrı ili için dağıtıcı tavan fiyatının litre başına 2,62-TL olduğu bildirilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un işlem tarihinde yürürlükte bulunan hâliyle 16. maddesinde idarî para cezaları, "Yaptırımlar" başlıklı 17. maddesinde ise esas olarak piyasa faaliyetinin (geçici veya süresiz) durdurulması ve lisans iptali hususları düzenlenmiştir.
7164 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 36. maddesi ile, 5307 sayılı Kanun'un 17. maddesi, "İdarî yaptırımlar; tedbirler, lisans iptalleri ve idarî para cezalarından oluşur. (...)
Bu Kanuna göre idarî yaptırımlar aşağıdaki usulde yürütülür:
a) Lisans sahibi kişiler hakkında bu Kanuna, ikincil mevzuata veya lisans hükümlerine, Kurul kararlarına aykırı davranılması hâlinde; Kurul tarafından belirlenen niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiiller için ilgilisine Kurum veya Kurumca yetkilendirilen kuruluşlar tarafından, otuz gün içerisinde aykırılığın giderilmesi, aksi hâlde hakkında geçici durdurma yapılabileceği ihtar edilir. Verilen ihtar süresi sonunda mevzuata aykırı durumu devam ettirenlerin ilgili piyasa faaliyeti altmış gün süre ile geçici olarak durdurulur. Niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiilin tespit tarihinden itibaren iki yıl içerisinde tekrar edilmesi hâlinde ise ihtar işlemi uygulanmaksızın ilgili piyasa faaliyeti altmış gün süre ile geçici olarak durdurulur. Geçici durdurma süresince, tehlikeli eylemin veya kötüniyetin veya ürünlerde zarar oluşmasının önlenmesi ile faaliyetin durdurulmasına neden olan durumun ortadan kaldırılmasına ilişkin faaliyetler dışında hiçbir piyasa faaliyeti yapılamaz. Geçici durdurma süresi sonunda da tespit edilen aykırılıklar giderilmezse, faaliyetin durdurulmasına devam edilerek soruşturma başlatılır ve gerekli idari yaptırımlar uygulanır. (...)" şeklinde değiştirilmiştir.
7164 sayılı Kanun'un 37. maddesi ile 5307 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 8. maddenin birinci fıkrasında, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Kurulca idari para cezası verilmemiş olan ve Kurul tarafından belirlenen niteliği itibarıyla düzeltme imkânı bulunan fiiller için, 17. maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen ihtar yapıldıktan sonra sonucuna göre gerekirse idari soruşturma başlatılarak yaptırımlar uygulanır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce lisansı sonlandırılan veya iptal edilenler hakkında düzeltme imkânı bulunan fiiller için herhangi bir idari işlem tesis edilmez." kuralına yer verilmiştir.
Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 2. maddesinde, "Kabahat" deyiminin, Kanun'un karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlamına geldiği; 3. maddesinde, bu Kanun'un, idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması hâlinde, diğer genel hükümlerinin, idarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanacağı; "Zaman bakımından uygulama" başlıklı 5. maddesinde, 26/09/2004 günlü, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümlerinin kabahatler bakımından da uygulanacağı, kabahatler karşılığında öngörülen idarî yaptırımlara ilişkin kararların yerine getirilmesi bakımından ise derhâl uygulama kuralının geçerli olduğu; bu maddenin atıf yaptığı 5237 sayılı Kanun'un 7. maddesinin ikinci fıkrasında, suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanunun uygulanacağı ve infaz olunacağı kurala bağlanmıştır.
5307 sayılı Kanun'un 17. maddesinde yer verilen kural kapsamında … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile, "Fiyat ilan panosunda ilan edilen fiyatın üzerinde ancak bağlı dağıtım şirketince fiil tarihi itibarıyla belirlenen tavan fiyatının altında fiyatla akaryakıt satışı yapılması" niteliği itibarıyla düzeltme imkânı bulunan fiiller arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1. Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, dava konusu Kurul kararının davacı şirketin LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilini tekerrüren işlediğinden bahisle 838.410,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
2. Bölge İdare Mahkemesi kararının, dava konusu Kurul kararının davacı şirketin ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle 419.205,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmına gelince,
7164 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önce, 5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinde idarî para cezaları, 17. maddesinde ise diğer yaptırımlar düzenlenmiş olup, idarî para cezalarının da idarî yaptırım oldukları hususunda tereddüt bulunmamakla birlikte, 5307 sayılı Kanun'da idarî para cezaları ile diğer yaptırımlar farklı usûl ve esaslara bağlanmıştır. Bu bağlamda 5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinde, 15 günlük süre içerisinde aykırılığın giderilmesi yönünde yapılması gereken ihbar, idarî para cezası verilebilmesinin ön şartı olarak belirtilmediği hâlde, idarî para cezası dışındaki idarî yaptırımları düzenleyen 17. maddesinin önceki metninde, lisans iptali için aykırılığın giderilmesi yönünde 15 günlük süre tanıyan ihbar yapılması zorunlu görülmüştür. Daha da önemlisi, ilgiliye verilen 15 günlük süre içerisinde aykırılıklar giderildiği takdirde piyasa faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına karar verilemeyeceği anlaşılmakla birlikte, söz konusu aykırılığın verilen süre içerisinde giderilmiş olması idarî para cezası verilmesine engel değildir. Başka bir anlatımla, ilgilinin mevzuata aykırı fiili hem idarî yaptırım uygulanmasını hem de idarî para cezası verilmesini gerektiriyorsa, aykırılığın verilen süre içerisinde giderilmesi durumunda ilgilinin piyasa faaliyetinin geçici olarak durdurulması ve lisans iptali gibi yaptırımlar uygulanmayacak, ancak söz konusu mevzuata aykırılık nedeniyle idarî para cezası uygulanabilecektir.
Değişiklikten sonra ise, 5307 sayılı Kanun'un 17. maddesinde yapılan yeni düzenleme ile, idarî yaptırımlar sayılmış ve idarî para cezalarının da 17. maddedeki hükme tâbi olacağı belirtilmiştir.
Bu itibarla, 16. maddede yer verilen idarî para cezalarına ilişkin fiillerden Kurul tarafından belirlenen "niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olanlar" için otuz günlük süre içerisinde aykırılığın giderilmesi, aksi hâlde hakkında geçici durdurma yapılabileceğinin ihtar edileceğine ilişkin düzenlemenin, idarî para cezaları yönünden cezalandırılmadan önce mevzuata aykırı davranışta bulunan kişi veya kişilere söz konusu aykırılığın ortadan kaldırılması için tanınmış bir imkân olduğu, bu yönüyle ihtarın kişinin cezalandırılabilmesine ilişkin bir ön şart teşkil ettiği ve anılan Kanun değişikliğinin failin lehine olduğu anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda, niteliği itibarıyla düzeltme imkânı bulunan fiilleri işleyenlerin önceki kanun döneminde doğrudan idarî para cezasına muhatap oldukları hâlde, söz konusu kanun değişikliğinden sonra aynı fiilleri işleyenlerin ihlâlin ortadan kaldırılması hususunda ihtar edilmelerinin öngörülmesi, böylelikle ihtar edilen kişilerin söz konusu ihlâli ortadan kaldırarak ceza almaktan kurtulabilmelerine imkân tanınması karşısında, ihtar müessesesinin maddî hukuka etkisinin bulunduğu ve lehe kanun kapsamında belirtilen fiilleri önceki kanun döneminde işleyenler yönünden de geçmişe etkili olarak uygulanması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Diğer taraftan, 7164 sayılı Kanun'un 37. maddesi ile 5307 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 8. maddenin birinci fıkrasında, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Kurulca idarî para cezası verilmemiş olan ve niteliği itibarıyla düzeltme imkânı bulunan fiilleri işleyenler için nasıl bir usûl izleneceği öngörülmüş; ikinci fıkrasında ise maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Kurul tarafından karara bağlanmış idarî para cezalarının tahsiline ilişkin kurallara yer verilmiştir.
Söz konusu Geçici maddede, niteliği itibarıyla düzeltme imkânı bulunan fiilleri kanun değişikliğinden önce işleyen ve haklarında idarî para cezası uygulanan kişiler yönünden ne gibi bir işlem yapılacağı açıklanmamış olmakla birlikte, yeni düzenlemede yer alan ihtar müessesesi lehe kanun niteliğinde olduğundan, yargı aşamasındaki idarî para cezaları ile ilgili olarak yargı yerleri tarafından lehe kanun hükümlerinin belirtilen kişiler hakkında da uygulanması gerektiği açıktır.
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, 5307 sayılı Kanun'da yapılan değişiklik uyarınca alınan düzenleyici Kurul kararıyla niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiiller arasında sayılan "Fiyat ilan panosunda ilan edilen fiyatın üzerinde ancak bağlı dağıtım şirketince fiil tarihi itibarıyla belirlenen tavan fiyatının altında fiyatla akaryakıt satışı yapılması fiili" nedeniyle ihtarda bulunma şartının yerine getirilmesi ve lehe kanun niteliği taşıyan söz konusu kuralın davacıya da uygulanması zorunluluğu karşısında, lehe kanun hükmü dikkate alınarak yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu Kurul kararının ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle davacı şirkete 419.205,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava konusu Kurul kararının davacı şirketin LPG tüpü dolumuna yarayan aparat bulundurma fiilini tekerrüren işlediğinden bahisle davacı şirkete ...-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmının ONANMASINA,
3. Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, dava konusu Kurul kararının ilan panosunda yer alan fiyatların üzerinde otogaz satışı yapılması nedeniyle ...-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
4. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
5. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde davalı harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam …TL harcın davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, kısmen onama, kısmen gerekçeli onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın …. İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 11/01/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.